Hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk houdt extremistische preek: Gay prides zijn de reden voor deze oorlog
Patriarch Kirill van de Russisch-orthodoxe kerk heeft zondag gepreekt over de oorlog in Oekraïne. Het gaat in dit conflict om meer dan politiek, zei hij: de redding van de mensheid staat op het spel.
Volgens de geestelijke wil Oekraïne bij een club landen horen die verplicht dat je gay prides houdt. Zo worden ze gedwongen tot “zonde”, en tot “ontkenning van God en zijn Waarheid”.
Zijn preek past in het antiwesterse, religieus-nationalistische verhaal dat de kerk en het Kremlin vertolken. In een interview met de Nederlandse krant Trouw vertelde de Russisch-orthodoxe geestelijke Cyril Hovorun onlangs hoe hij jaren vergeefs geprobeerd heeft in te gaan tegen het “wij-zij-denken” dat de kerk construeerde. Het komt hier op neer, zei Hovorun: “Wij Russen, wij zijn religieus, en bijzonder, en niet zoals ‘zij’. En de ‘zij’, dat is het Westen, de NAVO, en in het bijzonder de Oekraïners – zij zijn goddeloos en seculier.”
Krachten van het kwaad
Het is voor het eerst dat patriarch Kirill zich in zulke extremistische bewoordingen uit. Sinds de oorlog is uitgebroken, hield hij zich relatief stil. Hij noemde tegenstanders van Poetin al wel “krachten van het kwaad”.
In zijn preek noemt patriarch Kirill in het bijzonder de Donbas, de oostelijke regio van Oekraïne waar Rusland al jaren geleden is binnengevallen. Hij ziet het als een gebied waar tenminste nog verzet was tegen het progressiever wordende Oekraïne. In de Donbas is, zo zei hij, “een fundamentele afwijzing van de zogenaamde waarden die vandaag worden aangeboden bij degenen die wereldmacht claimen”.
Hij spreekt van “onderdrukking en uitroeiing” van de orthodoxe gelovigen in de Donbas die niet mee zouden willen met de rest van Oekraïne. De preek is, in het Russisch, gepubliceerd op de website van de kerk.
Lees ook
De homoscene in hartje Rusland: ‘Veel aanwezigen vinden hier een toevluchtsoord’
Overal duikt de mysterieuze letter ‘Z’ op als het over Oekraïne gaat. Waar gaat dit over?
Antivaxgroepen ruilen corona in voor Poetin: ‘Is dit hoe de oorlog in Oekraïne écht in elkaar zit?’
Godsdienstoorlog
Sociologe Kristina Stoeckl, hoogleraar aan de Universiteit van Innsbruck en specialist in de relaties tussen kerk en staat in Rusland, is bekend met dit verhaal. Ze kent het uit radicale, extreemrechtse kringen in de Russisch-orthodoxe kerk. Voor hen was dit al een godsdienstoorlog van de orthodoxe kerk tegen het Westen, aldus Stoeckl.
Ook daar was het wij-zij-denken in verweven. “Dit denken werd gebruikt om de oorlog in de Donbas te rechtvaardigen – alsof het een strijd was tussen het orthodoxe Oosten en homovriendelijk Europa, inclusief katholieken en West-Oekraïners.”
Maar dit leek een marginaal geluid, zei Stoeckl. “En patriarch Kirill heeft die dingen nooit zelf gezegd.”
Op sociale media spraken enkele kenners van de Russisch-orthodoxe kerk al hun verbijstering uit over de preek van Kirill. Theoloog Regina Elsner van het Zentrum für Osteuropa- und internationale Studien in Berlijn noemde de preek “zo verschrikkelijk dat ik er geen woorden voor heb”. Ze vat zijn woorden kort samen: “Gay prides zijn de reden voor de oorlog. Dat is het.”