Zweden en Finland denken steeds meer aan het ondenkbare: toetreden tot de NAVO

Vorige week nog dreigde het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken met “militaire en politieke” gevolgen moesten Zweden en Finland lid worden van de NAVO. De twee landen bleven tot nog toe altijd neutraal in de oost-west-verdeling, en droegen die neutraliteit altijd hoog in het vaandel. Maar de huidige spanningen doet de publieke opinie kantelen. Finland heeft een meer dan 1.300 kilometer lange grens met Rusland, terwijl buurland Zweden onlangs nog zijn militaire aanwezigheid op het eiland Gotland in de Baltische zee opdreef uit vrees voor een Russische aanval. 

Een peiling van de Finse openbare omroep Yle toonde deze week aan dat voor de eerste keer ooit een meerderheid van de Finnen vóór toetreding tot de NAVO is. 53 procent stemde ja, terwijl dat een maand geleden nog maar 28 procent was. In Zweden gaf eind februari 41 procent van de respondenten van een bevraging door de openbare omroep SVT aan tot de NAVO te willen toetreden. Dat is nog geen meerderheid, maar de peiling werd deels vóór de Russische invasie in Oekraïne afgenomen, en het is ook de eerste keer dat er meer ondervraagd voor dan tegen (35 procent) zijn in Zweden.

Terughoudend

In Stockholm en Helsinki zijn de regeringen van beide landen voorlopig nog terughoudend om snel lid te worden van het militaire bondgenootschap. De Zweedse premier Magdalena Anderson zei vorige week dat “Zweden al zeer lange tijd geen lid is van een alliantie, en dat heeft onze belangen altijd goed gediend”. De Finse minister van Buitenlandse Zaken zei na de Russische inval dat “we een veiligheidsbeleid hebben dat gericht is om tijden van crisis te doorstaan. Na die crisis zullen we zien of er andere actie nodig is.” 

De NAVO heeft zelf wel al laten weten open te staan voor elk land dat zijn waarden deelt, en liet verstaan dat er zelfs een versnelde toetredingsprocedure zou kunnen zijn. 

Referendum

Een Fins burgerinitiatief om een referendum over de kwestie te organiseren haalde vorige week op enkele dagen tijd de drempel van 50.000 handtekeningen, zodat het parlement zich wel over de kwestie moet buigen. Ook een tweede petitie om het parlement meteen zelf een debat en stemming te laten houden over lidmaatschap, vergaarde ondertussen voldoende steun. Het parlement zal zich binnenkort over beide vragen buigen.

Gisteren nog hebben vier Russische gevechtsvliegtuigen het Zweedse luchtruim geschonden toen ze boven Gotland vlogen. De overtreding was van korte duur, zei het leger. Zweden stuurde een straaljager ter plaatse en nam foto’s. “Tegen de achtergrond van de huidige situatie nemen we dit incident zeer ernstig”, zei de Zweedse luchtmachtchef Carl-Johan Edström. “Het is een onprofessioneel en onverantwoordelijk optreden van de Russische kant.”