In 1983 of 1984 - men is niet zeker over het exacte jaar - maakte de New Yorkse kunstenaar Keith Haring (1958-1990) een speciaal kunstwerk. Hij beschilderde de trappenhal van het Grace House, een katholiek opvangcentrum voor jongeren in de Upper West Side in Manhattan. Hij begon onderaan de trap met een van zijn bekende figuurtjes: de radiant baby (de stralende baby) en werkte zich vervolgens via de trappen omhoog tot de derde verdieping.

In totaal maakte hij 13 muurschilderingen. Dansende figuren, zonder gezicht, en blaffende honden. Er was geen plan op voorhand, geen schema. Hij had enkel een pot zwarte verf bij zich en een borstel. Binnen twee uur had hij de klus geklaard. ‘Obstakels’ onderweg betrok hij in zijn werk. Een deur, postbussen, een plakkaat van de oprichting van het gebouw, een lichtschakelaar of een bordje dat aangaf waar het brandblusapparaat hing: ze werden allemaal deel van iets groters, een kunstwerk van Keith Haring.

Veiling

Doel van het werk was de jongeren in het centrum een goed gevoel te geven, een hart onder de riem te steken. Haring - en vooral zijn stijl - was toen al zo bekend dat jongeren de tekeningen meteen herkenden. Maar aan de befaamde Grace House Mural kwam een eind. Of toch gedeeltelijk. In Manhattan is elk stukje plaats en grond immers een fortuin waard. In 2016 besloot de eigenaar, The Church of the Ascension, het jeugdcentrum te verkopen.

Er ontstond een discussie: wat met het kunstwerk van Haring? The Keith Haring Foundation vond dat de muurschilderingen ter plekke bewaard moesten blijven. Er was een voorstel om van het gebouw een centrum te maken dat hulp zou verlenen aan dakloze LBGTQ-jongeren, maar die deal ging niet door. De kerk besloot het gebouw te verkopen, maar betaalde eerst 900.000 dollar aan een bedrijf om de dertien tekeningen uit de muur te hakken. De blokken - de zwaarste weegt 900 kilo - brachten vervolgens op een veiling 3,86 miljoen dollar op. De koper bleef anoniem.

Obstakels

Haring maakte in zijn korte leven (hij stierf in 1990 op 31-jarige leeftijd aan AIDS) zo’n 45 murals. Ongeveer de helft daarvan zijn bewaard gebleven. Bij de Keith Haring Foundation ontstond de vrees dat de Grace House Mural voorgoed uit het publieke oog zou verdwijnen. Maar vorig jaar doken de stukken op in The Museum Of Contemporary Art in Denver. Dat museum heeft een link met het Schunck Glaspaleis in Heerlen, en daar zijn de stukken nu te zien. Voor het eerst in Europa.

Dat levert een unieke kans op om dit bijzondere werk van Haring van dichtbij te besnuffelen. Dat ze uit een trappenhal komen, is duidelijk te zien aan de schuin afgesneden randen. En ook hier zie je de ‘obstakels’ terugkeren: de deur, het plakkaat… Wat u echter misschien best niet doet, is foto’s opzoeken van het oorspronkelijke werk in de trappenhal. Want daarop zie je de flow, het verhaal, de ontegensprekelijke eenheid en vreugde die al deze werken samen met de architectuur maakten. Anderzijds is het natuurlijk beter dat de werken an sich bewaard zijn gebleven, zij het dan uit hun context. Het is zoals Gil Vazquez, de directeur van de Keith Haring Foundation het al eerder verwoordde: bittersweet. Een expo met een dubbel gevoel.

Madonna

De mural vormt de ...eh hoofdbrok van de expo in Heerlen, maar er is meer te zien dan dat. “Er zijn tekeningen die hij in 1982 maakte voor de dansvoorstelling Epochal Songs”, zegt curator van Schunck Fabian de Kloe. “En krijttekeningen die hij in de metro op posters maakte. Een aantal daarvan werden destijds door mensen van de muur gehaald en zijn daardoor bewaard gebleven. Haring wilde kunst maken voor iedereen. Hij tekende ook op alles wat voorhanden was: kussens, een steunbalk, posters, een motorkap van een New Yorkse taxi… Niks was veilig voor zijn kwast.”

Foto’s van Tseng Kwong Chi tonen Haring in actie, en ook op feestjes die de vibe van de jaren 80 in New York weten te vatten. Zoals een party met een jonge, nog onbekende Madonna. En de opkomende hiphopscene, inclusief Fab Five Freddy, de presentator van het legendarische Yo MTV Raps! “Op een aantal van zijn werken zie je ook Harings maatschappijkritiek”, zegt de Kloe nog. “Tekeningen met een meer donkere inhoud, zoals de dreiging van een atoomoorlog.”

Nog altijd hoogst actueel dus, helaas.