Onze journaliste in Oekraïne: ‘Veel mannen brengen eerst hun gezin weg om nadien de wapens op te nemen’

Je hebt Kiev gisteren verlaten. Waar ben je nu?

“We hebben gisteren uiteindelijk tien uur gedaan over een rit van 250 kilometer, in de sneeuw langs veel boerenweggetjes. We zijn meer dan veertig checkpoints gepasseerd om rond 21.30 uur in Chmelnytsky aan te komen, een stad in het westen, tussen Kiev en Lviv. De meeste checkpoints worden bemand door het Oekraïense leger, daar zijn ze heel streng. Ze willen niet dat we filmen. We moeten telkens allemaal onze paspoorten laten zien en ze letten heel erg op onze baggage. Ze checken of er geen Russen of Russischgezinden tussen zitten. Dat neemt heel veel tijd in beslag.

“Onze fixer belde naar het hotel waar we naartoe gingen, maar daar bleek geen plek te zijn. Alles in de stad zat vol, er zijn hier maar een paar hotels. We zijn dan toch maar gaan kijken en dan bleken ze wel kamers te hebben. Het hotel neemt mensen niet zomaar aan, ze wachten op de mensen die binnenkomen. Als ze dan zien dat je een vluchteling of een journalist bent dan geven ze je een kamer. Er is hier ook een kerk in de stad die vol zit met gestrande vluchtelingen, dus daar gaan we vandaag naartoe.”

Hoe is de sfeer in Chmelnytsky?

“Er is hier meer volk op straat dan in Kiev, maar ook hier zijn luchtsirenes. We hoorden vannacht om 2 uur een sirene afgaan, dus er is hier toch ook wel een dreiging. Er is overal spanning. We zitten hier op de twaalfde verdieping en boven in zo’n hoog gebouw zit je niet echt veilig. Je wordt dan wakker met een bonkend hart.

“Ook hier bereiden mensen zich voor op de oorlog, ze treffen hier voorbereidingen met wegversperringen. Voeding wordt hier almaar schaarser. Dat begint dezelfde kant uit te gaan als Kiev. Er is geen alcohol te vinden hier. Drie dagen geleden was dat nog wel. Maar als de Oekraïners weten wie je bent, zeker als je een Europese journalist bent, word je hartelijk ontvangen en geven ze alles gratis. Ze geven pakjes sigaretten aan de fotograaf en stekkers voor de telefoon. Ze zijn heel vrijgevig. Je ziet dat de mensen voor elkaar zorgen.”

Heb je nog vluchtelingen kunnen spreken?

“Het hotel waarin we verblijven zit vol met vluchtelingen. Er komen er veel vanuit het oosten, uit Charkov. We zaten gisteren in een restaurant. Daar zat een vrouw te huilen aan de telefoon. Je zag de kinderen rondlopen, helemaal verdwaasd. Ze zijn van slag. Het weer is hier ook akelig: het is koud en het sneeuwt.

“Ik kom veel mannen tegen die eerst hun gezin wegbrengen en zeggen dat ze hier blijven om voor Oekraïne gaan vechten. De strijdlust blijft heel fel. Dat is ook echt iets Oekraïens, ze hebben wel spirit. Ik sprak gisteren langs de weg nog een gezin uit een stadje op zo’n tien kilometer van Kiev. Het is vooral rondom de stad dat er veel wordt gebombardeerd, in de kleinere gemeenten. Een van de mannen zei dat er hevige gevechten waren uitgebroken met de Russen. Maar hij was ook van plan om met zijn vrienden in Oekraïne te blijven en te vechten voor zijn land. ‘We vechten voor vrede in heel Europa’, zei hij. ‘Als we ons land verliezen is Polen misschien aan de beurt, of België.’ Alle Oekraïners die ik gesproken heb, willen van Europa meer dan wat er tot nu toe gebeurt. Ze willen dat het luchtruim veilig wordt gehouden. Ze zijn ook allemaal overtuigd dat Poetin sowieso ook naar Europa gaat komen.”

Hoor je nog iets vanuit Kiev?

“Intussen zijn we nog in contact met journalisten die in Kiev bleven. Ik hoor nu dat de aanwezige journalisten almaar meer uit de stad vertrekken. Degene die langer in zulke situaties werken, zeggen dat de kans groot is dat je een soort Sarajevo krijgt waarbij de stad omsingeld wordt. Dan krijg je een staat van beleg en zit je echt vast. Dan dreigt het echt nijpend te worden met eten, de elektriciteit kan uitvallen. Daar wil je niet zijn. De paar journalisten die er nog zijn hebben allemaal een ontsnappingswagen klaar. Ze denken dat het nog een dag of drie, vier vol te houden is. Mocht het veranderen kunnen we altijd nog zien of we terug kunnen.

“Gisteren hoorden we van een fotograaf dat het Oekraïense leger die vijf doden na de raketaanval op de televisietoren in Kiev lieten liggen om de aanwezige journalisten mee te nemen op een perstour. Pas daarna hebben ze die doden weggehaald. Ze willen laten zien wat voor schade de Russen toe brengen, maar het is toch wel bedenkelijk dat ze dan mensen op straat laten liggen. Je hoort ook veel verhalen van enorme explosies, terwijl dat achteraf niet altijd zo blijkt te zijn.”