Serdar Berdimoechamedov, zoon van de president van Turkmenistan, is "verkozen" en volgt zijn vader op
In de Centraal-Aziatische republiek Turkmenistan heeft Serdar Berdimoechamedov de presidentsverkiezingen "gewonnen". Hij zal dus zijn vader Goerbangoeli Berdimoechamedov opvolgen. Die zwaait al 16 jaar met harde hand de plak over de voormalige Sovjetrepubliek. Turkmenistan is een erg belangrijk producent van aardgas.
Dat de 40-jarige Serdar Berdimoechamedov de presidentsverkiezingen ging winnen, stond in de sterren geschreven. Hij haalde bijna 73 procent de stemmen en dat is in feite nog erg weinig, gezien de omstandigheden van de stembusslag. Bij de vorige verkiezingen in 2017 werd zijn vader, huidig president Goerbangoeli Berdimoechamedov, herkozen met de bijna "stalinistische" score van 97 procent van de stemmen.
Het was de vader die zijn zoon in "pole position" bracht toen hij onlangs aankondigde een stap op zij te zetten en dat het tijd was dat "jongere mensen" het land zouden leiden. Weinig twijfelen eraan dat vader Berdimoechamedov alsnog een stevige vinger in de pap zal houden. Senior blijft vooralsnog voorzitter van de Senaat en zal dus wel niet helemaal van het podium verdwijnen. (Lees verder onder de foto).
De opvolging van vader op zoon lijkt dus voorlopig verzekerd. Serdar Berdimoechamedov (junior) is nu vicepremier bevoegd voor de economie. Hij is ook het hoofd van de nationale paardenvereniging. Dat laatste is erg belangrijk, want in Turkmenistan heerst een cultus van de "akhal teke", een erg mooi ras paarden dat het nationale symbool van het land is. De akhal-teke of "gouden paard" komt ruim aan bod in de propaganda van het regime in Ashgabat.
Reliek van het Sovjetmodel, gebouwd op aardgas
Turkmenistan ligt in Centraal-Azië tussen de Kaspische Zee, Kazachstan, Oezbekistan, Afghanistan en Iran. Sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991 is het een onafhankelijke republiek. De facto bleven de lokale sovjetfunctionarissen onbetwist aan de macht, eerst onder de harde hand van Saparmurat Niyazov. Sinds diens overlijden in 2006 heerst Goerbangoeli Berdimoechamedov met evenveel autoriteit over het land.
Met bijna zes miljoen inwoners is Turkmenistan geen grootmacht, maar het land is wel een belangrijk uitvoerder van aardgas. De voorbije jaren is vooral China afnemer van Turkmeens gas. Dat heeft heel veel geld naar het dun bevolkte land gebracht, maar toch zijn het vooral de families van de elite die aan de macht is, die daarvan profiteren. Alle oppositie wordt gemuilkorfd en rond de leiders Niyazov ("Turkmenbashi" of "hoofd van de Turkmenen) en Berdimoechamedov ("Akardag" of "beschermer") is een enorme personencultus gegroeid. (Lees verder onder de foto).
De opvolging van een leider in dergelijke autoritaire systemen is altijd een heikele kwestie in de Centraal-Aziatische republieken waar het Sovjetmodel nog altijd stevig staat. Het regime en de clans daarrond willen absoluut macht, invloed en rijkdommen in handen houden, maar dat verloopt niet zonder spanningen, veelal intern dan.
Enkele jaren geleden werd de dictator van Oezbekistan, Islam Karimov, vrijwel naadloos opgevolgd door zijn medestander Shavkat Mirzijojev, maar die schoof geleidelijk wel de familie van Karimov aan de kant. Een ietwat zelfde beeld was er meer recent in Kazachstan, waar president Noersoeltan Nazarbajev in 2019 de macht overdroeg aan huidig leider Kassim Zjomart-Tokajev. Begin dit jaar kwam het tot een volksopstand die neergeslagen werd, maar wel spanningen binnen de elite aan het licht bracht. Sindsdien is de familie van Nazarbajev ook veel van haar invloed verloren.
Opvolging binnen de familie is eerder zeldzaam. Dat lukte wel in 2003 in de voormalige Sovjetrepubliek Azerbeidzjan in de Kaukasus -ook een gasveld- toen huidig leider Ilham Aliyev zijn vader Haydar Aliyev opvolgde. Ook die komt uit een familie van partijfunctionarissen uit de Sovjettijd.