"Juice channels" of onlineroddelkanalen in Nederland: klokkenluiders of gewiekste konkelfoezers? 

Iedereen met een camera, een Instagram-account en een uitgebreide volgersbasis kan tegenwoordig zo'n juice channel beginnen. Juice is daarbij een hip woord voor "roddel". De online roddelkanalen kwamen voor het eerst op tijdens de eerste coronalockdown. Tegenwoordig zijn een aantal van die Instagramkanalen waanzinnig populair in Nederland:  juicechannel__ (101.000 volgers), marwajuicee (133.000 volgers), fawrynotsawry (165.000 volgers) en lifeofyvonne (450.000 volgers). Die kunnen ook op heel wat Vlaamse Instagramvolgers rekenen. 

In de zevende aflevering van "Snapt ge mij nu" bespreken jonge twintigers hoe problematisch die juice channels volgens hen zijn. Ze discussiëren ook over cancel culture (waarbij een bekend figuur meteen afgeschreven is) en of dat dan de beste aanpak is bij zo'n gerucht. Een van hen, Nicolas Baeke, heeft zelf zo'n juice channel onder de naam JustNicolas (15.500 volgers). De andere gasten zijn MNM-dj Dorianne Aussems en Anna-Livia Smekens, die zelf heel actief is op sociale media.

Hoewel de papieren roddeltijdschriften nog heel wat trouwe lezers hebben, doen ze het op online vlak minder goed dan de juice channels. Zo hebben de Vlaamse tijdschriften Story (5.500 volgers) en Dag Allemaal (2.150 volgers) minder aantrek op Instagram. Nederlandse entertainmentprogramma's zoals RTL Boulevard (464.000 volgers) en Shownieuws (187.000 volgers) zijn nog enigszins opgewassen tegen de concurrentie van juice channels.

Andere bekende accounts op YouTube zijn "De Roddelloog" (42.700 volgers op Instagram), een show van jongerenmerk Rumag (71.300 abonnees) en "Roddelpraat" van Dennis Schouten en Jan Roos. "Roddelpraat" (230.000 abonnees) haalt de meeste kijkcijfers. Met grofgebekte uitspraken zoals "Als Jorik (beter bekend als Lil Kleine) een kopstoot geeft, heb je een blauwe knie. Hij is een halve tuinkabouter. Als die gozer niet kon rappen, stond hij met een puntnetje en kruiwagen naast de sloot", spreken de twee mannen achter "Roddelpraat" een groot publiek aan.

Toch zijn juicekanalen geen eenheidsworst. Inhoudelijk zijn er namelijk drie genres: de moraalridder zoals lifeofyvonne, de satirische cynici van "Roddelpraat" en de verdediger die namens de BN'er spreekt en hen ook echt kent. Dat laatste genre wordt vertegenwoordigd door fawrynotsawry, maar uit de kijkcijfers blijkt dat zijn aanpak minder populair is.

Hoe dan ook winnen de juice channels dus steeds meer aan terrein in het Nederlandse medialandschap. In de "BOOS"-reportage van Tim Hofman kwamen heel wat beschuldigingen van seksueel overschrijdend gedrag tegen "The Voice of Holland"-medewerkers naar boven. Daardoor konden de Nederlandse, gevestigde media de juice channels niet meer negeren, want die hadden namelijk al eerder gehint naar de aanklachten tegen Marco Borsato en Ali B. 

Bijgevolg kregen ze er niet alleen veel volgers bij, maar wonnen zij ook aan legitimiteit bij het publiek. Bovendien slagen ze er meer in dan de traditionele roddelkanalen, zoals papieren tijdschriften en entertainmentprogramma's, om een jong publiek te bereiken.

Hoe komen ze dan aan informatie? De kanalen claimen dat ze veel informatie van insiders toegestuurd krijgen. Daardoor zijn ze soms de traditionele (roddel)pers voor. Zo plaatste het account lifeofyvonne als eerste de camerabeelden van Lil Kleine die zijn inmiddels ex-verloofde Jaimie Vaes mishandelde. 

De traditionele roddelpers, waaronder het Nederlandse tijdschrift Story of het programma Shownieuws, haalt geregeld uit naar juicekanalen. Zo zouden ze hun bronnen niet checken en overhaast roddels posten. Dat daarbij ook forse reputatieschade wordt geleden en slachtoffers vallen, kan hen weinig schelen. Guido den Aantrekker, hoofdredacteur van Story, zei daarover aan de Gelderlander: "Ik weet dat wij de reputatie hebben van ook niet aan ‘echte journalistiek’ te doen, maar wij checken alles, doen zo veel mogelijk aan wederhoor en brengen niet alles klakkeloos naar buiten."

Marwa El, van het kanaal marwajuice zei daarover aan diezelfde krant: "Ik weet eerlijk gezegd niet eens wat de definitie van journalistiek is. Dat vind ik ook niet zo belangrijk. Wij hoeven ons niet aan allemaal regels te houden en kunnen zeggen wat we willen. We berichten over rappers, voetballers en influencers, maar ook over bijvoorbeeld corona."

De juice channels laten zich vaak kritisch uit over de traditionele mediakanalen. "De reden waarom wij juicechannel__ zijn begonnen is omdat we de mainstream media te soft vinden en ze delen ook niet de waarheid of alle inside informatie", verklaren de makers van het account juicechannel__ op hun eigen website. Sommige volgers reageren daarom met veel lof omdat er door hun werk schot in de zaak komt. Zo denken ze dat Lil Kleine nog steeds op vrije voeten zou zijn als de beelden niet gedeeld waren.

Zo vonden ze dat de Nederlandse media, waaronder RTL Boulevard en Shownieuws, niet kritisch genoeg waren over de bekende Nederlanders die beschuldigd werden van seksueel overschrijdend gedrag bij "The Voice of Holland".  Zij geven als oorzaak aan dat de klassieke roddelboekjes te dicht bij de BN'ers staan en dat ze daardoor nieuws achterhouden.

Velen onder ons worden wel eens verleid door een sappige roddel, maar er zit een gevaarlijk kantje aan. Zo deelde lifeofyvonne zelfs rechtstreeks de beelden van de gijzeling in de Apple Store in Amsterdam op 22 februari. Daarop was zelfs te zien hoe de gijzelnemer een slachtoffer onder schot hield met een vuurwapen. De Nederlandse politie riep toen op om bedachtzaam om te springen met het delen van beelden omdat het de veiligheid van gijzelaars in gevaar kan brengen.

Ten tweede is er nog de ethische afweging. Erkende persmedewerkers checken geruchten doorgaans grondig, want daar zijn ze getraind in. Zij passen ook het principe van hoor en wederhoor toe. Met die journalistieke deontologie houden de influencers van juice channels geen rekening. Daardoor bestaat het risico dat desinformatie zich snel kan verspreiden wat het leven van slachtoffers in een klap kan verwoesten. Hoe dan ook is het een grote inbreuk van de privacy.

Verder raden experts aan om het rechtsproces niet via de media te laten verlopen. Een filmpje of een foto kan eenduidig lijken, maar het beeld kan nog steeds bewerkt of onvolledig zijn. Met de opkomst van deep fake, waarmee het produceren van nepnieuwsvideo's bedoeld wordt, is dat zeker iets om in het achterhoofd te houden.

Ethisch of niet, de roddels brengen flink wat geld in het laatje. Voor 10 euro per maand, kan je bijvoorbeeld bij lifeofyvonne exclusieve juice krijgen. Momenteel zijn er volgens NRC Handelsblad ongeveer 4.000 mensen geabonneerd op dat exclusieve kanaal. Dat komt dus neer op een royaal bedraag van 40.000 euro per maand. Bovendien worden de influencers op YouTube betaald per keer dat het filmpje bekeken wordt en ze gaan geregeld betaalde samenwerkingen aan met bedrijven.