Stroomstoring rond kerncentrale van Tsjernobyl: “Na 48 uur wordt de kans op stralingslek groter”, waarschuwt Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken

Bekijk hieronder het gesprek met Ines Venneman van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC):

Het gebied rond de kerncentrale van Tsjernobyl kampt met een stroomstoring door toedoen van Russische militairen. Volgens de Oekraïense netbeheerder zijn stroomkabels beschadigd door beschietingen. Door gevechten ten noorden van Kiev zouden reparatiewerkzaamheden worden verhinderd.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken dringt aan op een staakt-het-vuren rond de kerncentrale om deze terug van stroom te voorzien. De dieselgeneratoren, die in noodgevallen werken, kunnen de koeltoren van de kerncentrale slechts 48 uur van stroom voorzien. “Daarna zullen de koelsystemen van de opslagfaciliteit voor verbruikte splijtstof stoppen, waardoor stralingslekken dreigen te ontstaan”, aldus de Oekraïense buitenlandminister Dmytro Kuleba.

De minister roept de internationale gemeenschap op bij Rusland dringend een staakt-het-vuren te eisen zodat er reparaties kunnen worden uitgevoerd. Volgens hem brengt “de barbaarse oorlog” van de Russische president Vladimir Poetin heel Europa in gevaar

Volgens het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) heeft het wegvallen van de stroomvoorziening “geen grote impact op de veiligheid”. Gezien de tijd die verstreken is sinds de nucleaire ramp “zijn de warmtebelasting van het opslagbassin voor gebruikte splijtstof en het volume koelwater voldoende om een effectieve warmteafvoer zonder elektriciteit te garanderen”, klinkt het op Twitter. 

Momenteel is er nog personeel alsook tweehonderd Oekraïense veiligheidsmensen aanwezig. Zij bewaakten de kerncentrale toen de Russische troepen aanvielen. In totaal werken er een 2.400 mensen op de site, van wetenschappers en techniekers tot artsen en koks.

Hoewel het er momenteel vrij rustig is en het personeel zijn taken plichtsbewust blijft uitvoeren, zouden de leefomstandigheden moeilijk zijn. Volgens familie van een van de werknemers zouden de Russen geen bezwaar hebben dat er een shiftwissel gebeurt, maar zouden ze niet in kunnen staan voor de veiligheid van het personeel als het zich naar huis of terug naar de kerncentrale verplaatst.

Aleksander Oevarov, van de Russische ngo ANO Atominfo-Center, erkende eerder dat het aflossen van het personeel urgent is. “Want vermoeide mensen maken sneller fouten.”

Daarbij komt nog eens dat de trein tussen de kerncentrale en Slavoetytsj - waar de bewoners van het verwoeste Prypjat na de kernramp in 1986 heengebracht werden - over Wit-Russisch grondgebied rijdt. En Wit-Rusland is een bondgenoot van Rusland in deze oorlog.

Iedereen blijft daarom ter plaatse, “moe” en “wanhopig”. Er zou nog voedsel op de site zijn, maar omdat de werknemers niet weten hoe lang ze er nog vast zullen zitten, wordt er gerantsoeneerd. Ze eten nog één keer per dag en die maaltijd is zeer rudimentair: doorgaans brood en pap. De Russen zouden hen zondag voedsel aangeboden hebben, maar dat werd geweigerd uit vrees dat het om “een propagandastunt” ging.

In de faciliteit is er geen ruimte voorzien om te slapen en daarom zijn tijdelijke slaapzalen gecreëerd. Sommigen slapen op veldbedjes, anderen op een tafel of op de grond. Om toch ook af en toe te kunnen ontspannen, wordt in kleine ploegen gewerkt. 

“De IAEA (het internationaal atoomagentschap, red.) stelt nochtans dat het belangrijk is om voldoende te roteren voor het personeel op nucleaire sites”, schrijft Aura Sabadus, journalist bij ICIS. “In Tsjernobyl is dat al twee weken niet gebeurd. Daarbij zijn er geruchten dat het personeel van de kerncentrale van Zaporizja zelfs gemarteld zou worden.” 

Burgemeester Yuri Fomichev van Slavoetytsj noemt de situatie “ingewikkeld” en “moreel, psychologisch en fysiek moeilijk”. Ook de familie van het personeel heeft het lastig, zeker van hen die medicatie nodig hebben. Want ook die is maar beperkt voor handen in de kerncentrale. “Er is op dit moment echter geen veilige manier om de werknemers daar weg te halen”, aldus Fomichev.

De moeilijke omstandigheden en de impact ervan op het werk van het personeel, deden intussen ook vragen rijzen over de veiligheid op de site. “Hun concentratie gaat steeds verder achteruit”, aldus de burgemeester. “De kerncentrale werkt misschien niet meer, maar ze vereist nog altijd veel aandacht.”

Topman Rafael Grossi van het Internationaal Atoomenergieagentschap drukt erop dat het belangrijk is dat het personeel voldoende kan rusten om zijn werk veilig uit te voeren, maar volgens nucleaire experts gaat het om een niet-actieve kerncentrale en is het gevaar voor het publiek beperkt. Daarbij verloor het atoomagentschap afgelopen nacht ook nog eens het contact met het monitoringssysteem van de kerncentrale. Dat systeem verzendt normaal automatisch alle gegevens naar de nucleaire waakhond. “Maar alle gegevens van dat veiligheidssysteem zijn verloren gegaan”, aldus IAEA. Het atoomagentschap kan enkel nog via e-mail met de kerncentrale communiceren. 

“De reactie van het IAEA is normaal, maar ik kan meedelen dat de centrale onder controle staat van het Russische leger en het Oekraïense militaire personeel, dat de veiligheid van het nucleaire en radioactieve materiaal op de site, garandeert”, aldus Aleksander Oevarov van de Russische ngo ANO Atominfo-Center.

Onder meer milieuprofessor James Smith van de University of Portsmouth - die de site zeer goed kent - vertelde aan de BBC dat het erg onwaarschijnlijk is dat er een grote hoeveelheid radioactiviteit vrij zou komen. 

Lees alles over het conflict in Oekraïne in ons dossier.

LEES OOK: 

- De meest recente ontwikkelingen in onze live blog

- Antwerpse moeder (46) van zeven trekt door oorlogsgebied om zoon (24) te redden: “Hij heeft geen geld, geen benzine en is omsingeld door Russen” (+)