Staatssecretaris Mahdi verwacht tot 200.000 vluchtelingen uit Oekraïne en wil in alle provincies noodcentra

"We staan dus voor gigantische uitdagingen", zegt staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi over de vele duizenden mensen die vanuit Oekraïne naar Europa vluchten.

Mahdi verwacht dat er tot 200.000 vluchtelingen naar België kunnen komen. "Ik tover dit cijfer niet uit mijn hoed", zegt hij in "De afspraak". "Het is gewoon vanuit de vaststelling van de UNHCR (de vluchtelingelingenorganisatie van de Verenigde Naties).

Die gaat ervan uit dat er 4 tot 7 miljoen Oekraïners zullen vluchten voor de oorlog in hun land. Als die verspreid worden in de EU, zal België 2,8 procent van die mensen opvangen. "Dan kom je uit op een kleine 200.000 personen", rekent Mahdi voor. 

De voorbije dagen heerste er wat verwarring over bevoegdheden bij de opvang van de vluchtelingen in ons land. Wettelijk gezien moet Asiel en Migratie alleen onderdak voorzien voor asielzoekers. 

De Oekraïense vluchtelingen slaan die stap over, want op Europees niveau is beslist dat vluchtelingen uit Oekraïne in de EU automatisch een tijdelijke bescherming krijgen en dus geen asiel meer moeten aanvragen.

Dat betekent dat ze meteen alle sociale rechten krijgen en dat hun huisvesting zoals alle inwoners onder de verantwoordelijkheid valt van het Vlaamse en Franstalige niveau. 

"Maar dat doet er voor mij niet toe", haalt Mahdi uit. "Het heeft geen zin om politiek ruzie te gaan maken over bevoegdheden. De Oekraïners moeten opgevangen worden en als ik merk dat we niet snel genoeg kunnen vooruit gaan, dan moeten we gewoon de handen in elkaar slaan en ga ik meewerken."

Staatssecretaris Mahdi stelt voor om het crisisbeheer en de coördinatie op federaal niveau te installeren. "Naar huisvesting toe staan we voor een immense uitdaging. En als ik zie wat het aanbod voorlopig is, dan denk ik dat we nood gaan hebben aan heel grote opvangcentra in alle verschillende provincies, want dat we er anders niet gaan geraken."

Over mogelijke opvangplaatsen is op vraag van het Crisiscentrum vandaag ook overleg geweest, zegt Carina Van Cauter, gouverneur van Oost-Vlaanderen. Tijdens dat overleg zijn alle mogelijke opvangplaatsen opgelijst. "Maar dat was niet zoveel werk omdat dat allemaal klaarligt", zegt Van Cauter, "want alle steden en gemeenten hebben noodplannen, waarin opvangplaatsen zijn voorzien."

De gouverneur zegt dat in samenspraak met de steden en de gemeenten nu al die potentiële opvangplaatsen tegen het licht zullen worden houden. Daarbij zal bekijken worden welke plaatsen onmiddellijk beschikbaar zijn, welke plaatsen nog moeten worden ingericht en welke plaatsen niet aangewezen zijn. 

Van Cauter merkt op dat al deze beschikbare plaatsen niet onmiddellijk benut zullen worden: "We zorgen ervoor dat we weten waar mensen terecht kunnen als er dringend nood is aan opvangplaatsen." 

De Oekraïense vluchtelingen moeten zich kunnen registreren bij Dienst Vreemdelingenzaken om het tijdelijk beschermingsstatuut te krijgen. En ook daar is extra capaciteit nodig. Vorige vrijdag opende een nieuwe site in het voormalige Jules Bordetziekenhuis. 

Elke ochtend staan daar nu van 's ochtends 5 uur honderden mensen aan te schuiven. Gisterennamiddag stonden een paar honderd van hen er nog te wachten. Uiteindelijk raakten 806 Oekraïners geregistreerd. Ongeveer één op de drie daarvan had geen bed voor de nacht en had dus meteen noodopvang nodig. Anderen kunnen tijdelijk bij familie of vrienden terecht.

Staatssecretaris Mahdi vraagt nu aan al wie tijdelijke opvang heeft om te wachten met registratie. "Ze zijn hier negentig dagen visumvrij. Mensen kunnen perfect naar de gemeente om een aankomstverklaring gaan." 

Bij de Oekraïners en Belgische gezinnen die hen opvangen, is te horen dat de gemeenten aandringen op het attest van Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel. "We mogen inderdaad visumvrij hier verblijven, maar we hebben het attest nodig om een A-kaart te krijgen." Met die A-kaart krijgen ze alle sociale rechten, ook eventuele medische zorgen en mogen ze ook werken in ons land.

Om de lange wachtrijen aan te pakken is vandaag na overleg tussen Mahdi en burgemeester Philippe Close (PS) overeengekomen dat er een nieuw registratiecentrum bijkomt: Paleis 8 op Brussels Expo, de Heizel. Mahdi en Close hopen dat dit tegen begin volgende week open kan gaan.  

Volgens Mahdi moeten er zo'n 5.000 personen per dag geregistreerd kunnen worden. Burgemeester Close zegt dat er voor Brussels Expo gekozen is omdat men daar veel ervaring heeft om veel mensen te ontvangen.  Het zijn de teams van Fedasil en Brussels Expo die nu aan de slag gaan om het centrum zo snel mogelijk te openen.

"Dit centrale registratiecentrum is belangrijk, tijdens het begin van deze crisis", zei minister Close in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Maar we weten niet hoeveel mensen in de komende dagen in België zullen aankomen." Daar dringt Close er bij zijn collega’s, van andere steden en de verschillende overheden op aan dat ze zich moeten opmaken voor een grote vluchtelingstroom. "Brussels Expo is de eerste stap, maar ik denk niet de laatste stap."