De gebroken droom van Filip Dewinter: plots is hij genezen van de Poetin-adoratie

Je zou het ‘consequent’ kunnen noemen, maar slim is de houding van de radicaal-linkse PVDA niet bij recente parlementaire stemmingen over de oorlog in Oekraïne. Van het Vlaamse tot het Europese Parlement weigerden de PVDA-vertegenwoordigers de kamerbrede solidariteit met de Oekraïners te steunen en hielden ze het bij een onthouding voor resoluties daarover, met stevige kritiek tot gevolg.

Weinigen zullen daar blijer mee zijn dan Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken. Al sinds autocraat Vladimir Poetin zijn moorddadige raid op Kiev inzette, probeert Van Grieken zichzelf en zijn partij muisstil te houden. In enkele schuchtere verklaringen poogt hij zich moreel te verheffen boven andere politici, “de West-Europese elite (die) geopolitiek als een Twitterspelletje ziet”.

Tom Van Grieken weet drommels goed waarom hij nu maar beter een bescheiden profiel aanhoudt. Ideologisch zit de extremistische flank van zijn partij veel dieper verweven in het Poetin-web dan uiterst links. Domineert bij de PVDA een nietsontziende afkeer voor de VS en de NAVO, dan zitten, of zaten, meerdere radicaal-rechtse toppers gewoon voluit op de lijn van Poetin. Dat geldt voor Filip Dewinter, maar evenzeer voor Marine Le Pen of Éric Zemmour (Frankrijk), Geert Wilders en Thierry Baudet (Nederland) en leden van de Duitse AfD en zowat elke andere uiterst rechtse partij in Europa. 

Als de bliksem stuiven al die boegbeelden nu uit elkaar om zich van Moskou te distantiëren. Marine Le Pen bijvoorbeeld moest afgelopen week een stock met 1,2 miljoen verkiezingsbrochures, vers van de drukker, vernietigen omdat ze er nog trots uitpakte met een foto waarop ze Poetin allerhartelijkst de hand drukt.

Groteske onzin

In ons land moest niemand zo diep in de remmen als Filip Dewinter. “Ik veroordeel met kracht de Russische inval”, sprak hij dinsdag in De Standaard. “Het is de verantwoor­delijkheid van Poetin en niemand anders. (...) Ik vrees dat hij ontspoord is richting een autocratische leider die zich opwerpt als een dictator.” Dat is nogal een ommekeer vanwege iemand die amper twee weken geleden nog Le Pens pleidooi om uit de NAVO te stappen instemmend overnam op Twitter. 

Het idee dat Poetin pas nu zijn autocratische en imperialistische  gezicht laat zien, is groteske onzin. De inval in Oekraïne is slechts de uiterste consequentie van een beleid dat Poetin al sinds het begin van de eeuw uitzet. Filip Dewinter heeft daar nooit een probleem mee gehad. Hij was Poetins gewillige handlanger en woordvoerder in Vlaanderen. 

Ook over Oekraïne. In 2018 stond de Oekraïense oorlog al eens op uitbarsten, toen de Russische zeemacht in de Straat van Kertsj in de Zwarte Zee enkele Oekraïense schepen enterde omdat ze te dicht bij de geannexeerde Krim naderden. Dewinter vertolkte toen op de Russische propagandazender Sputnik schaamteloos de Poetin-interpretatie dat het incident een Oekraïense provocatie was.  Dewinters makker Frank Creyelman, nog altijd VB-fractieleider in de Mechelse gemeenteraad, bakt het nog bruiner. In een bijdrage op hetzelfde, nu verbannen Sputnik-kanaal beschuldigde hij deze week nog het Westen ervan de oorlog “uitgelokt” te hebben. Creyelman werpt zich zowat op als de aanvoerder van de Poetin-falanx bij het VB. Samen met Jan Penris en Christian Verougstraete laat hij zich in 2014 door een pro-Russische organisatie uitnodigen als ‘waarnemer’ bij het nepreferendum over de annexatie van de Krim bij Rusland. Internationale media merken Creyelman er op omdat hij zich stomdronken van zijn taak  kwijt. 

In 2018 noemt Frank Creyelman zichzelf  op, jawel, Sputnik TV, “de man die alle rechtse partijen ervan overtuigde om een bocht over Rusland te maken”. Dat is wellicht een tikje overdreven, maar het citaat illustreert treffend hoe slaafs deze VB’ers zich opstellen ten aanzien van Moskou. Het is ook geen toeval dat juist Dewinter en zijn kompanen het meest hartstochtelijk de lijn van Poetin volgen. Allen behoren ze tot de ‘klassiek-extremistische’ flank van de partij. Dat is voor Tom Van Grieken meer dan alleen een erfenis uit het verleden. Met de transfer van Dries Van Langenhove blies hij die flank nieuw leven in. Van Langenhove houdt zich dezer dagen druk bezig met het verspreiden van de Russische debatfiche waarbij Europa de ‘escalatie’ van het conflict aangewreven wordt.

Geen verrassing

Dat juist dit type politici als een blok voor Poetin valt, is geen toeval. Deze week schetste Dewinter nog eens zijn oude droom van een ‘Europa van de Noordzee tot Vladivostok’. Geen onschuldige metafoor. Het is het ideaal van ‘Eurazië’, zoals dat door de Russische filosoof en Poetin-influisteraar Aleksandr Doegin is gemunt. De zelfverklaarde ‘antiliberaal’ Doegin streeft naar de ‘vernietiging’ (zijn woord)  van het vrije Westen. In de plaats stelt hij een eengemaakt Euraziatisch blok onder de hoede van een totalitair en imperialistisch Rusland, dat weer de contouren aanneemt van het Sovjet-rijk. Op die manier moet de liberale samenleving plaats ruimen voor een traditionalistische en racistische orde, waarin blanke, patriarchale ‘meerderheidswaarden’ superieur zijn. 

Dat is meer dan een politieke koortsdroom. Steve Bannon en Thierry Baudet behoren tot Doegins bewonderaars. Om het Euraziatische doel te bereiken, moet de loyale VS-bondgenoot Verenigd Koninkrijk uit de EU losgewrikt worden, moet de VS zich van Europa afkeren, moeten Europese landen afhankelijk gemaakt worden van Russische grondstoffen en moeten Oekraïne en andere oud-Sovjetrepublieken weer bij ‘moeder Rusland’ ingelijfd of gekoloniseerd worden. Dat klinkt griezelig herkenbaar en concreet. 

Dus neen, de oorlog in Oekraïne kan Filip Dewinter en de andere Poetin-fans bij het VB moeilijk verrast hebben. Het is de consequentie van een politiek die ze tot vorige week met ontroerend enthousiasme mee hebben uitgedragen en mogelijk gemaakt.

Beluister nu ook de podcast ‘Lopende zaken’. Bart Eeckhout bespreekt daarin samen met journalisten van De Morgen de heetste hangijzers van het moment.

Tip: u kunt de podcast ook volgen en beluisteren via Spotify of Apple Podcasts.