Regering heeft energieakkoord: tijdelijke btw-verlagingen en mazoutcheque leveren besparing van zo’n 300 euro op, aan de pomp 10 euro korting op volle tank

Het akkoord bestaat uit verschillende maatregelen die de hoge prijzen moeten compenseren:

• Er komt zoals verwacht een tijdelijke btw-verlaging op gas van 21 naar 6 procent. Die zal lopen tot eind september en zal aan het begin van de maand geëvalueerd worden. Voor elektriciteit was er eerder al afgesproken om de btw tijdelijk naar 6 procent te brengen. De periode voor die verlaging wordt nu verlengd van eind juni naar eind september. “Dat is de enige logische beslissing", aldus minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V). 

• Voor gebruikers van mazout, propaan en butaan komt er een eenmalige tegemoetkoming van 200 euro in de vorm van een cheque. Deze maatregel werkt retroactief voor heel 2022. Ook wie eerder dit jaar al stookolie, propaan of butaan heeft ingeslagen, krijgt dus de cheque van 200 euro.  “Ongeacht hoe je verwarmt, krijg je in totaal dus ongeveer 300 euro steun”, verduidelijkt minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen). 

• Voor diesel en benzine worden de accijnzen verlaagd met 0,175 euro per liter. Dat komt neer op ongeveer 10 euro op een tank van 60 liter, en is dus minder dan de 17 euro die in het voorstel van minister Van Peteghem zat vervat. De ingreep geldt alvast tot midden juni, en de regering belooft er alles aan te doen om die al dit weekend in werking te laten treden. “Het koninklijk besluit is al opgemaakt. We doen er alles aan om dit tegen dit weekend in orde te brengen”, aldus de minister. 

De bedoeling is om voor prijzen vanaf 1,7 euro per liter het omgekeerde cliquet-systeem in werking te laten treden: daarmee dalen de accijnzen als de prijzen stijgen en omgekeerd. “Daardoor zullen de accijnzen opnieuw stijgen wanneer de prijs onder de 1,7 euro per liter komt”, verduidelijkt de minister van Financiën. De maatregel om de accijnzen te verlagen heeft ook een kostprijs voor de overheid: 2 miljoen euro per dag voor diesel en 1,26 miljoen euro per dag voor benzine. “Net voor de zomervakantie zal die maatregel een eerste keer worden geëvalueerd”, aldus Van Peteghem. 

• Ook het brede sociaal tarief wordt verlengd tot 30 september. Gezinnen die in aanmerking komen voor het sociaal tarief zullen op die manier 2.230 euro op een jaar tijd hebben uitgespaard. 

• Grote investeringen in het openbaar vervoer, zoals Groen graag had gezien, zijn niet uit de bus gekomen. Er is wel besloten dat de prijzen voor treintickets voorlopig niet zullen stijgen. Concreet zal een beslissing van de NMBS om vanaf juli de tarieven te verhogen met 4,5 procent niet worden doorgevoerd, zo kondigde minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) aan. De spoorwegmaatschappij wou de prijzen optrekken om zo de eigen energiekosten deels door te kunnen rekenen. Maar dat gaat dus niet door. De NMBS zal door de regering worden gecompenseerd voor het overeenstemmend bedrag van de geplande verhoging, met name 13 miljoen euro. 

“Via een neutralisering van de tariefverhoging die NMBS plande voor de maand juli, zorgt de regering dat iedereen mobiel kan zijn en ook kan kiezen voor de meest milieuvriendelijke oplossing, de trein. De regering betaalt de prijsverhoging in plaats van de reizigers. Iedereen moet zich duurzaam en betaalbaar kunnen verplaatsen. De trein is meer dan ooit de oplossing voor groene en goedkope mobiliteit en dat moet zo blijven”, aldus Gilkinet. 

De regering besliste daarnaast ook om de mogelijkheid van tijdelijke werkloosheid te verlengen tot 30 juni door de oorlog in Oekraïne. Dat moet Belgische bedrijven uit de nood helpen als zij hun activiteiten niet meer of slechts gedeeltelijk kunnen voortzetten door de oorlog in het land. 

Het totale prijskaartje dat de regering hangt aan de maatregelen, komt neer op zo’n 1,3 miljard euro, een kostprijs die grotendeels (voor 1,08 miljard euro) gefinancierd wordt door de meerinkomsten als gevolg van de hoge energieprijzen. In februari kostte een vorige deal over energie al 1,1 miljard euro. 

“Net zoals tijdens de coronacrisis neemt onze regering ook nu maatregelen”, aldus premier Alexander De Croo (Open Vld) tijdens de persconferentie over het akkoord. “Daarom hebben we beslist om een bijkomend pakket maatregelen te nemen, dat toegevoegd wordt bij het vorige pakket. Alles samen gaat het om een totale inspanning van 3 miljard”, klinkt het. Volgens energieminister Van der Straeten gaat “elke euro aan meerinkomsten terug naar de gezinnen en bedrijven”.

Ondanks het akkoord zal het effect van de btw-verlaging op gas nog niet meteen zichtbaar zijn. Dat zegt FEBEG, de Federatie van Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven. Volgens hen zal die pas ten vroegste in juni op uw factuur kunnen staan. “Wij zeggen hetzelfde als bij de beslissing om de btw op elektriciteit te verlagen: dit duurt drie maanden”, aldus algemeen directeur Marc Van den Bosch. “Op dit moment worden de voorschotfacturen van april al klaargemaakt. Daarvoor is het dus te laat. Maar sowieso zal er na een eventuele beslissing van de federale regering nog gediscussieerd worden over de modaliteiten. Nadat de regels bepaald zijn, moet het besluit nog gepubliceerd worden in het Staatsblad. Daarna hebben de verschillende leveranciers tijd nodig om aanpassingen door te voeren in hun systemen.”

Het kernkabinet van de federale regering zat sinds 19 uur maandagavond bijeen over de fors stijgende energieprijzen. Verschillende opties en voorstellen lagen op tafel. Alle partijen in de Vivaldi-regering waren het erover eens dat niets doen geen optie was.

De premier noemt het verlagen van de btw en de accijnzen “noodzakelijke maatregelen”, maar wees er ook op dat er een onderliggend probleem is dat moet worden aangepakt. “Op de Europese Raad heb ik daarom een pleidooi gehouden om de prijzen op Europees niveau omlaag te krijgen”, aldus De Croo. De premier hield daar onder meer een pleidooi voor het plafonneren van de gasprijs. “Ik ben in het algemeen voor de vrije markt, maar als die vrije markt irrationeel is, moeten we ingrijpen.”

“De maatregelen die we vandaag nemen, zijn noodzakelijk in het hier en nu, om antwoord te bieden op de gestegen prijzen”, verklaarde energieminister Tinne Van der Straeten (Groen). “Maar we weten dat die maar een pijnstiller zijn, en we blijven parallel werken aan het afbouwen van de structurele afhankelijkheid van vervuilende brandstof en import uit het buitenland.”

Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) is “tevreden en opgelucht”. “Dit is een goed akkoord, met doeltreffende maatregelen die zowel effect hebben op de energiefactuur als op de prijzen aan de pomp", zei hij. “Wie werkt, moet meer kunnen doen dan enkel de facturen betalen. We moesten en zouden zware last van de schouders van onze gezinnen en alleenstaanden halen.” 

“Deze pijnstiller is nodig op korte termijn, maar het mag niet beperkt blijven tot symptoombestrijding. Next: minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, en sneller naar hernieuwbaar”, tweette vicepremier Petra De Sutter (Groen) dan weer.

“We hebben het u beloofd. We hebben er keihard voor gestreden. En nu zorgen we ervoor: 6 procent btw op gas én elektriciteit. Verlenging van het sociaal tarief, lagere accijnzen op benzine en diesel en een stookoliekorting van 200 euro. We strijden verder. Voor lagere facturen. Voor u”, zegt Vooruit-voorzitter Conner Rousseau op Twitter.

Zijn liberale evenknie, Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert, schrijft op de socialenetwerksite: “Voor de derde keer in korte tijd heeft de federale regering een akkoord om de energiefactuur te milderen. Ook maatregelen aan de pomp. Samen met renovatiemaatregelen van de Vlaamse regering alweer een stevige steun in deze moeilijke energietijden!”

“Verlichting op korte termijn, structureel ingrijpen op lange termijn”, reageert Groen-voorzitster Meyrem Almaci. “De Vivaldi-regering zorgt voor onmiddellijke ademruimte voor iedereen, met opnieuw speciale aandacht voor wie kwetsbaar is. Tegelijk is er ook nood aan een structurele aanpak op lange termijn om energieonafhankelijk te worden. Hernieuwbare energie vormt de sleutel: het is de enige energiebron die goedkoper wordt”, aldus Almaci in een persbericht. 

Oppositiepartijen N-VA en Vlaams Belang zijn dan weer niet te spreken over het energieakkoord van de federale regering. “Opnieuw lezen we een reeks van maatregelen die niet alleen een minimale impact hebben op de energiefactuur, maar ook rijkelijk te laat komen”, reageren N-VA-Kamerleden Bert Wollants en Joy Donné. Die laken dat “door het getreuzel en gekibbel van de regering-De Croo de btw-verlaging van 6 procent er net komt wanneer de winter op zijn einde loopt en de grootste kosten al gemaakt zijn”. Volgens N-VA zou het op basis van de hoogste boordtabel van de CREG van mei tot september gaan over een voordeel van 55,5 euro.

“Een pleister op een houten been”, zegt ook Vlaams Belang dinsdag. “Alweer slaagt deze paars-groene regering er niet in om structureel te hervormen”, luidt het. “Terwijl er in Nederland vorig jaar al ingrijpende maatregelen zijn getroffen, wacht men hier tot de lente en de zomer om wat te doen aan de wurgende energieprijzen, en het ‘doen’ eindigt direct ook daarmee.” Ook de inspanningen rond de pompprijzen vindt Vlaams Belang “veel te minimaal”. “De prijzen zijn boven 2,20 euro geschoten, waarvan de helft naar de staat gaat. Die staat geeft daar nu 17 cent van terug: peanuts.”

De werkgevers reageren positief op het energieakkoord, maar ze wijzen erop dat er nog meer nodig is. Zo dringt het VBO aan op duidelijkheid over de toekomstige energiemix en op maatregelen om te vermijden dat de hoge energiefactuur een loonprijsspiraal op gang zet. Unizo van zijn kant wil graag concrete maatregelen die de energiefactuur voor bedrijven zouden doen dalen. Heel wat ondernemingen dreigen anders in de problemen te komen, waarschuwt de ondernemersorganisatie.

Het VBO noemt de maatregelen om de factuur voor verwarming en brandstof te verlagen dinsdagochtend “goede initiatieven op korte termijn”. Ook de verlenging van het soepel systeem voor tijdelijke werkloosheid tot eind juni wordt positief onthaald.

Mobiliteitsorganisatie Touring is tevreden dat de regering de accijnzen op benzine en diesel tijdelijk verlaagt. “Touring dankt onze overheid voor haar daadkracht die een steentje zal bijdragen tot het vrijwaren van de koopkracht voor al wie een auto, een motor, een bestel- of vrachtwagen nodig heeft om mobiel te zijn en om zijn of haar job te kunnen uitoefenen”, reageert de mobiliteitsorganisatie.

De Confederatie van Immobiliënberoepen Vlaanderen (CIB Vlaanderen) vreest dat bewoners van appartementsgebouwen met een collectieve stookinstallatie bij het huidige energieakkoord van de federale regering wel eens uit de boot zouden kunnen vallen. Volgens het CIB gaat het om “vele tienduizenden, honderdduizenden Belgen”, die onder die regeling vallen en dus potentieel uit de boot dreigen te vallen.

Als de regeling, zoals de btw-verlaging op elektriciteit, wordt beperkt tot huishoudelijke contracten, dan zullen de bewoners van appartementen met een collectief contract geen beroep kunnen doen op die verlaging, onderstreept het CIB. Daarom vragen ze van de federale regering zo snel mogelijk duidelijkheid. “Tot op heden en zelfs na de persconferentie van vandaag is daar geen enkele duidelijkheid over”, beklemtoont Kristophe Thijs, directeur Communicatie van CIB Vlaanderen.

Het CIB schuift meteen ook een oplossing naar voren. “Een mogelijke oplossing zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat er gewerkt wordt met een btw-attest, waarbij de syndicus verklaart dat het gebouw uitsluitend of hoofdzakelijk gebruikt wordt voor bewoning, zodat de energieleverancier het verlaagd btw-tarief kan toepassen”, aldus Thijs.

Herbekijk ook: Van Peteghem over kernoverleg brandstofprijzen: “Als er akkoord is, kan accijnsverlaging snel in voege gaan”