Aantal schenkingen in Vlaanderen fors toegenomen: "Mensen willen dat zo weinig mogelijk naar de staat gaat"
De laatste jaren is het aantal schenkingen in Vlaanderen fors toegenomen. Dat stelt Phara de Aguirre vast in de nieuwe één-reeks "De notaris" en bevestigt Vlaams minister van Begroting Mathias Diependaele (N-VA). Dat komt enerzijds door de coronapandemie waardoor mensen sneller zijn beginnen nadenken over hun successieplannen, maar anderzijds ook doordat Vlaanderen de schenkbelasting heeft verlaagd.
De eerste aflevering van "De notaris" kan je vanavond bekijken op één om 21u35 of via VRT NU.
Tijdens de coronacrisis werd er niet alleen gretig vastgoed gekocht en verkocht, mensen gingen ook meer nadenken over successieplanning, een manier om je vermogen op een fiscaal gunstige manier na te laten. Wat opvalt is dat er in 2021 nogal wat werd "geschonken". (Om misverstanden te vermijden nog even het verschil tussen schenken en erven: Schenken doe je bij leven, erven doe je na iemands dood.)
Om erfenisbelasting te vermijden, kiezen mensen er steeds vaker voor om onroerend goed (gronden of huizen) of roerende goederen (aandelen, geld, juwelen, meubelen, …) voor hun overlijden te schenken, aan kinderen of kleinkinderen, of aan zussen of broers, en zelfs aan vrienden.
"De notaris"
In de nieuwe één-reeks "De notaris", praat Phara de Aguirre met actieve en gepensioneerde notarissen over wat hen aantrekt in het beroep. In de eerste aflevering stelt De Aguirre met eigen ogen vast dat schenken in de lift zit in Vlaanderen.
Een voorbeeld: Joeri woont in Overhespen, hij is brandweerman maar ook landbouwer op het bedrijf dat zijn grootouders ooit begonnen zijn. Zijn grootvader is overleden, zijn grootmoeder leeft nog. Notaris Katrien Champagne legt aan Joeri en zijn oma uit wat het verschil voor hen zou zijn tussen schenken en erven.
Bij een schenking hoef je niet altijd alles weg te geven. Een milde schenker kan bijvoorbeeld ook altijd het vruchtgebruik behouden van het geschonken goed. Dan blijven de opbrengsten van een huis of grond voor de schenker, maar is de blote eigendom van diegene aan wie geschonken wordt.
Schenken in de lift
"Dit was niet de enige schenking die we konden filmen voor de reeks", vertelt De Aguirre. "Vlaanderen heeft de schenkbelasting verlaagd om het schenken aantrekkelijker te maken en dat werkt. De schenkbelasting is in Vlaanderen op dit moment lager dan de erfbelasting."
De stijging van het aantal schenkingen zien we ook in de cijfers die we kregen van Vlaams minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA):
In de cijfers zien we dat de erfbelasting Vlaanderen nog altijd meer opbrengt dan de schenkbelasting, maar de stijging is bij de schenkbelasting relatief groter. Bij de inkomsten uit de erfbelasting is de stijging ook een gevolg van de oversterfte door corona in 2020.
De belastingverlaging was een bewuste keuze, zo komt het geschonken geld sneller terug in de maatschappij en de economie
"Zowel het aantal roerende als onroerende schenkingen is sterk toegenomen", vertelt minister Diependaele. "De toename kunnen we enerzijds - jammer genoeg - toeschrijven aan de coronapandemie, die mensen doen nadenken heeft over een tijdige successieplanning, maar anderzijds ook aan de gewijzigde regelgeving rond het duolegaat."
Bij een duolegaat wordt een erfenis gespreid over je eigen erfgenamen en een goed doel. Het was fiscaal voordelig voor de eigen erfgenamen en dus een veelgebruikte techniek om erfbelasting te besparen, maar sinds 1 juli 2021 is dat fiscaal voordeel afgeschaft.
"Wie nu iets wil nalaten aan een verre verwant of niet-familielid, zonder dat die daar te veel erfbelasting op verschuldigd is, zal voortaan sneller kiezen voor een schenking. Beleidsmatig was dat ook een bewuste keuze. Zo komt het geschonken geld sneller terug in de maatschappij en dus de economie."
Ook de andere notarissen in de reeks zien hun cliënten meer en meer schenken:
Schenken onder druk
Het succes van schenkingen kan ook tot druk leiden. Kinderen kunnen de goedkopere schenkbelasting gebruiken als hefboom om hun ouders te overtuigen zo snel mogelijk te schenken: "Komaan, vader of moeder, zouden jullie jullie huis al niet schenken aan ons? Dan besparen we erfbelasting." Een goede notaris moet daarom goede voelsprieten hebben.
"Tegen iemand die een woning heeft, een pensioen van ongeveer 1.400 euro en 15.000 euro spaargeld, zeg ik vlakaf: niet schenken", aldus notaris Dirk Seresia.
Voordelen kwijt
Notaris Champagne wijst daarnaast ook op een belangrijke clausule in elke schenkingsakte: "De schenker verklaart ingelicht te zijn omtrent de invloed die onderhavige schenking kan hebben op tegemoetkomingen zoals het 'recht op inkomensgarantie voor ouderen' en het 'Zorgbudget voor ouderen met een zorgnood'."
Het zorgbudget wordt berekend op basis van het inkomen en daarbij houdt men niet alleen rekening met het pensioen, spaargelden, beleggingen en eigendommen, maar ook met de verkoop of schenking van eigendommen. Als iemand in de tien jaar voorafgaand aan de toekenning van het zorgbudget roerende of onroerende goederen heeft geschonken, dan wordt 6 procent van de waarde hiervan meegeteld als een deel van het inkomen.
In de praktijk betekent dat dat de persoon in kwestie meestal geen recht meer zal hebben op een zorgbudget voor ouderen met een zorgnood, of dat het budget sterk verminderd is.
Schenken kan ook gevolgen hebben als de schenker naar een woonzorgcentrum verhuist en aan het OCMW vraagt om financiële steun om de rekening te betalen. Het OCMW mag dat weigeren, hebben enkele rechters al beslist, want de gemeenschap moet niet de kosten dragen van iemand die zijn volledige vermogen heeft weggeschonken.