Liveblog - Al 1 miljoen Oekraïners staken grens met Polen over, zorgen over ingenomen kerncentrale
De oorlog in Oekraïne blijft ook vandaag verder woeden. Een nieuwe poging om burgers te evacueren uit de belegerde stad Marioepol is opnieuw mislukt. Terwijl de diplomatie op de achtergrond zijn werk probeert te doen, blijft het vanuit verschillende kampen krachttermen regenen. En de grote ongerustheid over het gevaarlijke conflict, die blijft, zowel in Oekraïne zelf als in het buitenland. Volg in deze liveblog de ontwikkelingen van vandaag op de voet.
IN HET KORT
- In de regio Soemi, in het noordoosten, zijn volgens de Oekraïeners 2 steden beschoten door de Russen. Volgens Rusland heeft het Oekraïense leger dan weer aanvallen gelanceerd op Loegansk, in het oosten van het land.
- Vooral in Soemi en Marioepol is de humanitaire situatie bijzonder prangend: er zijn voedsel- en watertekorten en er is geen elektriciteit en verwarming meer. In Marioepol werd opnieuw geprobeerd. Tevergeefs.
- Visa, Mastercard en American Express laten weten dat Russen over een aantal dagen niet meer zullen kunnen betalen met hun betaalkaarten, zowel in Rusland als daarbuiten.
Liveblog
Al 1 miljoen Oekraïners staken de grens met Polen over
Sinds de oorlog in Oekraïne vorige week losbrak, zijn al 1 miljoen Oekraïners de grens met buurland Polen overgestoken. Dat laat de Poolse Grenswacht weten.
"Dat zijn één miljoen menselijke tragedies, één miljoen mensen die door de oorlog uit hun huizen zijn verjaagd. Eén miljoen mensen die na het oversteken van de grens grenswachters hoorden zeggen: 'U bent in veiligheid'", schrijft de Grenswacht erbij.
Dit toont nog eens hoe de crisis een golf van solidariteit heeft losgemaakt in Polen. In zowat het hele land zijn initiatieven ontstaan om de vluchtelingen uit het buurland onderdak te bieden en van eten, kleren en verzorgingsproducten te voorzien.
De vluchtelingen uit Oekraïne zijn voornamelijk vrouwen en kinderen, omdat mannen tussen 18 en 60 jaar in Oekraïne dienstplichtig zijn en dus in hun land moeten blijven om er te vechten in de oorlog tegen Rusland.
In totaal zijn nu in tien dagen tijd meer dan 1,5 miljoen Oekraïners hun land ontvlucht. Zo liet het VN-Vluchtelingenagentschap eerder vandaag weten. Daarmee is dit de snelst groeiende vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog.
Atoomagentschap “extreem bezorgd” over kerncentrale in Zaporozje
De topman van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) zegt “extreem” bezorgd” te zijn over wat hij hoort over de kerncentrale van Zaporozje. Het Russische leger heeft die nucleaire installatie vrijdag onder controle gekregen na beschietingen.
De Oekraïense overheid heeft vandaag aan het IAEA laten weten dat het personeel van de kerncentrale weliswaar aan de knoppen blijft zitten. Maar tegelijk staat het management van de centrale onder het bevel van het Russische leger.
Voor alles wat het management van de centrale doet, zouden de Oekraïners toestemming van de Russen moeten hebben. En dat druist in tegen de basisprincipes van de nucleaire veiligheid. Het personeel moet namelijk altijd zelf beslissingen kunnen nemen, zonder druk of externe inmenging.
IAEA-topman Rafael Mariano Grossi maakt zich bovendien zorgen over het feit dat het mobiele telefoonverkeer en het internet op de nucleaire site uitgeschakeld zijn.
BEKIJK - Militair huwelijk aan het front
Valerii Filimonov en Lesia Ivasjenko zijn al 20 jaar een koppel, maar nu zijn ze officieel getrouwd. Dat deden ze bij een checkpoint aan de rand van Kiev, allebei in militair uniform als lid van de territoriale verdedigingseenheid.
"We hebben beslist om te trouwen omdat we in uitdagende tijden leven en je weet nooit wat er morgen met je zal gebeuren", aldus de kersverse bruidegom Valerii.
Meer dan 4.600 arrestaties bij protesten in Rusland
Op zowat 65 plaatsen in Rusland is vandaag geprotesteerd tegen de oorlog in Oekraïne. Minstens 4.640 mensen werden daarbij opgepakt, meldt de ngo OVD-Info, een Russisch mensenrechtenmediaproject gericht op het tegengaan van politieke vervolging.
De gevangengenomen Russische dissident Aleksej Navalny, die tegen de interventie in Oekraïne is, riep deze week de Russen op om dagelijks op het centrale plein van hun stad bijeen te komen om vrede in Oekraïne te eisen.
In totaal zijn de afgelopen dagen al ruim 13.000 demonstranten opgepakt. Alleen al in hoofdstad Moskou arresteerde de politie zondag 1.700 mensen. Verschillende Russische activisten plaatsen ook video's op sociale media waarop brutale arrestaties te zien zijn.
Om elke vorm van kritiek te ontmoedigen hebben de Russische autoriteiten vrijdag een nieuwe wet aangenomen die "valse informatie" over de activiteiten van het Russische leger strafbaar stelt. Op schending van de wet staan celstraffen tot vijftien jaar.
Wereldjudobond neemt alle functies van Poetin af
De Internationale judofederatie IJF heeft de Russische president Vladimir Poetin verwijderd uit alle posities die hij innam binnen de bond.
De bond maakte dat bekend, nadat Poetin eerder vorige week al was geschorst als erevoorzitter en ambassadeur van de IJF, vanwege de inval van Rusland in Oekraïne.
Lees meer bij Sporza:
Netflix gaat op zwart in Rusland
Net als vele westerse ondernemingen, schort ook videostreambedrijf Netflix zijn dienstverlening in Rusland op wegens de oorlog in Oekraïne.
Eerder deze week had Netflix al laten weten dat het zijn toekomstige projecten in Rusland tijdelijk zou stoppen. Maar nu gaat het dus nog een stap verder en trekt het tijdelijk de stekker uit zijn streamingdiensten in Rusland. "Gezien de omstandigheden op het terrein, hebben we beslist om onze diensten in Rusland op te schorten", zegt een woordvoerder van Netflix.
Het platform is het onder meer niet eens met de eis van Rusland dat streamingdiensten verschillende gratis kanalen moeten aanbieden, waarvan sommige worden beschouwd als propagandakanalen van de overheid.
Het grootste online videobedrijf ter wereld, met ruim 220 miljoen betalende abonnees, is een relatief kleine speler in Rusland, waar het minder dan een miljoen abonnees heeft.
TikTok schort livestreaming en nieuwe content in Rusland op
Het sociale medium TikTok schort de kern van zijn dienstverlening in Rusland op. Het bedrijf verwijst naar de nieuwe Russische wetgeving rond "fake news"'.
"Wij hadden geen andere keuze dan onze livestreaming en nieuwe content voor onze videoservice op te schorten terwijl wij de veiligheidsgevolgen van deze wet onderzoeken".
De berichtendienst in de app valt niet onder de maatregel.
Rusland waarschuwt buurlanden die Oekraïense gevechtsvliegtuigen toelaten op vliegvelden
Rusland heeft dreigementen geuit tegen buurlanden van Oekraïne die op hun basissen Oekraïense gevechtsvliegtuigen toelaten die gebruikt zullen worden tegen de Russische troepen. Volgens Moskou laat onder meer Roemenië die vliegtuigen toe.
"Het gebruik van het vliegveldnetwerk van deze landen als basis voor Oekraïense vliegtuigen en het gebruik ervan tegen het Russische leger kan gezien worden als een betrokkenheid van die landen in een gewapend confict", aldus de woordvoerder van de Russische Defensie Igor Konasjenkov.
Volgens Moskou zijn bijna alle Oekraïense gevechtsvliegtuigen die kunnen ingezet worden in het conflict vernietigd.
Polen ontkent ruilplannen
Intussen zegt Polen opnieuw dat het geen gevechtsvliegtuigen aan buurland Oekraïne zal leveren. Gisteravond zei een woordvoerder van het Witte Huis nog dat Polen Amerikaanse F-16's kon krijgen als het zijn MiG-29-gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne gaf. De MiG-29 is van Russische makelij en Oekraïense gevechtspiloten kunnen met dit type vliegtuig overweg.
Verslaggever Rudi Vranckx gaf hier deze duiding bij, in "Het journaal" van 19 uur:
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken suggereerde vandaag in de Moldavische hoofdstad Chisinau, waar hij voor crisisoverleg was, eveneens dat deze optie tot de mogelijkheden behoort.
Op Twitter schreef de Poolse regering echter met klem dat "Polen geen gevechtsvliegtuigen naar Oekraïne zal sturen en (Oekraïne) ook niet zal toestaan zijn luchthavens te gebruiken".
Ook American Express schort operaties in Rusland op
American Express schort zijn operaties in Rusland en Wit-Rusland op. Daarmee volgt het kredietkaartbedrijf het voorbeeld van VISA en Mastercard, die gisteren al lieten weten dat ze hun operaties in Rusland opschorten.
"Wereldwijd uitgevaardigde American Express-kaarten zullen niet werken bij handelaars of betaalautomaten", zegt American Express nu. Anderzijds zullen lokaal door Russische banken verstrekte kaarten niet meer buiten het land werken.
"We zetten ook onze business operaties in Wit-Rusland stop", klinkt het verder.
Denemarken organiseert referendum over defensiebeleid, trekt budget alvast flink op
In Denemarken heeft de regering een referendum aangekondigd over het al dan niet deelnemen aan militaire operaties van de Europese Unie. Bij de oprichting van de EU, met het Verdrag van Maastricht, had Kopenhagen een uitzondering verkregen waardoor het afzijdig zou blijven bij de militaire samenwerking binnen de Unie. Om dat te wijzigen, is een referendum nodig.
Denemarken is lid van NAVO en stuurt in dat kader F-16-vliegtuigen en een marineschip naar de Baltische regio. Het militaire aspect van de EU lag tot nu toe moeilijker, maar daar zou nu verandering kunnen in komen na de Russische invasie van Oekraïne en de dreiging van Moskou tegenover de oostelijke deelstaten van de Unie en de NAVO. Het zijn de Deense kiezers die het laatste woord hebben, op 1 juni.
De Deense regering heeft nu wel al beslist om het defensiebudget op termijn op te trekken tot 2 procent van het bruto binnenlands product, de norm die de NAVO voorstelt.
Gisteren kondigden Finland en Zweden aan dat ze militair gaan samenwerking in de Scandinavische regio. Die landen zijn lid van de EU, maar niet van de NAVO. Voor het eerst zou er volgens peilingen in Finland en Zweden een meerderheid zijn om toch aan te sluiten bij de NAVO en ook dat heeft vrijwel zeker te maken met de Russische agressie.