Mediasector maakt vuist tegen grensoverschrijdend gedrag met nieuw actieplan

De mediasector kwam de afgelopen jaren geregeld in opspraak met geruchtmakende gevallen van grensoverschrijdend gedrag. De zaken die daarbij de pers haalden zijn echter slechts het topje van de ijsberg.  Het rapport van de onderzoeksgroep CuDOS dat in 2018 werd gepubliceerd, toont aan dat 71 procent van de vrouwen in de media- en cultuursector aangaf, ooit grensoverschrijdend gedrag te hebben meegemaakt.

De nadruk van het plan ligt duidelijk op preventie. Organisaties die een beleid rond grensoverschrijdend gedrag willen uitwerken hebben nood aan een duidelijke en concrete leidraad. Net daarom wil de sector nu een toolbox uitwerken die concrete tools op maat bevat van de Vlaamse mediasector. De grotere spelers zoals VRT en DPG media, die vandaag al beschikken over een integriteitsbeleid, zullen hun kennis delen met de andere spelers in de sector. Het doel is om alle 800 werkgevers en professionals in de sector te bereiken.

Daarnaast worden er ook begeleidingstrajecten op maat van het cultuurhuis of mediaspeler opgezet en wordt er ingezet op persoonlijke begeleiding. Op deze manier wil het plan ervoor zorgen dat er een echte cultuuromslag komt in de mediasector. Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) is tevreden met het resultaat: “ Dit is een heel duidelijk signaal vanuit de sector. Er moet een echte en diepe cultuuromslag komen in de mediasector. De zaken stapelen zich de afgelopen jaren op. Wegkijken kunnen we niet tolereren. Net daarom vind ik het zo belangrijk dat dit plan echt vanuit de sector mee vorm is gegeven. "

De bestaande hulplijnen, zoals bijvoorbeeld 1712,  zullen ook sterker gepromoot worden door het plan. Specifieke aandacht gaat daarbij uit naar de rol van De Genderkamer.  Dat is een onderdeel van de Vlaamse Ombudsdienst. Ze oefent de specifieke taken uit die de Vlaamse Ombudsdienst heeft als gelijkheidsorgaan voor gender en geslacht (de genderbevoegdheid). Een belangrijke taak van de Genderkamer is klachten ontvangen en behandelen over discriminatie op basis van gender, geslacht, genderidentiteit of genderexpressie.

Een speciale rol is er ook voor de omstanders. Dat zijn mensen die wel getuige zijn van grensoverschrijdend gedrag, maar er niet meteen bij betrokken zijn. Samen met Sensoa zullen er tools en handvaten worden gemaakt om omstaanders echt te activeren. Er zullen ook opleidingen worden voorzien. 

Jan Vermoesen, directeur van Mediarte is blij met wat er bereikt is: “Omstanders die getuige zijn van ongewenst gedrag hebben een ontzettend belangrijke verantwoordelijkheid om getroffenen bij te staan. Met dit plan willen we deze getuigen de nodige handvatten aanreiken om op een gepaste manier te kunnen reageren. Vele werkgevers willen reageren op grensoverschrijdend gedrag, maar weten niet hoe ze dit moeten doen. Met dit plan kunnen we hen daarbij helpen."

Ook wordt het vlaggensysteem, dat vandaag al is ingevoerd in de podiumkunstensector, hertaald naar de brede mediasector.  Via dit vlaggensysteem wordt het voor iedereen meer duidelijk in welke gevallen we spreken over grensoverschrijdend gedrag en hoe je ermee moet omgaan. 

Meer info over het systeem vind je hier: Over de methodiek Sensoa Vlaggensysteem | Sensoa

De initiatiefnemers en de ondertekenaars van het plan engageren zich om te voorzien in (een pool van) vertrouwenspersonen die door professionals in de mediasector op een laagdrempelige manier kunnen gecontacteerd worden. Cruciaal daarbij is dat de vertrouwenspersonen het mandaat krijgen om de opdrachten op een volledig vertrouwelijke manier uit te voeren. Er zullen ook extra opleidingen voor vertrouwenspersonen worden voorzien aangezien er nog niet voldoende vertrouwenspersonen zijn erkend in de mediasector.

Naast vertrouwenspersonen wordt er ook ingezet op intimiteitscoördinatoren. Een intimiteitscoördinator waakt over de mentale en fysieke veiligheid van de acteurs en de hele cast en crew op de set. Samen worden er intieme scènes besproken, maar ook de gewenste randfactoren (closed set, hulpstukken, …) worden in de voorbespreking meegenomen. Om professionals te ondersteunen in het inzetten van een intimiteitscoördinator zullen er infosessies en workshops worden georganiseerd.

Tot slot wordt er ook ingezet op respectvolle verslaggeving in de media. De Vlaamse Vereniging van Journalisten en Sensoa zullen nagaan hoe er op een meer genuanceerde manier kan worden omgegaan met zaken van grensoverschrijdend gedrag. Een handleiding moet alle tips bundelen en kenbaar maken bij de leden van de VVJ.

Uit het vorige actieplan (2019-2021) bleek dat er nog te gefragmenteerd gewerkt wordt. Grote spelers zoals DPG en VRT hebben elk een eigen werkwijze rond grensoverschrijdend gedrag, maar bij kleinere mediabedrijven of cultuurhuizen ontbreekt dit soms nog. Vanaf nu willen alle partners en de minister een algemene aanpak.

Daarom wordt er een sectoraal overlegplatform opgericht dat tweemaal per jaar samenkomt en waarbinnen een terugkoppeling wordt gemaakt van de acties die uitgevoerd worden binnen dit actieplan. Op dit moment kunnen alle partijen hun acties en plannen delen en zal er gepolst worden naar mogelijke samenwerkingen. Ook wordt er een stuurgroep opgericht die op regelmatige basis zal samenkomen. De stuurgroep houdt mee het algemene overzicht en geeft richting.

Het actieplan zal het voorwerp uitmaken van een rapportering die door Mediarte ten laatste tegen 1 maart 2023 opgeleverd zal worden. Daarna kan op basis van een evaluatie van het departement Cultuur, Jeugd en Media en in overleg met de Vlaamse mediasector inschatten of er een vervolg moet komen aan het actieplan en welke actiepunten er zijn.

Media21,  de belangengroep van kleine onafhankelijke mediaspelers,  erkent het belang en de nood aan een actieplan, maar begrijpt niet dat de ondertekening ervan vandaag gebeurde in de studio van DPG media: "Het gaat hier om de grootste mediaspeler van de Benelux, die onlangs moest toegeven dat het jarenlang niet de waarheid vertelde over de exit van één van haar directieleden, in een zaak van vergaand grensoverschrijdend gedrag. Dat is nu juist exact waar het over gaat, als je een cultuuromslag écht meent”, zo stelt Media21-voorzitter Karl Van den Broeck.

Van den Broeck roept alle spelers in de Vlaamse mediasector, klein én groot, op om schoon schip te maken met zaken uit het verleden. “Hier staat meer op het spel dan enkel onze eigen sector, en de werknemers: het draait om de geloofwaardigheid van onze sector, van onze journalistiek. Als we daarbij toelaten dat zaken, ‘omdat ze goed zijn afgehandeld door de top van het bedrijf’ niet worden toegelicht, en men manifest onwaarheden verspreidt als mediabedrijf, zitten we op een hellend vlak”.