De Russen hadden hun overmacht in de lucht vanaf dag 1 kunnen uitbuiten. Waarom deden ze dat niet?

De invasie leek voor de Russen slecht te beginnen. Hoe is nu het beeld?  

In de dagelijkse berichten over het verloop van de invasie, worden de Russische tegenvallers nog altijd breed uitgemeten. Zeker, de opmars van de Russen verloopt niet vlekkeloos. Onverwacht fel verzet van de Oekraïners, logistieke problemen en een slecht moreel onder een deel van de soldaten nekt de invasiemacht.

Tot overmaat van ramp moeten de Russische soldaten ook westerse wapens vrezen die van hun tanks en pantserwagens ‘doodskisten’ van verwrongen staal maken en waarmee helikopters en gevechtsvliegtuigen met gemak uit de lucht kunnen worden geschoten. 

Bij de interventie in Syrië kon de Russische luchtmacht ongestoord zijn gang gaan, omdat IS en de gematigde rebellen geen Stinger-raketten hadden. En bij de strijd in Oost-Oekraïne, na de annexatie van de Krim in 2014, hoefden de Russen geen Javelin-antitankwapens te vrezen, een wapen waarop het Amerikaanse leger vertrouwt.

Toch is het grote beeld nu dat het Oekraïense leger het vanaf nu opneemt tegen alle 127 Russische gevechtsbataljons die de laatste maanden klaar stonden om het land binnen te trekken. De meeste nieuwe, verse eenheden zijn volgens de VS het noorden van Oekraïne binnengekomen. Zij moeten de komende dagen de tegenvallende opmars naar de hoofdstad Kiev vlot gaan trekken.

Volgens het Pentagon maken de Russen ook steeds meer gebruik van hun grote kracht: aanvallen op grote afstand met artillerie en raketten. Tot nu toe zouden 625 raketten zijn neergedaald op steden en Oekraïense eenheden. In dit tempo gaat deze enorme vuurkracht steeds meer zijn tol eisen. 

“Je moet zo’n invasie bekijken op de langere termijn”, zegt Mart de Kruif, tussen 2011 en 2016 commandant van de Nederlandse landmacht. “En dan moet je objectief de conclusie trekken dat de Russen, vooral in het zuiden, hun doelen aan het bereiken zijn. In het zuiden hebben ze nagenoeg de verbinding gelegd tussen de Krim en de Donbas. Marioepol zit nog daartussen.”

De Kruif voorspelt dat de Russen via Odessa zullen optrekken richting Moldavië en het noorden van Oekraïne. “Om Charkiv binnen te trekken hebben ze niet genoeg militairen. Ze vertrouwen hier steeds meer op hun vuurkracht. De Russen zijn erop uit het Oekraïense leger te splitsen: tussen het deel ten oosten van de Dnipro-rivier en de rest ten westen.”

Zijn er niet te snel grote conclusies getrokken over de Russische tegenvallers?

De Amerikanen en hun bondgenoten hadden in 2003, met naar schatting 180.000 soldaten, zo’n drie weken nodig om de Iraakse hoofdstad Bagdad te bereiken en in te nemen. Pas na zo’n anderhalve maand beëindigden ze de gevechtsoperaties.

“En de Duitsers hadden in de Tweede Wereldoorlog vier weken nodig voor de inval in Polen”, zegt De Kruif. “Ze hadden toen een gebied in handen zo groot als West-Oekraïne. Twee dingen vallen tegen voor de Russen: het verzet van de Oekraïners en hun bewuste keuze om in de steden op te treden. Dat is het voordeel van de verdediger. We hebben de neiging, vanwege de sympathie voor de Oekraïners, om het veel te positief in te schatten voor hen. Maar het is too early to call. Elke andere conclusie is voorbarig. Het kan natuurlijk wel too close to call worden. Voor wie is de tijd in het voordeel? Dat wordt de vraag.”

Waarom zien we zo weinig van de Russische luchtmacht?

Die vraag houdt, behalve militaire deskundigen, ook de VS bezig. Angst voor de Amerikaanse luchtdoelraketten kan een reden zijn. De Russen hadden hun enorme overwicht in de lucht al vanaf de eerste dag kunnen uitbuiten door het Oekraïense leger zwaar te treffen. Dat is niet gebeurd. Volgens de VS is Moskou er zelfs nog niet in geslaagd om volledige luchtsuperioriteit te bereiken. 

Dat heeft gevolgen voor de ondersteuning van de operaties op de grond, iets waar de Amerikaanse krijgsmacht in uitblinkt. “Wij zien niet de integratie van lucht- en grondoperaties die je zou mogen verwachten”, aldus het Pentagon. De Kruif: “Ik heb begrepen dat de Russen een tekort aan precisiewapens hebben. Een flink deel zou zijn gebruikt in Syrië. Ze hebben luchtoverwicht, al is het niet volledig. Oekraïne is ook zo’n groot land. Zelfs de VS zou het niet lukken om in zo’n groot land in korte tijd volledige luchtoverwicht voor elkaar te krijgen.”

En het Oekraïense leger? Hoe staat dat ervoor na bijna twee weken strijd?

Te oordelen naar de dagelijkse bulletins van de Oekraïense legerleiding, brengt het leger de Russen elke dag zware verliezen toe. De VS verbaasden menigeen maandag door te verklaren dat een flink deel van de Oekraïense luchtmacht nog operationeel is. 

“Maar ze zijn niet in staat om grootschalige operaties uit te voeren”, zegt De Kruif. Volgens hem vecht de landmacht hard, maar lijden de Oekraïners zware verliezen. Hij wijst op een eenheid in het noorden die onlangs ongekend zwaar door de Russische luchtmacht werd getroffen. De Kruif: “Ze doen verder waar ze goed in zijn: in de steden en in de dorpen vechten.”