Van pasta tot shampoo: waarom deze producten fors duurder worden door de oorlog

Olie

Rusland is ’s werelds tweede grootste olieproducent en levert ruim een kwart van alle ruwe olie die de Europese Unie importeert. Die ruwe olie is de belangrijkste basisgrondstof voor veel producten die we gebruiken, zoals plastic en brandstof. Hoewel Rusland tot nu toe alle leveringen is nagekomen, is de verwachting dat door de sancties de Russische olie-export kan terugvallen met een kwart tot de helft. Die onzekerheid vertaalt zich in een hogere dagprijs. Zaterdag ging de prijs van diesel voor het eerst in de geschiedenis boven de 2 euro per liter.

Graan

Samen met Rusland is Oekraïne goed voor een derde van de wereldwijde graanproductie. Zolang de oorlog duurt kan de productie hevig verstoord worden. Bovendien wordt dat graan vaak uitgevoerd via de havens aan de Zwarte Zee, waar nu zo hevig gevochten wordt. Reken daar nog de boycot op Russische producten bij en het aanbod van granen kan gevoelig slinken. Zo moesten verschillende Italiaanse pastamerken de productie al stilleggen omdat de aanvoer van graan verstoord werd.

“Toch zal dit volgens mij niet tot echte voedseltekorten leiden”, zegt agro-econoom Jan Leyten (KBC). “Daarvoor is ons voedselmodel divers en solide genoeg. Maar onvermijdelijk zullen we dat wel merken aan de voedselprijzen.”

De prijs van tarwe is in een maand met 40 procent gestegen. Het is ook niet eenvoudig om de schaarste aan tarwe zomaar te compenseren door andere graansoorten – en pakweg brood door speltbrood te vervangen – want dan worden die weer duurder. Wellicht zullen we dus prijsstijgingen zien bij producten op basis van graan, zoals brood, bier en koekjes. En omdat de prijzen van veevoer sterk zullen stijgen, zal ook de prijs van vlees en eieren omhooggaan.

Industriële metalen

Rusland en Oekraïne zijn voorts belangrijke producenten van industriële metalen als palladium, aluminium en nikkel. Maandag steeg de koers van nikkel met meer dan 60 procent. Nauwelijks een dag later verdubbelde de nikkelprijs alweer, waarna de London Metal Exchange voor het eerst in 145 jaar de nikkelhandel opschortte.

Dat is niet onbelangrijk voor zij die door de hoge olieprijzen denken dat het een uitgelezen moment is om een elektrische wagen aan te schaffen. Nikkel wordt namelijk niet alleen gebruikt voor de productie van roestvrij staal, maar ook om batterijen te maken waarmee elektrische wagens aangedreven worden. Een verdubbeling van de nikkelprijs zou de kostprijs van de batterij verhogen met 6 procent, berekende het Internationaal Energieagentschap vorig jaar.

Rusland produceert 6 procent van ’s werelds aluminium en liefst 40 procent van alle palladium. Dat laatste wordt voornamelijk gebruikt voor katalysatoren in auto-uitlaten, maar ook in telefoons en tandvullingen. “Het probleem met die metalen is dat het aanbod al voor de Russische inval amper aan de vraag kon voldoen”, zegt Tom Simonts, economist bij KBC. “En aangezien je niet van de ene op de andere dag een extra mijn kunt maken, is het waarschijnlijk dat de prijs van die metalen de eerste twee jaar niet gaat liggen.”

Zonnebloemolie

Rusland en Oekraïne zijn de grootste producenten van zonnebloemolie. Het wordt in tal van producten verwerkt, zoals mayonaise, shampoo en brood. Zonnebloemolie kan op zich prima vervangen worden door andere oliën. Alleen was het aanbod daar sowieso al krap door droogte en de gestegen vraag naar biobrandstoffen. Wellicht zullen dus ook producten met zonnebloemolie in prijs stijgen.

Neongas

Ook de chipindustrie zit met ingehouden adem te kijken naar het conflict. Oekraïne produceert de helft van het neongas dat gebruikt wordt voor halfgeleiders. Halfgeleiders vormen vandaag de technologische breinen van zowel auto’s, laptops, gsm’s, hoofdtelefoons als tal van andere apparaten. Sinds de coronacrisis kan de sector de toegenomen vraag naar zulke chips amper bijbenen.

De oorlog in Oekraïne dreigt het chipstekort nog groter te maken. Zo ligt de productie in Cryoin, een van ’s werelds belangrijkste fabrieken van neongas in de geviseerde havenstad Odessa, stil sinds het begin van de invasie. Aangezien Cryoin exporteert naar onder meer Europa, Japan, Korea en de VS kan een lange productiepauze bij Cryoin wereldwijde gevolgen hebben. Auto- en gsm-fabrikanten hopen vooral dat het scenario van 2014 zich niet herhaalt. Toen steeg de prijs van neongas met 600 procent als gevolg van de Russische annexatie van de Krim-regio.

Gas

Het is wellicht geen nieuwe informatie meer, maar 40 procent van het gas in Europa komt uit Rusland. Hoewel Rusland ook wat gas betreft voorlopig zijn afspraken nakomt, leidt de onzekerheid tot een extreem volatiele gasprijs. Maandag tikte de gasprijs per megawattuur op de Nederlandse termijnmarkt even 345 euro aan. Dat was twintig keer meer dan een jaar geleden. Donderdag was de gasprijs alweer gezakt tot 144 euro, maar de vraag is wat het effect zal zijn van de boycot van Russisch gas door de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.