Organisaties naar rechter over sociaal woonbeleid: ‘Het douchewater stroomde door het keukenplafond’

“Als ik boven een douche nam, stroomde het water door het keukenplafond”, vertelt Nathalie Van Walleghem (47). “Als er iemand beneden zou staan, kon die met me mee douchen. Door al het water in de muren waren de elektriciteitsleidingen kapot. Ik had geen warm water, geen verwarming en de studio was allerminst brandveilig.”

Van Walleghem spreekt over het studiootje waar ze tot zo’n zes jaar geleden woonde. Omdat het Agentschap Wonen en de stad Kortrijk de plek onbewoonbaar verklaarden, moest ze op zoek naar iets anders. “Een woonst mag voor die diensten maximaal vijftien strafpunten hebben”, zegt Van Walleghem. “Mijn studio had er 92.”

Een nieuwe woning vond Van Walleghem in Lendelede. Maar toen ze anderhalf jaar later weer naar Kortrijk verhuisde, ontdekte ze dat ze van de wachtlijst voor een sociale woning was geschrapt, omdat ze de verhuis uit de onbewoonbare studio niet had doorgeven. Na zes jaar wachten heeft ze sinds vorige week eindelijk haar intrek in een sociale woning genomen.

Het verhaal van Van Walleghem toont aan hoe moeilijk het is voor mensen op een wachtlijst om aan een sociale woning te komen. Dat heeft alles te maken met de krapte die er vandaag is. Op dit moment staan er 170.000 mensen op de wachtlijst voor een sociale woning. Volgens onderzoek zou het aantal dat er volgens de wettelijke vereisten voor in aanmerking komt veel hoger liggen.

Recht op wonen

Acht organisaties hebben gisteren een klacht ingediend bij het Grondwettelijk Hof, omdat ze het niet eens zijn met het huidige beleid. Het gaat om Vlaams Huurdersplatform, Netwerk tegen Armoede, CAW Groep, Welzijnszorg, Saamo, ATD Vierde Wereld, Uit De Marge en de Liga voor Mensenrechten.

“We vinden dat het beleid doorschiet”, zegt Joy Verstichele van het Vlaams Huurdersplatform. “In plaats van meer sociale woningen te voorzien heeft de Vlaamse regering net voor de zomer de voorwaarden om er aan één te geraken veel strenger gemaakt. Ook de bewoners moeten aan meer voorwaarden voldoen. Zo viseren ze de huurders, terwijl er niets wordt gedaan aan de woonbehoefte.”

Concreet zijn er een zestal maatregelen van de overheid die de organisaties aanklagen, omdat ze in zouden gaan tegen het recht op wonen. In veel gemeenten is het zo dat je er drie jaar moet wonen om voorrang te krijgen. Volgens het nieuwe systeem, dat op 1 januari 2023 ingaat, is dat overal in Vlaanderen minstens vijf jaar én onafgebroken.

“Ik vind dat absurd”, zegt ook Van Walleghem, “want als je arm bent neem je alles aan om toch maar aan een betere woning te geraken. Je kunt zelf niet kiezen waar die woning staat. Maar als je in een nat huis woont, word je ziek. Vervolgens kun je niet meer werken en beland je in een vicieuze cirkel.” 

Nederlands en VDAB 

Nog een andere maatregel heeft betrekking op de Vlaamse financiering die lokale besturen krijgen voor hun sociale woningen. Als 15 procent van het totale aantal huishoudens in een sociale huurwoning leeft – of zal leven als alle geplande woningen gebouwd zijn – kan die gemeente niet meer rekenen op Vlaamse financiering. Het beleid kiest er volgens de organisaties op die manier voor om welwillende besturen te blokkeren.

Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) betreurt dat de organisaties enkel onheil zien in de besliste maatregelen. “In het pakket zitten ook een verplichte basiskennis van het Nederlands en een verplichte inschrijving bij de VDAB voor niet-actieve huurders met arbeidspotentieel”, zegt Diependaele. “Een speerpunt van dit nieuwe beleidskader is net om huurders te emanciperen en ze een sterkere positie te bieden in hun leven. Zeker niet om mensen te straffen of te pesten.”