Coronacrisis dan toch geen game changer voor klimaat: nog nooit zoveel broeikasgassen uitgestoten als vorig jaar
De wereldwijde uitstoot van CO2 steeg in 2021 naar een nieuw recordniveau van 36,3 miljard ton. Dat meldt het Internationaal Energie-agentschap. In 2020, het eerste jaar van de coronacrisis, was die uitstoot nog sterk gedaald, maar die winst is intussen alweer teniet gedaan. Vooral de sterke economische groei in China en de toegenomen vraag naar steenkool zijn de oorzaak.
14 maart 2020. De wereld heeft er op dat moment nog geen idee van dat de coronacrisis meer dan twee jaar zal aanslepen. Toch pleit Fatih Birol, directeur van het Internationaal Energie-agentschap (IEA), er dan al voor om de crisis als een kans te zien. Het herstel moet in het teken staan van de energietransitie, vindt hij, zodat de heroplevende wereld na corona minder broeikasgassen uitstoot. Dubbele winst, voor de wereldeconomie én het klimaat.
Maar van die klimaatwinst is er twee jaar later niet veel in huis gekomen. Tenminste, als je het op wereldschaal bekijkt.
De wereldwijde uitstoot van CO2 was nooit hoger dan in 2021, blijkt immers uit nieuwe cijfers van het IEA. Vorig jaar ging er 36,3 miljard ton de lucht in, een stijging met 6 procent tegenover 2020, en meer dan het pre-coronajaar 2019. Ook de totale hoeveelheid aan uitgestoten broeikasgassen door energieproductie piekte vorig jaar op een nieuw record, door de eveneens toegenomen uitstoot van methaan en stikstofoxiden.
De oorzaak? Steenkool. Die erg vervuilende energiebron is verantwoordelijk voor 40 procent van de extra uitstoot. Met 15,3 miljard ton ging er nooit méér steenkoolgerelateerde CO2 de lucht in dan vorig jaar.
Chinese uitstoot stijgt sterker dan daling in rest van de wereld
De IEA ziet daar twee redenen voor. De belangrijkste daarvan is China, dat nu goed is voor een derde van de wereldwijde uitstoot - terwijl het “slechts” een klein vijfde van de wereldbevolking huisvest.
De Chinese economie groeit nog sterker dan de (eveneens groeiende) capaciteit aan hernieuwbare energie. China vult dat gat op met steenkool. In 2021 joeg het op die manier 750 miljoen ton CO2 méér de lucht in dan in het pre-coronajaar 2019. De impact daarvan op de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is enorm. “De toegenomen uitstoot in China de voorbije jaar is groter dan de gecombineerde afname in de rest van de wereld”, stipt het IEA aan.
India, na China en de VS de derde grootste bron van broeikasgassen ter wereld, stuwde zijn economische groei eveneens door meer elektriciteit uit steenkool te produceren dan in 2019.
In Europa en de VS waren het dan weer de hoge gasprijzen die energieproducenten naar steenkool joegen. Die evolutie zorgde voor 100 miljoen ton extra CO2.
Lichtpuntjes in Europa, Japan en de VS
Maar er is ook goed nieuws. Zo genereerden hernieuwbare en nucleaire energiebronnen, die weinig tot geen broeikasgassen uitstoten, meer elektriciteit dan kool in 2021. Met 8000 TWh werd er nooit eerder zoveel elektriciteit opgewekt door middel van hernieuwbare energie als in 2021. Dat is 6,7 procent meer dan in 2020.
De wereld moet er nu voor zorgen dat deze heropflakkering van de uitstoot eenmalig was
En nog: in wat IEA de “advanced economies” noemt, zeg maar de meest ontwikkelde economieën, is de uitstoot van CO2 in 2021 minder sterk gestegen dan de heroplevende economische groei. Dat wijst op een structurele daling. De EU stootte in 2021 2,4 procent minder uit dan in 2019, Japan 2,7 procent en de VS zelfs 4 procent.
Tot duizend jaar in de atmosfeer
Toch blijft het plaatje op wereldschaal weinig opbeurend. Om de gevolgen van de klimaatopwarming in de hand te houden, moet de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen zo snel mogelijk teruggebracht worden naar nul. Het broeikasgas CO2 blijft immers tot duizend jaar aanwezig in onze atmosfeer, en op die manier inwerken op het klimaat. Zelfs wanneer we niets meer uitstoten, kan het klimaat zo nog een tijdlang verder blijven opwarmen.
En het is dringend. Volgens het VN-klimaatpanel moet de opwarming van de aarde beperkt worden tot maximaal 2 graden Celsius om de gevolgen enigszins onder controle te houden - en het liefst daar nog een eind onder. Maar op dit moment is de wereld op weg naar 2,7 graden opwarming, waarschuwde de VN nog in september.
“De wereld moet er nu voor zorgen dat deze wereldwijde heropflakkering van de uitstoot in 2021 eenmalig was”, besluit het IEA. “Een versnelde energietransitie moet bijdragen tot wereldwijde energiezekerheid en lagere energieprijzen voor de consument.”