Het leven van de ‘gewone Rus’ wordt steeds onaangenamer: ‘Ik zal de cola missen’

Semjon (54) drinkt liters cola op jaarbasis. Coca-Cola en tegenwoordig ook Pepsi. Maar die zal hij binnenkort moeten missen, nu de producenten van zijn geliefde frisdrank de levering aan Rusland staken. “Ach, dan drink ik wel weer Bajkal”, verwijst de Moskoviet naar het mierzoete drankje dat in de Sovjet-Unie moest concurreren met cola.

Deze week meldde in navolging van McDonald’s en Coca-Cola ook Yum! Brands, eigenaar van Kentucky Fried Chicken en Pizza Hut (waarvoor voormalig Sovjetleider Michail Gorbatsjov in de jaren negentig nog in een reclamefilmpje optrad), dat het de Russische markt in ieder geval tijdelijk voor gezien houdt. Alle bedrijven zijn bang voor imagoschade, vanwege wat Moskou zelf typeert als een ‘militaire operatie’ in Oekraïne. 

Semjon is teleurgesteld. “Ik hou van McDonald’s. Ook Kentucky Fried Chicken verdwijnt. Wij hebben hier niet voor gekozen. Ik ben tegen de oorlog, en had gehoopt dat de Oekraïners zelf een oplossing zouden vinden voor hun problemen.”

Maandsalaris voor een hamburger

McDonald’s was de eerste westerse keten die zich vestigde in Rusland. Eind januari 1990 stonden kilometers lange rijen voor het eerste restaurant aan het Poesjkinplein in het centrum van Moskou. Het is de grootste vestiging ter wereld. Mensen hadden er bijna een maandsalaris voor over om hun eerste Amerikaanse hamburger te proberen.

Vorig jaar nog kondigde het bedrijf aan ook filialen te openen in Chabarovsk en Vladivostok, de eerste in het verre oosten van Rusland. De mensen daar hebben er evenwel niet lang van kunnen genieten.

Russische ondernemers

Toch zou de leegloop van bedrijven de Russische economie juist ook een impuls kunnen geven. Het land moet immers zelf aan de bak, waardoor wellicht Russische ondernemers een gat in de markt zien. Oprichter-eigenaar Andrej Konotsjoek van de Russische fastfoodketen Krosjka Kartosjka (die gekookte aardappelen in schil serveert met vulling naar keuze) ziet in ieder geval ‘grote mogelijkheden’. 

“Het voelt tegenstrijdig, er werken veel mensen bij McDonald’s, die allemaal hun baan verliezen. Maar onze marktpositie zal wel verbeteren”, zei Konotsjoek op de Russische radiozender Kommersant FM. “Nu nog dicteert McDonald’s de markt en bijvoorbeeld ook het prijsbeleid en de huurtarieven.” Volgens de ondernemer moet zijn keten de periode van afwezigheid van westerse fastfoodketens goed gebruiken: “Om kwalitatief net zo goed te worden.”

Semjon zal het vertrek van alle westerse merken wel overleven, zegt hij. Er zullen volgens hem Russische alternatieven voor in de plaats komen. “We hebben de wil en het talent ervoor. Maar ik zal de cola wel missen. Het wegnemen ervan is een deel van de straf.”

Kwaliteit van leven

Juist daarom vindt Igor (54) het vertrek van de buitenlandse merken goed. “Dan voelen de Russen ook eens wat er nu in Oekraïne gebeurt.” Volgens Igor zal Rusland ook zonder de westerse merken wel voortbestaan. “Maar de kwaliteit van het leven wordt onvergelijkbaar met hoe het eerder was”, zegt Igor. “Voor veel mensen zal het nu erg onaangenaam zijn te voelen dat het anders wordt.”

Sergej (44, niet zijn echte naam) baalt ervan dat de westerse merken weglopen. “Ze proberen mensen te straffen die niet schuldig zijn aan wat er nu gebeurt”, vindt de IT’er. “Bovendien straffen de bedrijven ook hun eigen mensen, want Europa verliest een grote markt.”

Voor sommige producten zullen alternatieven worden gevonden, denkt Sergej, voor andere niet. “Maar we hebben in de Sovjet-Unie geleefd. We zullen overleven, er is geen keus.” Voor Igor is helder dat elk westers bedrijf dat Rusland verlaat een kleine bijdrage levert aan wat hij noemt ‘de strijd tegen de Russische agressie’. “Het dwingt de Russen ertoe niet alleen over hun eigen inflatieproblemen te praten, maar ook over het feit dat er vreedzame burgers in het buurland sterven door beschietingen.”