Deze Belgen hebben #PlekVrij voor Oekraïners: ‘Onderscheid tussen vluchtelingen is niet oké’

Wendy Beerens (26): ‘Een culturele en menselijke verrijking’

“Na de eerste bombardementen wisten we onmiddellijk dat we vluchtelingen wilden opvangen, daar bestond geen enkele twijfel over.”

In de woning van Wendy Beerens heerst momenteel een gezonde spanning. Samen met haar echtgenoot en hun twee kinderen maakt ze zich op om spoedig crisisopvang aan enkele Oekraïense oorlogsvluchtelingen te bieden. Die plannen zijn al erg concreet: via vrienden in het buitenland kwamen ze in contact met een jong gezin dat momenteel uit Oekraïne probeert weg te komen. “Ze staan al drie dagen aan de grens, maar er zijn lange files. Zodra ze die achter de rug hebben, komen ze onze kant uit.”

De Brusselse familie ving nog nooit vluchtelingen op, maar op zich is het niet zo verwonderlijk dat ze net tijdens dit conflict besliste om hulp te verlenen. Beerens studeerde eerder slavistiek en reisde naar Moskou, waardoor ze nu met verwondering naar het conflict kijkt. “De staat zet gewone burgers tegen elkaar op. Ik kan de Russische propagandakanalen volgen en het is ongelooflijk wat je daar hoort.”

Haar echtgenoot Alexander heeft ook een band met Oekraïne. Hij werd er geboren en bracht er een belangrijk deel van zijn jeugd door. Vandaag heeft hij nog steeds vrienden en familieleden die er wonen, waardoor het koppel nog sterker overtuigd is dat hulp noodzakelijk is. “Mensen zeggen weleens dat wat we doen een druppel op een hete plaat is. Maar als je in een noodsituatie verkeert, is die hulp wel welkom. En vele kleine acties maken samen een groot verschil.”

Beerens is er ook van overtuigd dat de aanwezigheid van het Oekraïense gezin een verrijking kan zijn voor haar eigen gezin. “Mijn kinderen kennen bijvoorbeeld geen honger of armoede. Soms blazen we kleine problemen op, maar het contact met vluchtelingen toont dan hoe geprivilegieerd we eigenlijk zijn.”

In afwachting van de aankomst van de familie houden Beerens en haar partner zich bezig met een inzamelactie. Ze proberen zoveel mogelijk voeding, dekens en medisch materiaal bij elkaar te brengen om later naar Oekraïne te sturen. “Dit voelt aan als een culturele en menselijke verrijking, het geeft een doel aan ons leven. Ik vond het moeilijk om ermee op de voorgrond te treden, maar ik hoop dat het anderen misschien inspireert om iets gelijkaardigs te doen.”

Els Maselis (51): ‘Ons gezin was altijd al sociaal bewogen’

Sinds enkele kinderen van de West-Vlaamse Els Maselis het ouderlijke nest verlieten heeft ze kamers vrij in haar woning. Het is ruimte die zij en haar man Andy nu graag aan Oekraïense vluchtelingen willen aanbieden. “Als gezin waren we altijd al sociaal bewogen. Na de overstromingen in Wallonië afgelopen zomer schaarden we ons achter verschillende hulpacties en met Familiehulp, het bedrijf waarvoor ik werk, ondersteunden we een project dat vluchtelingen opleidt tot zorgmedewerkers”, vertelt Maselis.

Nu de mogelijkheid zich voordoet, wil ze via de #PlekVrij-campagne op een intensievere manier aan sociale hulpverlening doen. Alleen merkt ze dat niet iedereen onmiddellijk warm wordt van haar plannen. Onder de Facebook-post waarin ze haar solidariteitsactie aankondigt reageren verschillende stadsgenoten verbitterd. “Jammer, onze Belgen staan in de kou”, klinkt het.

Maselis liet zich niet van de wijs brengen door de harde woorden. “We hebben als gezin geen grote problemen en kunnen daardoor onze focus naar de buitenwereld verleggen. Als mensen zelf veel hindernissen tegenkomen kan dat onrechtvaardig aanvoelen.” De West-Vlaamse vrouw kan zo begrip opbrengen voor de kritiek, maar schakelde de reacties op Facebook toch uit en wijst erop dat solidariteit een grote impact kan hebben. “Mijn grootmoeder werd geboren toen haar ouders tijdens de wereldoorlog op de vlucht waren. Zonder de solidariteit met oorlogsvluchtelingen zou ik er dus zelf nooit geweest zijn.”

De vrouw wil graag iets terugdoen voor vluchtelingen en vindt het nuttig dat burgers nu zelf massaal ingeschakeld worden om opvang te voorzien. Ze denkt bovendien dat de integratie zo makkelijker zal verlopen. “Ik denk dat we mensen goed kunnen helpen bij de zoektocht naar een job of naar scholing voor hun kinderen. Het is alleszins goed dat er nu een wettelijk kader bestaat dat burgers toelaat om vluchtelingen op te vangen zonder daarmee iets illegaals te doen.”

Ze verwacht geen vergoeding van haar onkosten, maar hoopt wel dat de overheid haar bij praktische problemen kan ondersteunen. “Wat gebeurt er bijvoorbeeld als het conflict langer duurt en mensen dus langer moeten blijven? Of waar kunnen ze heen als ze ziek worden? Daar lig ik veel meer wakker van dan van wie de extra boterhammen zal betalen.”

Edwin Mincke (64): ‘Onderscheid tussen vluchtelingen niet oké’

“Bij oorlogen worden burgers altijd de grootste slachtoffers, dat heb ik tijdens mijn carrière zelf gezien.” De professionele loopbaan van therapeut Edwin Mincke voerde hem langs conflictgebieden in het Midden-Oosten en Afrika. Nu hij zelf weer voltijds in België verblijft, wil hij zijn woning openstellen voor Oekraïners die op de vlucht zijn voor de oorlog in hun land. Ze kunnen daarbij gebruikmaken van twee logeerkamers die elk van eigen sanitair voorzien zijn.

“In mijn job zorg ik al voor de fysieke en mentale gezondheid van mensen, nu hoop ik dat ook in mijn privéleven te doen. Er zal een grote vluchtelingenstroom op gang komen en ik wil niet dat iemand in mensonwaardige omstandigheden hoeft te leven.”

De uitspraak van Mincke legt de vinger op een zere wonde binnen de #PlekVrij-campagne. Bij eerdere geopolitieke conflicten vroeg de overheid burgers nooit om zelf vluchtelingen op te vangen. Critici werpen zo op dat heel wat Afghanen afgelopen zomer met moeite in België geraakten en dat zij het met de reguliere asielcentra moesten stellen.

Mincke kan wel begrip opbrengen voor de kritiek, maar werpt op dat de solidariteit nu misschien sneller op gang kwam omdat het conflict zo snel uit de hand liep. “In verschillende Afrikaanse landen en in het Midden-Oosten woeden er al langer oorlogen, terwijl niemand verwacht had dat Oekraïne plots zou worden aangevallen. Het is zo onrechtvaardig, misschien willen mensen het daarom compenseren.”

Bovendien werden de grenzen deze keer sneller geopend, waardoor vluchtelingen niet geconfronteerd werden met onnodig veel papierwerk. Een laatste reden die Mincke aangeeft is wat ongemakkelijker. “Hun mentaliteit sluit misschien meer aan bij die van het Westen, waardoor we ons mogelijk meer met hen verbonden voelen. Al is dat onderscheid natuurlijk niet oké.”

Mincke is er alleszins van overtuigd dat het een goed idee is om burgers in te zetten bij de opvang van vluchtelingen. In zijn woning in het Limburgse Stevoort kunnen ze alvast rekenen op een warme ontvangst en op alle infrastructuur die nodig is om comfortabel te leven. Al zullen vluchtelingen geen jaren bij hem kunnen intrekken. “Op lange termijn moet de overheid naar huisvesting zoeken. Maar ik heb liever dat de Oekraïners nu bij mij leven dan in een tentenkamp.”