Thuis Oekraïense vluchtelingen opvangen? "Hou er rekening mee dat het langer zou kunnen duren dan verwacht"

Op dit moment worden de meeste Oekraïense vluchtelingen opgevangen in de buurlanden van Oekraïne, maar een deel van hen komt ook naar België. Oekraïense vluchtelingen kunnen in Europa genieten van een speciaal statuut. Ze moeten geen langdurige asielprocedure volgen, maar krijgen automatisch een verblijfsvergunning voor een jaar. 

Uiteraard hebben die vluchtelingen in de eerste plaats onderdak nodig. Daarvoor deed staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) een oproep. Iedereen die een kamer of een ruimte vrij heeft, kan zich melden bij zijn gemeente of stad. Op die manier kunnen steden en gemeenten bij die kandidaten aankloppen als er opvangplaatsen nodig zijn. 

Hoe die opvang concreet zal georganiseerd worden en aan welke voorwaarden gastgezinnen zullen moeten voldoen, wordt nog uitgewerkt.

Het is in elk geval de bedoeling dat de vluchtelingen zo snel mogelijk zelf op zoek gaan naar een huis of een appartement dat ze kunnen huren. 

Sinds 2016 is er een regeling voor gastgezinnen die erkende asielzoekers opvangen. De vluchtelingen die uit Oekraïne komen, vallen hier in principe niet onder. Nils Luyten, projectmedewerker van vzw Orbit hoopt dat dit nog verandert, zodat er ook voor hen een duurzame oplossing komt. 

Vzw Orbit begeleidt mensen die erkende asielzoekers willen opvangen. Dat kan via de melding tijdelijk wonen. "Tot nog toe heeft de Vlaamse overheid dat weinig gepromoot", zegt Luyten. 

"Wij helpen burgers die erkende asielzoekers willen opvangen met de melding bij hun gemeente. Vaak hebben zij al een kandidaat op het oog die ze willen opvangen. Iemand die ze al kennen. Als dat niet zo is, dan brengen wij hen in contact met een van de vele burgerinitiatieven in Vlaanderen die werken met erkende asielzoekers. En dan gaan zij samen op zoek naar een goede match. Mensen die hier instappen, engageren zich voor een periode van maximaal drie jaar."

Luyten maakt zich zorgen over het feit dat er nu vooral over tijdelijke crisisopvang gesproken wordt voor Oekraïense vluchtelingen. "Wij vrezen dat die tijdelijkheid enorm onderschat wordt. Wij merken dat de zoektocht naar huisvesting echt maanden tot zelfs meer dan een jaar kan duren", zegt hij. 

"Steden en gemeenten vragen nu aan gastgezinnen hoelang ze mensen kunnen opvangen. Sommige kiezen dan voor enkele weken of enkele maanden. Maar wat gebeurt er dan op het moment dat die periode voorbij is en er nog geen oplossing is? Waar kunnen die mensen dan naartoe? Wat is het alternatief?"

"Wij kijken naar de overheid om dat alternatief te creëren, want momenteel is de realiteit die wij elke week zien, dat erkende vluchtelingen die niet op tijd een eigen woning vinden door Fedasil op straat worden gezet. We kunnen niet gewoon steunen op burgers en er dan van uitgaan dat het wel in orde komt met de huisvesting. Er moet een plan B zijn, lokaal en federaal."