De groenen laten de kernuitstap stilaan varen, maar dat komt met een prijs

“Het is voor mij duidelijk dat plan A herbekeken moet worden - een ­reassessment - en dat we een open blik op plan B moeten houden”, dixit federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten, maandag in De Standaard. In de Franstalige pers lieten de collega’s van Ecolo eenzelfde geluid horen. Te weten: plan A is een volledige kernuitstap tegen 2025, in plan B blijven twee kerncentrales langer open.

De groenen lijken met die sortie mentaal afscheid te nemen van de kernuitstap, hun belangrijkste dossier in het regeerakkoord van Vivaldi. In december herbevestigde de federale regering nog dat de kernuitstap er zou komen, maar de oorlog in Oekraïne heeft de kaarten opnieuw geschud. “De huidige toestand is helemaal anders dan toen we eind december de beslissing namen”, gaf premier Alexander De Croo maandag aan.

De opening van de groenen komt dan ook niet als een verrassing. In het regeerakkoord zijn betaalbaarheid en bevoorradingszekerheid de twee voorwaarden waaraan de kernuitstap moet voldoen. Door de nieuwe geopolitieke situatie is daar een derde voorwaarde bijgekomen: energie-onafhankelijkheid.

Anders gezegd: hoe kan ons land zo snel mogelijk van het Russisch gas af? Alvast niet door kerncentrales zomaar te vervangen door gascentrales, suggereert energieregulator CREG in een rapport dat recent aan Van der Straeten bezorgd werd. Het maakt dat de balans stilaan overhelt richting plan B. En voor regeringspartijen MR en Open Vld, die de kernuitstap willen uitstellen, is het rapport van de CREG gevonden vreten. “Als er een moment is voor de groenen om de bocht te maken, is het nu wel”, klinkt het dan weer op een rood kabinet.

Nog niet zo eenvoudig

Dat alles wil evenwel niet zeggen dat de kernuitstap voor Groen en Ecolo nu dood en begraven is. Dat is nog altijd het scenario waar de groenen warm voor lopen. Maar koste wat het kost blijven vasthouden aan plan A zou enkel in de kaart spelen van hun criticasters die hen voor groene dogmatici verslijten. Feit is dat plan A klaar en uitvoerbaar is, klinkt het achter de schermen. Het pad naar plan B daarentegen ligt bezaaid met obstakels.

Uitbater Engie Electrabel heeft – bij herhaling – aangegeven niet meer geïnteresseerd te zijn in de Belgische kerncentrales. Het bedrijf overtuigen wordt niet evident. Er dreigen problemen met de vergunningen van kerncentrales, de bevoorrading van nucleaire brandstof en er moeten grondige onderhoudswerken plaatsvinden in de reactoren. De kostprijs en de timing van dit alles blijft volgens de groenen een groot vraagteken. 

Wordt de kernuitstap toch op de lange baan geschoven, dan willen de groenen boter bij de vis. Zij verwachten dan een ‘breed energie-akkoord’, te beginnen met een flinke inspanning op het vlak van hernieuwbare energie. Voor de groenen is de kernuitstap een manier om van vervuilende energiebronnen af te raken, ook al zijn daarvoor tijdelijk gascentrales nodig. Als dat doel gehaald kan worden zonder een volledige kernuitstap in 2025, vallen de ecologisten te overhalen. 

De groenen willen daarnaast ook stevige maatregelen om de energieprijs voor de gezinnen te drukken. Een slimme btw-verlaging op gas lijkt een must om de vrede binnen de regering te bewaren - al hebben Groen en Ecolo wel al laten horen dat ze Vivaldi niet zullen laten vallen over de kernuitstap. Enkele weken terug boog de regering zich al over zo’n btw-verlaging, maar toen lagen de liberalen nog dwars - het gaat immers om een dure maatregel. Maar nu de gasprijzen blijven pieken, hebben de liberalen hun verzet laten varen. Maandag stegen de Europese gasprijzen opnieuw naar een historisch hoog niveau: zelfs even boven 300 euro per megawattuur. Een jaar geleden hingen de prijzen nog rond de 17 euro.

Groen wijst ook expliciet CD&V en Open Vld met de vinger: die twee partijen moeten in de Vlaamse regering op tafel kloppen om noodzakelijke hervormingen in gang te zetten. “Mensen zijn vandaag het meest geholpen met zonnepanelen en isolatie. Alle hefbomen daarvoor zitten op Vlaams niveau”, zegt een ingewijde. 

N-VA wil ondertussen laten onderzoeken of er niet meer dan twee kerncentrales moeten worden opengehouden. Het huidige ‘Plan B’ omvat een nucleaire verlenging van de twee jongste kerncentrales Doel 4 en Tihange 3. “Men moet bekijken of men de niet zo jonge kerncentrales toch niet kan verlengen”, aldus partijvoorzitter Bart De Wever maandag aan VRT.

Binnen N-VA wordt verwezen naar een recent advies van het Internationaal Energieagentschap (IEA). Dat adviseert om de nucleaire stroomproductie ‘te maximaliseren’ om snel minder afhankelijk te worden van Russisch gas. Naast de jongste twee kerncentrales Doel 4 en Tihange 3 kijken de Vlaams-nationalisten in ons land dan vooral naar Tihange 1 en mogelijk Doel 1 en 2. 

“Het zal iets kosten om die kerncentrales klaar te maken voor een eventuele verlenging, maar gezien de situatie in Oekraïne denk ik dat we alles toch eens grondig moeten onderzoeken. De wereld is sinds enkele weken inderdaad veranderd en dan moet je nu durven onderzoeken hoe je zoveel mogelijk van het Russisch gas kan”, reageert N-VA-energiespecialist Bert Wollants.