Ruim 71,4 miljoen euro: "Het rijk der lichten" van René Magritte uit 1961 gaat voor recordbedrag onder de hamer
"L'empire des lumières" (Het rijk der lichten), een van de meest bekende werken van de Belgische surrealistische kunstschilder René Magritte, is geveild voor een recordbedrag van ruim 71,4 miljoen euro (61,9 miljoen zonder veilingkosten) bij veilinghuis Sotheby’s in Londen. Het werk wordt omschreven als één van de meest gegeerde kunstwerken dat op dit moment in privéhanden is.
Een belangrijke dag vandaag voor Sotheby's in Londen. Werken van grote namen als Picasso, Monet, Kandinsky, Van Gogh, Banksy en Hirst gingen onder de hamer. Maar waar misschien nog wel het meest naar uitgekeken werd, was de veiling van "Het rijk der lichten" van René Magritte. Het veilinghuis transformeerde voor de gelegenheid zelfs de gevel van zijn gebouw in Londen (zie foto bovenaan).
Voor het werk uit 1961 werd uiteindelijk 71.466.813 euro neergeteld (61.925.866 zonder veilingkosten). Daarmee wordt niet alleen het vorige record van de Belgische kunstschilder verpulverd. Dat stond op naam van “Le principe du plaisir” waarvoor in 2018 bij Sotheby’s 23,9 miljoen euro neergeteld werd. Maar het is ook het op één na hoogste bedrag ooit voor een kunstwerk in Europa. Wie de koper is, is (nog) niet bekend.
Wie was René Magritte?
René Magritte (1898-1967) was een Belgische surrealistische kunstschilder.
Hij is onder meer bekend van zijn werk "La trahison des images", met de tekst "Ceci n'est pas une pipe" (dit is geen pijp) onder de afbeelding van een pijp. Hij verwerkt in zijn werken voorwerpen die iedereen herkent zoals appels, bolhoeden en paraplu's, maar hij doet er iets onmogelijks of onverwachts mee en daagt zo de kijker uit om na te denken.
In zijn vroegere woning in Jette kan je het René Magritte Museum bezoeken, aan het Koningsplein in het centrum van Brussel is er het grote Musée Magritte Museum.
Verschillende versies van "Het rijk der lichten"
"Het rijk der lichten" is een van de bekendste werken van Magritte. Het thema heeft zoveel succes dat hij er 17 versies in olieverf en 7 gouaches van schildert. Magritte begint voor het eerst aan een versie in 1948. Hij keert door de jaren heen terug naar het thema en verfijnt het.
De versie die vandaag geveild werd, is er één uit 1961. Magritte schilderde het werk voor Anne-Marie Crowet, een muze en goede vriendin. Ze is op haar 16e al door haar vader Pierre Crowet, een kunstverzamelaar, voorgesteld aan de kunstenaar. De beeltenis van Anne-Marie Gillion Crowet duikt zelf ook op in verschillende werken van Magritte. Ze blijft haar leven lang bevriend met de schilder en zijn vrouw Georgette.
Crowet, in 1955 Belgisch tenniskampioene, trouwt met baron Roland Gillion, een zakenman. Hun Art Nouveau-collectie hebben ze aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Brussel geschonken. "Het rijk der lichten" bleef tot nu toe altijd in handen van de familie. Van 2009 tot 2020 lenen ze "Het rijk der lichten" uit aan het Magritte Museum in Brussel.
Algemeen wordt aangenomen dat Magritte zich voor dit exemplaar liet inspireren door een straat in de buurt van het Josaphatpark in Schaarbeek, waar hij in 1954 naartoe verhuist. Het werk zou ook een inspiratiebron geweest zijn voor een scène uit de film "The exorcist" uit 1973.
"Naast elkaar bestaan van dag en nacht is erg poëtisch en typisch surrealistisch"
Het werk spreekt tot de verbeelding. Het ontleent alle elementen aan de realiteit van elke dag, maar tegelijkertijd straalt het een mysterieuze sfeer uit. Die mysterieuze sfeer komt door de dag-nacht-tegenstelling. De in het donker gehulde gevel van het huis achter de bomen wordt al verlicht door een straatlantaarn en ook binnen brandt licht, terwijl een blauwe lucht met witte wolken suggereert dat het dag is.
"Dat naast elkaar bestaan van dag en nacht is erg poëtisch en het is typisch surrealistisch", zegt Helena Newman van Sotheby's. "Dit filmische werk trekt de kijker als het ware binnen in de tijdloze wereld van Magritte."
Dit zei Magritte daar ooit zelf over: "Deze evocatie van de nacht en de dag lijkt mij het vermogen te bezitten ons te verrassen en te betoveren. Ik noem dat vermogen: poëzie. Als ik vind dat deze evocatie zo'n poëtische kracht bezit, dan is dat onder meer omdat ik altijd veel belangstelling heb gehad voor de nacht en de dag, evenwel zonder ooit een voorkeur voor de ene of de andere te hebben gevoeld".
De Canadees-Italiaanse fotograaf en filmmaker Floria Sigismondi (die onder anderen met David Bowie en Björk werkte) legt uit wat het werk volgens haar zo magisch maakt: "Een beeld in beweging, de belichaming van tijd"
Wie geen 71 miljoen euro kan neertellen, kan andere exemplaren van het werk altijd bekijken in de Peggy Guggenheim Collectie in Venetië, in het Museum of Modern Art in New York, en dichter bij huis in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel. Het werk dat vandaag geveild werd, is het grootste horizontale exemplaar (144 cm x 146 cm).