Europese banken en investeerders sponsoren de oorlog van Poetin

Europese regeringen, bedrijven, banken en investeerders hebben Poetins economische, militaire en nucleaire macht waarmee hij de oorlog in Oekraïne is kunnen starten mee opgebouwd. Dat staat in een analyse van het Nederlandse onderzoeks- en adviesbureau voor duurzaamheid Profundo.

De banken en investeerders spekken al jaren de Russische fossiele industrie, de grootste inkomstenbron voor de Russische staatskas. Ook Belgische banken of banken die in ons land grote spelers zijn, zoals KBC, BNP Paribas, Petercam Degroof, Allianz en Deutsche Bank, smeren met leningen en aandelen voor Russisch gas, steenkool en olie de Russische (oorlogs-)machine, aldus de doorlichting.

Deutsche Bank en ING staan in de top vijf van de grootste handelaars in leningen aan Russische olie en gas, goed voor respectievelijk 1,4 en 1,2 miljard dollar de laatste vijf jaar. In totaal schreven de negentien belangrijkste Europese verstrekkers van leningen aan deze industrie in die periode leningen uit voor 17,4 miljard. Voor steenkool gaat het om een bedrag van 11,2 miljard. 

Aandelen in diezelfde Russische fossiele sector zijn vandaag goed voor 7,6 miljard dollar. BNP Paribas heeft voor 367 miljoen aandelen in Russische olie-en gasbedrijven en voor 74 miljoen in Russische steenkool. Het Britse Schroders is met 1,1 miljard de grootste aandeelhouder in Russische olie en gas. Het Noorse Government Pension Fund Global is dat met 130 miljoen in Russische steenkool.

Europese pensioenfondsen, verzekeraars en vermogensbeheerders handelen ook in Russische staatsobligaties. “De opbrengsten daarvan gaan naar Russische overheidsuitgaven zoals het leger, wapenproductie en onderhoud van het nucleaire wapenarsenaal”, zegt Jan-Willem van Gelder van Profundo. De onderzoekers tellen zes miljard aan staatsobligaties van Europese investeerders. Allianz heeft er met 2,6 miljard de meeste. Het Belgische KBC staat met 23 miljoen aan Russische staatsobligaties ook in dit lijstje.

“Doordat politici geen vriendelijk investeringsklimaat voor hernieuwbare energie uitbouwden zijn financiële spelers blijven inzetten op de fossiele industrie waardoor Rusland zijn oorlogen kan betalen”, zegt Van Gelder. “En ondanks eerdere Russische invasies en onderdrukking van oppositieleiders zoals Aleksej Navalny is de financiële wereld gretig blijven doorgaan hiermee.”

Belgisch aandeel is gering

Econoom Paul De Grauwe reageert dat het belangrijk is dat de rol van de Europese financiële wereld hierin beter bekend wordt bij het grote publiek. “Want het is inderdaad zeker dat die investeringen Poetins economische en militaire macht voeden”, zegt hij.

Maar wat betekent dit voor de Belgische spaarder, lener of belegger? “In feite sponsort die Poetin en dus deze oorlog”, zegt Van Gelder. Maar hij en De Grauwe zijn het erover eens dat de particulier geen schuld treft. “Mensen met pakweg een hypotheek bij Allianz of een beleggingsportefeuille bij KBC kennen dit verhaal niet”, zegt De Grauwe. “Deze analyse toont trouwens ook dat het Belgische aandeel gering is.”

Essentieel is volgens de experts dat overheden tussenkomen. “De financiële sector zal hier zeker niet vanzelf mee stoppen”, zegt De Grauwe. “Daarvoor zijn de winsten te aantrekkelijk. Het zal pas stoppen wanneer overheden dit soort investeringen verbieden.”