Na zeven jaar oorlog in Syrië heeft Poetin een draaiboek in handen dat hem nu goed van pas komt

Op de beelden die uit Charkiv komen is de door de Russische luchtaanvallen aangebrachte verwoesting goed te zien. Weggeslagen huizen, diepe kraters in de wegen en zwartgeblakerde flats die nog nasmeulen. De afgelopen dagen zijn er tientallen burgerdoden gemeld. Charkiv is niet de enige stad die gebukt gaat onder de Russische bombardementen en artillerie-aanvallen; uit Marioepol, Tsjernihiv en Cherson komen soortgelijke beelden.

Een week na de inval in Oekraïne heeft Rusland pas één redelijk grote stad in handen: Cherson. De bliksemoorlog die Russische legerleiders vermoedelijk voor ogen stond, is vastgelopen in de Oekraïense modder; de veertig kilometer lange colonne van Russisch materieel met eindbestemming Kiev is de afgelopen dagen amper vooruitgekomen, naar verluidt geplaagd door een tekort aan brandstof en slecht onderhoud. 

Ondanks de onverwachte vertraging trekken de Russische troepen gestaag op rondom Oekraïnes stedelijke gebieden. Afgaande op de beelden die naar buiten komen van de verwoesting in steden als Charkiv, Marioepol, Tsjernihiv en Cherson, lijkt Rusland over te gaan op het toepassen van tactieken waar het in het recente verleden eerder succesvol gebruik van heeft gemaakt. 

Strategie van het uitknijpen

Dit is niet Poetins eerste oorlog. Sinds hij in 2000 president werd, is Rusland binnengevallen in Tsjetsjenië, Georgië, de Krim en Syrië – in het laatste geval op uitnodiging van de Syrische president Bashar al-Assad. Daar heeft de Russische krijgsmacht, met name de luchtmacht, jarenlang kunnen slijpen aan de manier waarop een stad die zich verzet kan worden uitgeknepen. Na zeven jaar oorlog in Syrië heeft Poetin een draaiboek in handen dat hem nu goed van pas komt.  

Luchtaanvallen en bombardementen die veelal op burgerdoelen neerkomen, meldingen van cluster- en vacuümbommen en de belegering van Oekraïense steden zoals Marioepol komen sterk overeen met wat de Russische krijgsmacht, samen met het Syrische leger, eerder in Syrische steden als Aleppo aanrichtte.

Het zijn tactieken die zowel een stad als de inwoners allereerst murw moeten slaan en dwingen tot een overgave. Het invallen van een vijandige stad is een riskante operatie voor aanvallende troepen. De verdedigende militairen zijn bekend met het terrein en kunnen zich in huizen verstoppen, en desnoods booby-traps achterlaten. 

Bloedige slag

Volgens de Amerikaanse oud-majoor John Spencer heeft een aanvallend leger in het geval van stedelijke oorlogsvoering doorgaans vijf militairen nodig op elke verdediger, zo schrijft hij op Twitter. De beelden van Oekraïense burgers die molotovcocktails maken en vrijwilligers die blokkades opwerpen in de straten om de intocht van Russische troepen te bemoeilijken voorspellen een lange, bloedige slag om de steden mochten de Russen een inval wagen. 

In plaats van op deze wijze gevaar te lopen, is het makkelijker een stad eerst lang vanuit de lucht te bestoken en zo tot overgave te dwingen – zoals het Syrische draaiboek de Russische krijgsmacht al eerder heeft geleerd. Ook het gericht raken van burgerdoelen als scholen en ziekenhuizen is hier onderdeel van; volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn er in Oekraïne al zeker negen ziekenhuizen geraakt door luchtaanvallen sinds het begin van de invasie. Het is een tactiek die ook is toegepast in Syrië. Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch zijn tijdens Russische luchtaanvallen in onder andere Aleppo en de noordwestelijke enclave Idlib op deze manier tientallen scholen en ziekenhuizen verwoest. 

Nog een tactiek is het instellen van ‘humanitaire corridors’ waardoor burgers een belegerde stad kunnen verlaten. De tijdelijke wapenstilstand die daarbij hoort, kan door de aanvallende troepen worden gebruikt om uit te rusten, te hergroeperen en voorraden en munitie aan te voeren. Ook kan iedereen die de stad niet verlaat aangemerkt worden als een legitiem doelwit; alle echte ‘burgers’ zou immers een uitweg geboden zijn.

Mislukt

Ook in Oekraïne is er inmiddels sprake van zulke corridors; in Marioepol zijn meerdere pogingen gedaan er een in te stellen, maar deze zijn tot dusver mislukt – onder andere vanwege beschuldigingen dat het Russische leger gebruik wilde maken van het moment om verder op te trekken. 

Dat Rusland waarde hecht aan de ervaring die het in Syrië opdeed, blijkt uit meer dan enkel militaire strategieën alleen. Volgens The Wall Street Journal vermoeden Amerikaanse functionarissen dat Moskou bezig is met het rekruteren van Syrische strijders om mogelijk in te zetten in stedelijke gebieden in Oekraïne. Het is niet de eerste keer dat Rusland Syriërs inzet in het buitenland; ook in Libië was er sprake van Syriërs die gerekruteerd waren om aan Russische zijde te strijden. Dat kan erop wijzen dat Rusland zich voorbereidt op een strijd binnen de steden – waar Syrische strijders veel meer ervaring mee hebben dan veel Russische grondtroepen.

Ondertussen kijken veel Syriërs die in eigen land leden onder de Russische bombardementen met pijn in het hart naar wat lijkt op een herhaling van de geschiedenis. “Jaren geleden bombardeerde en verwoestte Rusland Aleppo maandenlang en bleven de vliegtuigen maar terugkeren om te proberen ons te vermoorden”, vertelt Ahmed Abazeid, afkomstig uit Aleppo, aan Al Jazeera. “Ik hoop dat Kiev niet hetzelfde lot treft.”