Frans Timmermans, vicevoorzitter Europese Commissie: "Snel voorstel om afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen" 

"Zonder reserve kunnen we zeggen dat onze geschiedenis nu een afslag neemt", zei Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, in "De ochtend" op Radio 1. "De geschiedenis van Europa is 5 dagen geleden veranderd. We zullen ook onze burgers daar op moeten instellen, dat we nu meer moeten doen om onze waarden, onze democratie en onze buren te verdedigen." 

Een van de concrete gevolgen van het conflict is ook dat het nu overduidelijk geworden is dat Europa op korte termijn  minder afhankelijk moet worden van Russisch gas. "Wij gaan nu snel maatregelen nemen. De Commissie zal volgende week een voorstel doen om onze afhankelijkheid van Russisch gas zeer snel te verminderen en alternatieven te bieden. We moeten zeer snel overschakelen naar duurzame energie, zon- en windenergie, biogas. En als we nog fossiele brandstoffen moeten importeren, dan moeten we meer leveranciers hebben dan alleen Rusland."

"In de eerste versie van wat op tafel ligt, zou het de bedoeling zijn om de ambitie om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn, versneld uit te rollen", zei professor Thijs Van de Graaf, gespecialiseerd in energiepolitiek Van de Graaf hierover ook al in "De ochtend", op basis van een uitgelekt document. Van de Graaf omschrijft het als "op korte termijn opofferingen doen om op lange termijn de vruchten te plukken".

Dat daar een stevig prijskaartje aan vasthangt, beseffen de Europese burgers volgens Timmermans zeker. "Wij moeten duidelijk maken wat de prijs is. Democratie en vrijheid hebben altijd een prijs wanneer die bedreigd worden door mensen die er niet in geloven." 

Volgens Timmermans is de eensgezindheid die er op dit moment op Europees niveau is "nooit eerder gezien". "En dat is heel belangrijk. Als Poetin ergens in geslaagd is, dan is het in de Europese eenheid te cementeren en de transatlantische eenheid te cementeren."

Hij benadrukt dat Europa zeker weet wat het aan het doen en dat er voldoende rationeel gehandeld wordt.  "Overigens is emotie hierin niet verkeerd, solidariteit is ook een emotie die we snel voelen bij mensen die onze buren zijn, het is 2 uur vliegen naar Kiev.  Dat land wordt binnengevallen op een misdadige manier, in Charkov (de tweede grootste stad van Oekraïne, red.) worden er gewoon bommen gedropt op de stad, dat zijn oorlogsmisdaden. Dat we solidair zijn en wie verantwoordelijk is, verantwoordelijk houden en straffen lijkt me niet meer dan normaal?" 

Timmermans benadrukt wel dat het voor iedereen heel duidelijk is wat de rode lijn is. "Dan moet ik de ratio wel nadrukkelijk vooropstellen. Het is niet de bedoeling dat we als NAVO-landen in een direct open conflict met Rusland komen.  Dat zou het risico van een escalatie die niet meer te beheersen is, te groot maken."

"Dus, daar is de lijn, de NAVO en de EU kunnen niet militair rechtstreeks met Rusland in conflict geraken. Als je een no-flyzone (een gebied waarin een vliegverbod geldt, red.) zou instellen, dan zou je die ook moeten handhaven en dan zouden NAVO-vliegtuigen mogelijk Russische vliegtuigen moeten neerhalen. Dat is een brug te ver.  Zeker nu Rusland onder leiding staat van iemand die zo onvoorspelbaar is en zulke onvoorstelbare risico’s neemt met de veiligheid van Europa, moet je daar heel voorzichtig mee zijn." 

"Ik wil heel erg benadrukken dat dit niet de oorlog van Rusland is, maar wel die van Poetin", gaat Timmermans verder. "Ik zou het verschrikkelijk vinden als de Russische bevolking wordt gestraft voor de avonturen van één iemand, want de Russen zijn al 20 jaar lang onderhevig aan propaganda en leugens." 

Er is een enorme tweedeling in de Russische samenleving, legt Timmermans uit. "De mensen die ouder zijn dan 45  en die de traditionele media volgen, krijgen deze leugens voortdurend  te horen, ze weten dat het leugens zijn, maar als je dat lang genoeg herhaalt, dan gaan mensen het ook geloven. Ik denk dat Poetin ook zelf voor een deel gelooft wat hij zegt. Dat is ook een onderdeel van het probleem."

"Mij gaat het erom dat we ervoor zorgen dat hij duidelijk ziet dat hij hier zijn eigen Waterloo aan het organiseren is. Dat is het allerbelangrijkste en dat moeten vooral de mensen in zijn entourage zien, zij alleen kunnen hem tot inkeer brengen of die veranderingen in Rusland tot stand brengen." 

Of dat al aan het gebeuren is, daarover wil Timmermans geen uitspraken doen. "Ik ben al 30 jaar Kremlin-watcher, daar boude uitspraken over doen, is heel onverstandig. Dit is ondoorzichtelijk. Rusland kent een zeer piramidaal machtssysteem,  de "top dog" is ook echt de top dog, maar daarrond zijn natuurlijk ook belangen en mensen. Daar hebben we geen inzicht in, maar het feit dat ook topoligarchen zich negatief over de oorlog uitlaten, betekent wel dat er barsten in het front zitten in Moskou." 

"We moeten ons erop instellen dat dit conflict niet van vandaag op morgen voorbij is. Het is een kwestie van volhouden, de bevolking daarin meenemen en de solidariteit met Oekraïne bijven behouden."

De enige uitweg die er volgens Timmermans op dit moment is, is een staakt-het-vuren. "En troepen die worden teruggetrokken, er is geen andere oplossing die recht doet aan het internationaal recht. Maar het ziet er op dit moment niet naar uit dat dat gebeuren. De sancties tegen Rusland gaan niet van de ene op de andere dag een enorm effect hebben, maar zullen uiteindelijk wel een enorm effect hebben. De Russische centrale bank kan in feite al  niet meer functioneren en dat heeft enorme consequenties voor de Russische economie."

"We moeten zoveel mogelijk internationale solidariteit laten zien en tonen dat de Russen hier geen barsten in kunnen maken."