Al zeker 549 burgerdoden in Oekraïne - Oorlogsschade Oekraïense infrastructuur geschat op meer dan 90 miljard euro

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil een plafonnering van de gasprijzen op tafel leggen als een optie om de hoge energieprijzen in te dammen. Dat heeft ze laten verstaan op de Europese top in Versailles.

Von der Leyen kreeg van de Europese regeringsleiders een mandaat om tegen eind maart een aantal opties voor noodmaatregelen voor te stellen die het "besmettingseffect" van de gasprijzen op de elektriciteitsprijzen kunnen beperken, "inclusief tijdelijke prijslimieten", zo tweette ze. Tegen het einde van de maand gaat de Commissie ook een taskforce voorstellen die moet toezien op het aansterken van de voorraden met het oog op komende winter. Ze zal dan ook uitpakken met een voorstel voor een Europees beleid inzake gasopslag.

Tegen midden mei wil de Commissie vervolgens "opties" presenteren om het design van de stroommarkt te "optimaliseren" met het oog op het koolstofvrij maken van de energiemix. Tegen dan moet er ook een plan zijn om de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen tegen 2027 helemaal uit te doven. 

De Commissie had dinsdag al maatregelen voorgesteld om de afhankelijkheid van Russisch gas tegen eind dit jaar al met twee derde te beperken en de sterk gestegen prijzen te counteren. 

De federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken is in contact met 130 Belgen in Oekraïne. Tachtig onder hen lieten weten te willen vertrekken uit het land, twintig hebben nog geen beslissing genomen en dertig willen geenszins uit het land vertrekken. Sinds de inval van Rusland hebben 160 Belgen Oekraïne verlaten. Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) op 'RTBF' gezegd.

Wilmès sprak zich ook uit over de informele top met de Europese staatshoofden en regeringsleiders in Versailles. Volgens de Belgische minister bespreken de toppolitici daar vooral economische aspecten en items rond defensie en energie. "Het zou fout zijn als we geloven dat we onmiddellijk een antwoord krijgen op alle vragen", aldus Wilmès. "Maar het is noodzakelijk dat we een pad uitstippelen en een mandaat geven aan de Commissie zodat die met concrete voorstellen op de proppen kan komen", klonk het. 

Moskou zal dagelijks humanitaire corridors instellen om Oekraïners die het geweld willen ontvluchten de mogelijkheid te geven zich naar Rusland te begeven. Dat heeft de Russische legerbevelhebber Michail Mizintsev meegedeeld.

"Humanitaire corridors in de richting van Rusland zullen elke dag vanaf 10.00 uur (08.00 uur Belgische tijd) eenzijdig worden geopend" door Rusland, zo zegt Mizintsev. Humanitaire corridors in andere richting dan Rusland kunnen er komen "bij een akkoord met Oekraïne", klinkt het nog.

Het instellen van corridors richting Rusland leidde eerder al tot felle kritiek. Onder meer de Franse president Emmanuel Macron deed de maatregel af als "moreel cynisme". Kiev vraagt corridors die leiden naar veilige plaatsen op Oekraïens grondgebied. 

Ruim 80.000 mensen zijn de afgelopen dagen geëvacueerd uit de omgeving van de Oekraïense hoofdstad Kiev en uit Soemi, een andere belaagde Oekraïense stad in het noordoosten. Ze zijn elders in veiligheid gebracht. Uit de zuidelijke havenstad Marioepol, die onder Russisch vuur ligt, lukte opnieuw geen enkele evacuatie. Dat melden de autoriteiten.

Eerder was al gezegd dat ongeveer 2.000 mensen weg konden uit Izjoem, in het oosten van Oekraïne. Het hoofd van het district Charkiv liet op Facebook weten dat ze met 44 bussen naar een veiligere omgeving zijn gebracht. Uit het deel van de stad dat door Russische troepen bezet is, konden echter geen burgers wegkomen.

In het omsingelde Marioepol, waar de nood erg hoog is, bleek het opnieuw niet mogelijk burgers via een corridor in veiligheid te brengen. "Marioepol is volkomen afgesloten voor zowel de evacuatie van mensen als voor het verlenen van humanitaire hulp", zei de Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek.

Op de aangewezen route in Marioepol wordt nog steeds gevochten. Vrachtwagens met hulpgoederen zijn teruggereden naar Zaporizja. Volgens Veresjtsjoek is het nu al vier dagen onmogelijk om water, medicijnen en voedsel naar de belegerde mensen in de stad te brengen, terwijl met de Russen is afgesproken een ontsnappingscorridor te openen. Telkens kon die niet worden gebruikt. Moskou en Kiev geven elkaar daarvan de schuld.

Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) stelt voor om vijftien nooddorpen te bouwen voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. De dorpen, die verspreid over heel Vlaanderen moeten worden gebouwd, zullen onderdak bieden aan honderden Oekraïners. De Vlaamse regering zal zich morgen buigen over het voorstel van Somers. 

Rusland schort de export van onder meer tarwe, rogge, gerst en maïs naar de zogeheten Euraziatische Economische Unie (EEU) tot 31 augustus op, meldt het Russische ministerie van Economische Zaken. Zo willen de Russen voldoende voedsel voor de eigen bevolking overhouden. Vanwege de inval in Oekraïne zijn het land sancties opgelegd die ook de uitvoer van producten treffen.

Wit-Rusland, Kazachstan en Rusland richtten met een handelsverdrag de internationale economische vrijhandelszone EEU op na de annexatie van de Krim in 2014. Het handelsverdrag ging in januari 2015 in. Ook Armenië en Kirgizië maken deel uit van de zone.

Rusland schort ook de export van suiker naar andere landen op tot 31 augustus. Voor de EEU-landen zijn sommige uitzonderingen mogelijk binnen de exportstop, aldus het Russische ministerie. 

"Europa moet zich voorbereiden op alle scenario's". Dat heeft een "bezorgde" en "pessimistische" Franse president Emmanuel Macron gezegd voor aanvang van de top in Versailles. Samen met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz sprak Macron eerder op de dag opnieuw met de Russische president Vladimir Poetin over de invasie van Oekraïne. "Er zal de komende uren of dagen nog geen oplossing komen", stelde Macron vast. 

De Russische voorwaarden zijn volgens hem "niet aanvaardbaar". Toch houdt de president de lijnen met het Kremlin open. "We spreken de komende uren opnieuw met Poetin". Het Russische bombardement op een materniteit in Marioepol bestempelde Macron als een "onwaardige en amorele oorlogsdaad". 

De oorlog sterkt Macron in zijn gedachte dat Europa onafhankelijker moet worden op het wereldtoneel. "We moeten onafhankelijk worden van Russisch gas, onafhankelijk worden om onze eigen defensie te verzekeren, onafhankelijk worden op vlak van marktbevoorrading. Europa is tijdens de coronapandemie veranderd en zal in deze oorlog nog sneller veranderen", klonk het. 

De Britse premier Boris Johnson heeft gewaarschuwd dat Poetin wel eens chemische wapens zou kunnen inzetten in de oorlog in Oekraïne. Eerder waarschuwden de VS ook al voor een dergelijk risico. "De dingen die je hoort over chemische wapens, dit komt precies rechtstreeks uit het Russische script", zo zei Johnson in een interview met de televisiezender 'Sky News'.

"Ze beginnen met te zeggen dat hun tegenstanders of de Amerikanen chemische wapens hebben opgeslagen. Daarom hebben ze, wanneer ze zelf chemische wapens zouden inzetten, een soort van 'maskirovka' of een nepverhaal klaar om te verspreiden", zo zei Johnson.

Een aantal Europese regeringsleiders heeft bij aankomst op de top in Versailles duidelijk gemaakt dat er van een versnelde procedure voor de toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie geen sprake kan zijn. 

"Bijna alle landen uit het westen van Europa waar ik mee spreek zeggen dat je nu geen versnelde toetredingsprocedure moet hebben", zei de Nederlandse premier Mark Rutte. Naar eigen zeggen heeft hij er de Oekraïense president Zelensky ook op gewezen dat zo'n procedure niet bestaat. "Ik snap dat ze lid willen worden, maar dat is een jarenlange procedure. Het gaat nu om de korte termijn".

Tegen de achtergrond van de Russische invasie diende Oekraïne vorige week een aanvraag tot lidmaatschap in. Zelensky, die de steun geniet van Oost-Europese lidstaten, pleitte daarbij voor een speciale versnelde procedure. 

"We mogen de Oekraïners niet de indruk geven dat alles op één dag geregeld kan worden", zo klonk het bij de Luxemburgse premier Xavier Bettel. Hij verwees naar de criteria van Kopenhagen waaraan een kandidaat-lidstaat moet voldoen: democratie en rechtsstaat, een goed draaiende markteconomie, de overname van tienduizenden pagina's Europese wetgeving, enzovoort. 

Net als andere westelijke lidstaten betogen Rutte en Bettel wel dat de EU een politiek signaal voor een verdere toenadering naar Oekraïne moet sturen, met meer concrete samenwerking op de korte termijn. Bettel rekent op de Europese Raadsvoorzitter Charles Michel om een "creatieve oplossing" te bedenken. 

De landen van de G7 roepen de gas- en olieproducerende landen op om hun leveringen op te voeren. Daarmee moet een antwoord geboden worden op de stijging van de energieprijzen en het risico op tekorten na de Russische inval in Oekraïne.

"Het is noodzakelijk om doeltreffende maatregelen te overwegen om een einde te maken aan de stijging van de gasprijzen", schrijven de landen van de G7 in een gezamenlijke verklaring. 

Volgens de Russische president Vladimir Poetin zullen de westerse sancties tegen Moskou Rusland enkel meer onafhankelijk maken van de rest van de wereld. Dat heeft hij vandaag tijdens een vergadering gezegd, zo bericht het Russische persagentschap Interfax.

"Druk door sancties heeft altijd bestaan, maar nu heeft deze druk een complexe aard. Het creëert bepaalde problemen en moeilijkheden voor ons", aldus Poetin. "Maar net zoals we deze moeilijkheden de afgelopen jaren hebben overkomen, zullen we ze nu ook overkomen."

"We moeten door deze periode. De economie zal zich aanpassen aan de nieuwe situatie. Dit zal leiden tot meer onafhankelijkheid, zelfredzaamheid en soevereiniteit", aldus Poetin. 

Het Russische leger heeft Oekraïense "nationalisten" ervan beschuldigd de aanval op het kinderziekenhuis en de materniteit in Marioepol "in scène te hebben gezet". Dat heeft de woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie, Igor Konasjenkov, gezegd.

"De Russische luchtmacht heeft in de regio Marioepol geen missies om doelen te vernietigen uitgevoerd", aldus Konasjenkov. "De veronderstelde luchtaanval is een fabricatie om het anti-Russische gevoel bij het westerse publiek op te poken", klonk het. 

Premier Alexander De Croo is voorstander van een bevriezing van de gasprijzen op Europees niveau. Als een markt irrationeel draait, dan moet je ingrijpen, redeneerde de eerste minister. Nederland is geen voorstander van een plafonnering van de gasprijzen. Dat heeft premier Mark Rutte duidelijk gemaakt voor aanvang van een top van de Europese staatshoofden en regeringsleiders in Versailles.

"Dit is het einde van een tijdperk", stelde De Croo over de Russische inval. Heel veel zekerheden zijn onzekerheden geworden en veel zaken moeten opnieuw tegen het licht worden gehouden, blikte de premier vooruit naar de Europese top in Versailles, die donderdag en vrijdag op de agenda staat.

Hij prees daarbij het belang van de Europese Unie. Europa slaagt erin op de moeilijke momenten leiding te nemen en de Europese bevolking kijkt op diezelfde moeilijke momenten richting Europa. "Als drie landen op drie dagen tijd aangeven dat ze lid willen worden van de Europese Unie, dan denk ik dat die toch iets te bieden heeft", betoogde De Croo. "Vrijheid, veiligheid en democratie."

De premier had het daarbij ook over de fors gestegen energieprijzen. "Ik geloof in de vrije markt, maar die gedraagt zich vandaag hysterisch en compleet irrationeel. Als de beurs zich irrationeel gedraagt, dan leg je de beurs stil. Als de markt zich irrationeel gedraagt, dan moet je ingrijpen", luidde het. 

Rutte oordeelt daar anders over. Het idee van een plafonnering "klinkt sympathiek", aldus de Nederlandse premier, "maar het risico bestaat dat het exporteren naar Europa van lng, wat we verschrikkelijk hard nodig hebben uit de VS en andere delen van de wereld, onaantrekkelijk wordt". "Je moet heel goed kijken bij dat soort ingrepen of dat niet de markt zo verstoort dat het snel minder afhankelijk worden van Russisch gas juist vertraagt", zei de Nederlandse premier. 

Nico Van Varenbergh uit Heldergem is samen met vijf andere vrijwilligers, waaronder enkele ‘Desertlions’ uit Ninove, naar de Pools-Oekraïense grens vertrokken om er ingezamelde hulpgoederen te gaan brengen. Intussen vangt hij thuis een gezin Oekraïners op die de oorlog in het land zijn ontvlucht.

Lees hier meer (+).

Voor het bombardement van het kinderziekenhuis en de materniteit in de Zuid-Oekraïense stad Marioepol werden al twee andere materniteiten in Oekraïne vernietigd. Dat heeft de lokale vertegenwoordiger van het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA), Jaime Nadal, meegedeeld.

Naast Marioepol werden ook al de materniteiten van Zjitomir, in het noordoosten, en Saltivski, in de buurt van Charkiv, vernietigd. Nadal voegde er wel niet aan toe wie er achter de vernielingen zat en of er daarbij ook slachtoffers zijn gevallen.

In Marioepol kostte het bombardement het leven aan drie mensen, onder wie een klein meisje. Eerder was er sprake van zeventien gewonden. 

De voormalige Duitse bondskanselier Gerhard Schröder zou naar Moskou zijn afgereisd op een missie om te helpen bemiddelen in het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Dat heeft nieuwswebsite Politico gemeld. Politico zegt dat Schröder, die wordt beschouwd als een vriend van Russisch president Vladimir Poetin, in Moskou is voor een ontmoeting met Poetin. 

Schröders banden met het Kremlin en topmannen uit het Russische bedrijfsleven, ook van de Nord Stream-pijpleidingen, hebben hem in moeilijkheden gebracht in zijn eigen sociaaldemocratische partij SPD en hebben geleid tot het vertrek van zijn kantoorpersoneel. De SPD heeft hem gevraagd Poetins acties ondubbelzinnig te veroordelen.

Regeringsbronnen in Berlijn vertellen het Duitse persagentschap DPA echter dat de regering geen weet heeft van het bezoek.

Specialisten uit Wit-Rusland gaan de oude, in 1986 ontplofte kerncentrale van Tsjernobyl in Oekraïne weer verbinden met het stroomnet, meldt het ministerie van Energie in Minsk. Oekraïne had ernstige zorgen geuit over eventuele stralingslekken bij het uitvallen van de systemen, hoewel het internationaal atoomagentschap IAEA zei dat er "geen kritieke impact op de veiligheid" was.

Het Russische ministerie van Energie had eerder gemeld dat Wit-Rusland de reparatie al had uitgevoerd, maar dat werd weersproken door de nucleaire autoriteiten van Oekraïne. Uit dat land kwam ook een hernieuwde oproep tot een staakt-het vuren rond de centrale.

Oekraïne had woensdag al opgeroepen tot een bestand om reparatiewerkzaamheden mogelijk te maken, omdat die werden verhinderd door gevechten ten noorden van Kiev. De centrale zelf is al twee weken in handen van Rusland, dat zegt dat Oekraïense militairen de stroomvoorziening hebben aangevallen.

De kerncentrale, die zelf al jaren geen stroom meer opwekt, kan 48 uur draaien op noodgeneratoren. In Tsjernobyl vond in 1986 de grootste kernramp in de geschiedenis plaats. Vanwege de oorlog in Oekraïne maken landen wereldwijd zich zorgen over de veiligheid van de kerncentrales in het land. Behalve die van Tsjernobyl hebben Russische troepen ook de werkende kerncentrale Zaporizja veroverd.

Westerse bedrijven die Rusland verlaten door de oorlog in Oekraïne kunnen hun bedrijven en productiefaciliteiten geconfisqueerd zien door de Russische staat. Dat heeft Moskou aangekondigd. Bedrijven die het land verlaten, "laten hun personeelsleden aan hun lot over", aldus voormalig Russisch president Dmitri Medvedev. 

Om te vermijden dat mensen zonder werk vallen en op straat belanden, neemt de Russische regering naar eigen zeggen stappen om de bedrijven failliet te verklaren en vervolgens te nationaliseren. Op de fundamenten van de activa die achtergelaten worden door "investeerders in paniek", zal nieuwe industrie gebouwd worden, aldus Medvedev. "Deze aanpak is objectief en eerlijk." Bij de bedrijven waarop gedoeld wordt zijn ook Europese en Amerikaanse ondernemingen.

Voorlopig bestaat er in Rusland nog geen wetgeving om activa van bedrijven te nationaliseren. Maar steeds meer Russische politici roepen hiertoe op, in reactie op de westerse sancties tegen Rusland wegens de inval in Oekraïne. Het Russische parlement buigt zich binnenkort over de kwestie.

Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov waarschuwde dat een nationalisering van westerse bedrijven en inbeslagname van hun activa negatieve gevolgen zouden kunnen hebben voor beide zijden, omdat Russische bedrijven in het buitenland ook hun activa in beslag genomen zouden kunnen zien.