"Humanitaire corridors" om burgers uit te evacueren: wat zijn corridors en wie stelt ze op?
Nu het Israëlische leger een grondoffensief wil beginnen in de Gazastrook, worden inwoners van Gaza aangespoord om gebruik te maken van twee humanitaire corridors naar het zuidelijke gedeelte. Maar wat is dat eigenlijk, een humanitaire corridor? Wie spreekt dat af? En wie handhaaft de veiligheid? Enkele vragen en antwoorden.
Wat is een humanitaire corridor?
"Humanitaire corridors", het is een begrip dat vaak opduikt in oorlogssituaties, en dan vooral wanneer bewoond gebied, zoals een stad, belegerd wordt. Er wordt een doorgang mee bedoeld waarlangs burgers het oorlogsgebied veilig kunnen verlaten. Veilig, want gedemilitariseerd: de afspraak is dat de strijdende partijen op die plaats geen militaire acties uitvoeren. Er worden een of enkele wegen aangeduid, obstakels worden weggehaald.
Humanitaire corridors kunnen dus worden gebruikt door mensen om het conflictgebied te verlaten. In het verleden dienden ze in eerste instantie echter vooral als toegangsweg voor organisaties om hulpmiddelen zoals medisch materiaal en voedsel ter plekke te krijgen.
Tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië begin jaren 90 werden corridors voor het eerst gebruikt voor burgers. De Verenigde Naties zetten toen niet alleen veilige zones op voor humanitair materieel en personeel, maar ook voor burgers. Al wordt dat vandaag niet als een geslaagd verhaal beschouwd, want de VN kon de veiligheid niet handhaven toen die zones aangevallen werden.
Wie spreekt die humanitaire corridors af?
Het zijn de strijdende partijen zelf die moeten overeenkomen of, waar en op welke manier er humanitaire corridors komen, waar ze met andere woorden dus de wapens zullen neerleggen en veilige doorgang kunnen verlenen aan burgers en humanitaire hulp.
Die afspraken kunnen best zo praktisch en zo concreet mogelijk zijn. Welke exacte geografische locaties vallen in de corridor, welke grensovergangen zijn er eventueel bij betrokken, hoelang blijft de corridor open? Hoe mogen burgers het gebied verlaten, met bussen, auto's, te voet? Waar gaan ze naartoe? Maar ook: wie krijgt toegang tot de corridor? Doorgaans zijn dat neutrale organisaties, denk aan het Rode Kruis. En als er sprake is van de levering van hulpgoederen, kunnen de partijen ook afspreken welke goederen toegelaten zijn.
Een organisatie als het Rode Kruis kan ook helpen bij het tot stand brengen van een humanitaire corridor. Het ICRC (Internationaal Comité van het Rode Kruis) fungeert dan als tussenpersoon tussen de strijdende partijen. Ze assisteren ook bij de praktische uitvoering van de corridor, zowel bij het aanleveren van hulpmateriaal als bij het evacueren van burgers.
Wie handhaaft de veiligheid van de humanitaire corridors?
Het zijn ook hier voornamelijk de strijdende partijen die er zelf moeten op toezien dat die veilige corridors veilig blijven. Met andere woorden, het is de vraag in hoeverre ze zich zelf aan de gemaakte afspraken houden. En dat is niet altijd het geval.
Welke voorbeelden van humanitaire corridors zijn er in het verleden?
In het verleden zijn al verschillende soorten humanitaire corridors opgezet, vooral in de periode na het einde van de Koude Oorlog. In 2008 werd bijvoorbeeld een humanitaire corridor opgezet in het oosten van Congo, tijdens het gewapende conflict in Noord-Kivu. Die corridor was enkel bedoeld voor het aanleveren van hulpgoederen.
Een aantal jaar geleden nog maar werden meerdere tijdelijke humanitaire corridors afgesproken tijdens de burgeroorlog in Syrië, waar Russische militairen aan de kant van het Syrische leger vochten tegen de oppositie. Zo werden grensovergangen geopend voor militaire hulp, maar kwamen er ook vluchtroutes voor burgers. Al waren ook die corridors niet allemaal een succes.
En ook tijdens de Russische belegering van de Oekraïense stad Marioepol vorig jaar zijn uiteindelijk humanitaire corridors op poten gezet voor inwoners die de stad niet tijdig wisten te ontvluchten.