"Verklaring van Versailles" zet Europese Unie op spoor naar sterkere defensie en meer onafhankelijkheid

"Echt grote beslissingen waren er niet verwacht op de top", zegt EU-expert Rob Heirbaut. "Maar het was natuurlijk wel een moment tijdens deze Oekraïnecrisis waar regeringsleiders lang met elkaar kunnen praten." Dat betekent in de praktijken analyseren wat er de voorbije weken in Europa is gebeurd en plannen maken voor de toekomst.  

Met betrekking tot Oekraïne is beslist dat de EU 500 miljoen euro ter beschikking stelt waarmee de lidstaten wapens aan Oekraïne kunnen leveren. Voor een echte toetreding van Oekraïne is het nog te vroeg. De EU erkent de vraag van Oekraïne om lid te worden en zegt ook uitdrukkelijk dat het land bij de club hoort, maar een versnelde toetredingsprocedure is niet mogelijk en er zijn ook nog een hele reeks voorwaarden te vervullen.

Maar Oekraïne zal wel - van zodra het weer kán - dichter bij de werking van de Unie worden betrokken. Zo zou president Zelenski kunnen worden uitgenodigd op vergaderingen van de Europese regeringsleiders of kan er een regeling worden uitgewerkt om bijvoorbeeld studenten uit te wisselen.

Er komt ook een nieuw vierde pakket sancties tegen Rusland. Die moeten vooral de Russische elite van oligarchen en de omgeving van president Poetin treffen. Het gaat dan over een verbod op de uitvoer van luxeproducten en investeringen in de Russische economie zoals de olie- en gassector en een verbod op invoer van staal en ijzerproducten. De invoer van olie en aardgas uit Rusland zou echter niet verboden worden, maar moet op termijn wel afgebouwd worden. "Die maatregelen zijn er omdat we zien dat de agressie van Rusland blijft verder gaan", zegt premier Alexander De Croo (Open VLD).

"Er zijn geen taboes", waarschuwt de Franse president Emmanuel Macron. "Indien de zaken voortduren op militair vlak, dan zullen we nieuwe sancties nemen, inclusief massieve sancties." Macron verzekert dat de Europeanen bereid zijn om "tot het uiterste te gaan" om Oekraïne te steunen, zonder zelf een oorlogvoerende partij te worden. "Wij zijn niet in oorlog." 

Op initiatief van de Franse president Emmanuel Macron hebben de Europese staatshoofden en regeringsleiders de "Verklaring van Versailles" goedgekeurd.  Daarin gaat het niet alleen over de toekomstige relatie met Oekraïne, maar ook over de ambitie om een sterkere defensie uit te bouwen en meer onafhankelijkheid na te streven bij bijvoorbeeld de productie van chips.

Opvallend is dat er minder wordt geruzied, hoewel dit niet betekent dat iedereen nu op dezelfde lijn zit. Zo zijn onder meer Polen en de Baltische staten pleitbezorger om de gasinvoer vanuit Rusland stil te leggen, terwijl landen als Hongarije of Duitsland, die voor hun energie veel afhankelijker van de Russen zijn, dat helemaal niet zien zitten.

"Over het algemeen kan je zeggen dat de 27 Europese lidstaten de voorbije twee weken een grote vorm van eensgezindheid hebben getoond", vat Rob Heibaut samen. "Dat is in deze crisis erg belangrijk om te kunnen wégen op dit conflict." 

Op 24 maart komen de Europese leiders weer samen in Brussel. Dat wordt een belangrijke top want dan komt allicht meer duidelijkheid over hoe Europa de gasprijzen wil gaan plafonneren. En uiteraard zal het dan ook wel gaan over de toestand in Oekraïne, de economische gevolgen daarvan de nieuwe vluchtelingenstroom in Europa en de nood aan een eventueel nieuw Europees herstelfonds.