Ook bejaarden en kinderen demonstreren in Rusland tegen invasie – en ook zij worden gearresteerd

Jelena Osipova houdt beverig twee zelfgeschilderde plakkaten omhoog. Ze protesteert ermee tegen de Russische tanks en de bommen en granaten die Oekraïne bestoken. Haar kleine gestalte valt in het niet bij de twee agenten die haar afvoeren. De twee gehelmde mannen, in volledige oproeruitrusting, behandelen haar voorzichtig, Osipova is al oud en er staan veel mensen te filmen en te fotograferen.

Binnen een uur gaan de beelden van de arrestatie in Sint-Petersburg de wereld rond. Osipova is een instantberoemdheid en wordt, naarmate de beelden verder worden verspreid, alleen maar beroemder, en ouder. Als iemand meldt dat ze ‘een van de laatste overlevenden van de blokkade van Leningrad’ is, gaat dat rond op Twitter. Dat ook haar leeftijd erbij staat – ze is 76 of 77 en dus van na de Tweede Wereldoorlog waarin die blokkade plaatsvond – valt dan al niet meer op. Twitter is er niet voor historici, de waarheid wordt er vaak opgeofferd voor amusementswaarde en snelheid.

Bekend is Jelena Osipova wel. Als kunstenares maakte ze ooit een graffiti-schilderstuk bij de 75-jarige herdenking van de Duitse blokkade van Leningrad (zoals het huidige Sint-Petersburg voor 1991 heette). Dat was in 2014. Nog bekender werd ze als de ‘grootmoeder van de oppositie’. Ze neemt namelijk al sinds 2002 deel aan protesten tegen Poetin. Bij elke demonstratie is ze erbij, dus ook de afgelopen week, als in Sint-Petersburg elke dag Russen de straat opgaan vanwege de inval in Oekraïne. Tot haar arrestatie.

Doelwit van bedreigingen

Osipova is zonder twijfel een moedige vrouw. In twintig jaar is ze al meer dan vijf keer opgepakt en gevangengezet. Ze werd doelwit van bedreigingen en intimidatie, maar heeft zich daardoor niet laten afschrikken. Ook deze week bleef ze demonstreren toen het protest door hard politieoptreden met de dag kleiner werd.  

Sinds het begin van de invasie, een week geleden, zijn volgens het Russische mensenrechtenproject Ovd-Info 7.632 demonstranten gearresteerd. De autoriteiten kijken daarbij niet naar leeftijd. Behalve foto’s en filmpjes van de arrestatie van de bejaarde Osipova gaan ook foto’s rond van een groepje kinderen van zeven tot elf jaar, die een tekening en bloemen hadden neergelegd bij de Oekraïense ambassade in Moskou. De politie had hun moeders opgesloten, en de kinderen moesten eveneens mee naar het bureau. Voor de ogen van de kinderen dreigden schreeuwende agenten de moeders uit het ouderlijk gezag te ontzetten, aldus de maker van de foto’s, Alexandra Arkhipova.

De intimidatie werkt. De protesten in Rusland zijn nagenoeg doodgebloed. De bekende dissident Aleksei Navalny heeft zijn Russische aanhangers woensdag vanuit zijn cel via Twitter opgeroepen dagelijks de straat op te blijven gaan ‘en voor vrede te vechten’, om de protesten weer tot leven te brengen.