Wereld kijkt verbaasd toe: hoe Oekraïne al lang een uitgekiend plan klaar had voor een mogelijke invasie

Weken voor Vladimir Poetin zijn tanks de grens over stuurde, begon Kiev met het kneden van de geesten. Er ging geen dag voorbij of generaals of president Zelenski benadrukten dat het volksverzet een harde noot om kraken zou zijn. Zelenski wees niet voor niets op het nationaal verzetsplan. Eerder al waren de Territoriale Verdedigingskrachten opgericht. Het is een structuur die bestaat uit een amalgaam van mensen. Veteranen, gewapende en ongewapende burgers, ambtenaren, verantwoordelijken van nutsbedrijven. Met de toespraken over het georganiseerde verzet bij een invasie werden de burgers opgeroepen om hun plek te zoeken in de structuren en hun netwerken te activeren. Sinds begin dit jaar is er ook een operationeel hoger kader actief dat de verantwoordelijkheden en instructies van de netwerken ‘gespecialiseerd in onconventionele oorlogsvoering’ stuurt.

LEES OOK. Poetin pakt uit met het ultieme dreigement: hoe groot is de kans dat hij echt nucleaire wapens inzet?

Lokale antennes

Bij het begin van de invasie speelden de netwerken een cruciale rol. De cellen kennen hun omgeving als hun broekzak en merken het minste teken van onraad. Zo vormen ze hypergevoelige antennes over het hele land voor het reguliere leger. Het is een les die getrokken is uit de strijd om de Krim. In 2014 werden de Oekraïense troepen compleet verrast door infiltratie, misleiding en Russische commando’s die achter de linies opereerden. De tactiek van maskirovka (misleiding), waarop Rusland terugvalt voor een blitzkrieg, maakte dit keer geen kans. De vele veteranen in de cellen spelen nu een cruciale rol. Ze weten wat organisatie is en hebben vaak jaren gevechtservaring in moeilijke omstandigheden. Oekraïne is eigenlijk al sinds 2014 in oorlog na de annexatie van de Krim.

Oude tactieken helpen

Maar niet iedereen in de cellen hoeft naar een kalasjnikov te grijpen. Er is ook nood aan logistieke steun, zelfs mensen die voor rantsoenen zorgen. Soms wordt niet meer gevraagd dan verwarring te scheppen bij de vijand, naar een oud en beproefd recept. Sinds vrijdag worden wegwijzers, verkeersborden en straatnaamborden weggehaald. Zoals het verzet in ons land, Frankrijk maar ook in de Sovjet-Unie deed om de nazi’s op een dwaalspoor te brengen. Zelfs in hoogtechnologische tijden kan het een opmars vertragen, want gps-systemen werken niet altijd of kunnen gestoord worden. Volgens berichten aan het front is de communicatie onder de Russische troepen niet optimaal.

LEES OOK. Hoe de Russische troepen door doodgewone burgers worden gesaboteerd

Nog meer echo’s uit vroegere tijden hebben een hedendaagse versie gekregen. Burgers worden opgeroepen om met een blacklight te zoeken naar tekens op gebouwen die voor het blote oog onzichtbaar zijn, en om er vervolgens modder over te wrijven. Die tekens werden aangebracht door saboteurs om strategische doelwitten aan te duiden, net zoals tachtig jaar geleden ook verborgen tekens werden gebruikt.

Vertrouwd terrein

Het voordeel van de lokale groepen is dat ze autonoom kunnen opereren wanneer communicatielijnen zijn doorgesneden en dat ze op eigen vertrouwd terrein actief zijn. Vooral in een stadsoorlog kunnen ze zelfs een gesel zijn met niet meer dan molotovcocktails, en iedereen wordt opgeroepen om die te maken. Het Russisch leger heeft zich bekwaamd in oorlog voeren vanop afstand met kruisraketten, ballistische raketten en gevechtsvliegtuigen. De manschappen hebben geen ervaring met gevechten van deur tot deur. Het hoeft niet te verbazen dat Moskou de hulp heeft ingeroepen van de beruchte Tsjetsjeense paramilitaire commando’s die wel wat kennen van stadsoorlog.

Paramilitairen

De voorbije dagen waren beelden te zien van burgers die stonden aan te schuiven om een wapen op te halen. Het leken wel scènes uit een oude oorlogsfilm. Maar die mensen gaan niet zomaar achter hun slaapkamerraam zitten wachten. In werkelijkheid vormen ze een versterking voor de gewapende burgermilities die al langer bestaan. Net geen acht jaar geleden werd een wet goedgekeurd die – onder staatstoezicht – burgers toeliet eigen paramilitaire eenheden te vormen om aan het oostelijk front te gaan vechten. Ze hebben het reguliere leger geholpen om terrein te heroveren en de voorbije jaren te behouden. Deze operatie en het voorlopige succes ervan bewijzen vooral dat de grote wil onder de burgers om terug te vechten.

LEES OOK. Schrijnende situatie in Kiev houdt aan, maar van blitzkrieg lijkt geen sprake meer

De strijdlust is de voorbije maanden nog aangewakkerd door telkens weer te verwijzen naar het succesrijke nationale verzet tegen de Bolsjewieken in de jaren twintig en het Oekraïense verzetsleger dat de nazi’s bestreed. Maar de keuze voor burgerverzet en stadsguerrilla betekent wel een enorm risico op een hoge dodentol. Elke burger wordt zo voor een Russische militair een potentieel gevaar voor eigen leven.