Amazonewoud nadert kantelpunt sneller dan verwacht: droogte en ontbossing kosten woud veerkracht
Het Amazonewoud nadert haar kritiek kantelpunt sneller dan voorspeld. Satellietgegevens brachten aan het licht dat driekwart van het regenwoud sinds het begin van de jaren 2000 aan veerkracht heeft verloren door droogte en ontbossing. Het Amazonewoud zou verloren gaan met diepgaande gevolgen voor het mondiale klimaat en biodiversiteit.
Wetenschappers houden al jaren het regenwoud in het Amazonegebied in de gaten. Uit een nieuw onderzoek blijkt, met behulp van satellietgegevens verzameld van 1991 tot 2016, dat meer dan 75 procent van het gebied sinds het begin van de jaren 2000 aan veerkracht heeft verloren. Het onderzoek werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Climate Change. Dat betekent dat het woud meer tijd nodig heeft om te herstellen na droogte en bosbranden.
Kwestie van enkele decennia
Het grootste verlies aan veerkracht doet zich voor in gebieden dichtbij wegen, stedelijke gebieden en boerderijen, maar ook in regio’s die droger worden. Dat suggereert dat ontbossing en de opwarming van de aarde de oorzaak zijn. “Deze factoren hebben de Amazone mogelijk al dicht bij een kritieke drempel van afsterven van het regenwoud gebracht”, concluderen de wetenschappers.
De onderzoekers durven nog geen uitspraken te doen over wanneer het kritieke kantelpunt er precies komt. Ze opperen voorzichtig dat het een kwestie van enkele decennia zou kunnen zijn. “Het lijkt er wel op dat het punt sneller nadert dan de klimaatmodellen tot nu voorspelden. En het gaat ook sneller dan dat andere, voor het klimaat even zorgwekkende fenomeen: het smelten van de Groenlandse ijskap”, zei Niklas Boers, een van de auteurs en Professor van de Technische Universiteit van München in Duitsland, in een persbriefing.
Hij voegde er waarschuwend aan toe dat het tijdvenster om het Amazonewoud te redden daardoor smal is. Maar Boers zei dat de gegevens erop wezen dat het kantelpunt nog niet is overschreden: “Dus er is hoop.”
Wereldwijde gevolgen
Het Amazonewoud geldt als een bolwerk van een rijke en unieke biodiversiteit en heeft daarnaast ook een regulerende rol in het klimaatsysteem. Lokaal zorgt het voor directe verkoeling en mondiaal fungeert het als koolstofdepot. Daarin wordt zowat 5 procent van de wereldwijde uitstoot van CO2 opgeslorpt.
De kans op bomensterfte is groot als een regenwoud aan veerkracht verliest. Andere boomsoorten, die beter tegen droge weersomstandigheden bestand zijn, zullen dan in de plaats komen. Op termijn zal ook het bos verdwijnen en komt er savanne in de plaats. Daarmee komen er enorme hoeveelheden koolstof vrij en versnelt de opwarming van de aarde.
Het Amazoneregenwoud is 6,7 miljoen vierkante kilometer groot en ligt verspreid over negen landen, het grootste deel ervan in Brazilië. Uit recente gegevens van een Braziliaans instituut is de ontbossing in het land vorig jaar nog met meer dan een vijfde toegenomen, het hoogste niveau sinds 2006. De regering van de Braziliaanse president, Jair Bolsonaro, is fel bekritiseerd voor het aanmoedigen van meer ontbossing.