Josse De Pauw wordt vandaag 70 jaar: "Wat ik doe is mijn leven. Zolang het comfortabel voelt, ga ik door"

Josse De Pauw ziet er niet tegen op om 70 jaar te worden. "Ik vind 70 een mooier getal dan 69." Hij zal zijn verjaardag vandaag wellicht vieren op restaurant met zijn dochter. Zijn vriendin, actrice Kristien De Proost, kan er niet bij zijn, omdat ze in quarantaine zit in Leipzig wegens een coronabesmetting. 

Vanavond geen opvoering dus van "Rhapsody", zijn nieuwe theaterstuk gebaseerd op de gesprekken van de Nederlandse journalist Wim Kayzer over de schoonheid en de troost. Het stuk is later nog wel te zien in Brugge, Antwerpen en Gent.

"Rhapsody" ging afgelopen vrijdag in première in de KVS in Brussel en zelfs na al die jaren blijft dat heel bijzonder. "Een première blijft altijd een première, dat blijft een beetje kinderachtig. De zenuwen laten niet alles toe. Je wordt wat haastig. De tweede avond zat ik er veel beter in", zegt hij. "Maar ik ben heel blij dat ik er nog mag staan. De KVS is een heel belangrijk huis geweest in mijn leven." 

Josse De Pauw groeide op in Asse, in een groot gezin met zes kinderen en een inwonende grootmoeder. In de jaren 70 trok hij naar het conservatorium in Brussel. "Ik vond het fantastisch als ik in Brussel kwam. Brussel hield een groot verlangen in zich, dat was veel en daar moest nog meer zijn. Daar zat vanalles tussen wat je nog niet kende en dat wekte mijn nieuwsgierigheid."

In 1977 richtte hij samen met Dirk Pauwels, Jan De Bruyne en Pat Van Hemelrijck de theatergroep Radeis International op. Ze brengen fysiek en woordeloos theater. "Dat is geboren uit noodzaak", zegt De Pauw. "Het hele subsidiesysteem zat toen anders in elkaar. Wij kregen als jonge makers niets. We gingen dus spelen op straat, op pleinen." 

"We wilden ook graag reizen met die stukken. Dus dan moesten we zwijgen. Dan mochten we geen taal gebruiken, want dat beperkte ons. Maar we wilden absoluut geen mimespelers zijn. Dat herinner ik mij nog goed. Dus we begonnen allemaal geluiden uit te stoten om er toch maar niet van verdacht te worden mimespelers te zijn. En dat soort theater sloeg wonderwel aan."

Het geld dat De Pauw met Radeis verdiende, ging naar een collectief waar ook choreografe Anna Teresa De Keersmaeker en theatermaker Jan Lauwers deel van uitmaakten. "Radeis maakte een voorstelling, ging daarmee op tournee en bracht geld binnen. Dan kon Anne Teresa een voorstellling maken, ging ze op tournee en bracht ze geld binnen... Daarmee hebben we ons in het begin gered. Daarna zijn er wel subsidies gekomen."

Ondertussen kun je het spel van Josse De Pauw nog moeilijk woordeloos noemen. Als theatermaker omarmt hij taal en muziek. "Ik denk dat ik steeds meer mezelf heb laten doorschemeren in mijn rollen. In en uit een rol stappen, die vorm hanteer ik heel graag. Over iemand vertellen en die ook schetsmatig aanzetten als personage. Ik ben altijd heel erg mezelf op scène."

Een mooi voorbeeld is zijn muziektheater "A concert called landscape", een ingetogen jazzy ode aan het leven. Samen met Kris Defoort, Nic Thys & Lander Gyselinck bracht hij in 2020 een fragment in de Toots Sessie van de VRT:

De Pauw is niet alleen bekend van theater, maar ook van films, zoals "Crazy love", "Iedereen beroemd" en "De Patrick" of van tv-series, zoals "De twaalf", "Met man en macht" en "De ronde". 

"Ik vind "Crazy love" van Dominique De Ruddere nog altijd de beste film waarin ik heb meegespeeld. Die is mij het meest dierbaar", zegt hij. "Het werd ook een beetje een cultfilm. De Amerikaanse dichter Charles Bukowski was fan. Ik kon hem ontmoeten, maar ik moest repeteren. Ik durfde niet aan mijn tegenspelers te vragen om de repetities een week uit te stellen om naar de Verenigde Staten te gaan. Dat was een fout, ik had dat moeten doen." 

Hij vertrouwt Friedl' Lesage ook toe, dat hij er ooit van gedroomd heeft dat de Amerikaanse cultregisseur David Lynch hem zou bellen voor een film. "Maar dat is overgegaan. Het is een wereld die erg op netwerken draait. Je moet daar veel in investeren. Ik speel theater, maar voor film moet je onmiddellijk beschikbaar zijn. Ze bellen je en je moet er staan of niet. Vaak is het dan niet."

Toch schopte De Pauw het tot op de rode loper van het Oscar-gala in Hollywood, toen "Iedereen beroemd", ook van Dominique De Ruddere, genomineerd was voor beste buitenlandse film. "Het is een zeer opgefokte wereld, Hollywood. Ik ben heel blij dat ik het van dichtbij gezien heb."

Josse De Pauw vindt het moeilijk om het onderscheid te maken tussen zichzelf als mens en acteur. "Wat ik doe is mijn leven, met alle gevolgen van dien. Ik had soms meer aandacht voor mezelf en wat ik aan het doen was, dan voor andere mensen die het nodig hadden", zegt hij. "Dat zijn overwegingen die ik soms maak. Maar het is ook niet mogelijk om te doen wat ik doe, zonder die concentratie op jezelf."

Zijn broer Chris is jong gestorven. "Hij was de jongste van de zes, de kleinste en we waren het er over eens dat hij ook de liefste was. De kleinste gaat eerst, dat was heel tegennatuurlijk. In de pandemie is mijn oudere zus overleden. 72 jaar, nog vroeg genoeg, maar dat gevoel was toch anders. Bij Chris was het echt een schok."

"Nu mijn broer en zus weg zijn, kijk ik anders naar mijn overgebleven familie. Ze is me dierbaarder geworden. Ik besteed daar nu meer zorg aan dan vroeger. Ik zie het belang van die relaties nu veel meer. We gaan er zo gemakkelijk van uit dat alles er is en blijft, maar dat is niet zo", zegt hij.