Geslagen met een zweep terwijl ze vastgebonden was in de badkamer: actrice Evan Rachel Wood over het misbruik door Marilyn Manson

“De naam van de persoon die me mishandelde is Brian Warner, voor de rest van de wereld beter bekend als Marilyn Manson. Hij begon met de grooming (contact leggen met een jongere, met als doel die te misbruiken, PD) toen ik nog een tiener was en heeft me jarenlang gruwelijk misbruikt. Ik ben gebrainwasht en gemanipuleerd tot ik me volledig aan hem onderwierp. Via deze weg wil ik hem ontmaskeren voor hij nog meer slachtoffers maakt.” Het zijn een paar zinnen uit het statement dat Evan Rachel Wood – bekend van onder andere Westworld, True Blood, Mildred Pierce en The Wrestler – op 1 februari vorig jaar op Instagram dropte.

De actrice had wel al eerder getuigd over het misbruik waar ze slachtoffer van was. Maar veel details, laat staan de naam van haar agressor, gaf ze daarbij nooit prijs. Waarom daar vorig jaar plots verandering in kwam, wordt haarfijn uit de doeken gedaan in de tweedelige documentaire Phoenix Rising, die vanaf 17 maart te zien is op Streamz. Daarin doet Woods haar verhaal voor de camera van Amy Berg, een gelauwerd documentairemaakster die een Oscar-nominatie achter haar naam heeft staan voor Deliver Us from Evil, een documentaire over seksueel misbruik in de katholieke kerk.

Een verhaal dat begint in 2006 op een exclusief feestje in het Chateau Marmont, een hotspot voor celebrity’s langs Sunset Boulevard. Wood, amper 18 jaar maar dankzij haar rol in de film Thirteen en de Golden Globe die ze daarvoor won wel al een naam in Hollywood en ruime omgeving, krijgt complimenten van Manson. Gehuld in een gouden glitterjasje out hij zich als grote fan van haar werk. Hij vertelt haar in dat eerste gesprek ook over Phantasmagoria, een film rond het werk van Lewis Caroll waar hij aan werkt en polst meteen of Wood geen zin heeft daaraan mee te werken. 

In de maanden die volgen, gaat Wood geregeld bij Manson langs. Ze praten over muziek, film en wat hen bezighoudt. Ze drinken ook absint, het favoriete drankje van Manson. Van seksuele spanning is geen sprake, vertelt Wood in de docu. Daarvoor is het leeftijdsverschil – de muzikant is er op dat moment 37 jaar – te groot. Bovendien is Wood op dat moment samen met Jamie Bell – bekend van de film Billy Elliot – en is Manson getrouwd met model Dita Von Teese.

Gekust door God

Maar uiteindelijk gebeurt het onvermijdelijke toch. Manson maakt avances en Wood gaat erop in. “Het was alsof ik gekust werd door een god”, vertelt ze. “Brian kon gelijk welke vrouw krijgen, maar koos voor mij. Ik voelde me speciaal.” Ze worden officieel een stel en Manson begint met wat Wood als ‘love bombing’ omschrijft. Hij overstelpt haar met liefdesbetuigingen, noemt haar zijn muze, zijn soulmate en nog veel meer. Maar algauw krijgt de relatie een duister kantje. Wood vertelt in Phoenix Rising hoe Manson haar isoleert van haar familie, haar meesleurt in zijn drank- en drugsmisbruik en haar zelfs zover krijgt om aan de binnenkant van haar dij de letter M te laten kerven.

Naar de buitenwereld toe is er dan nog niks aan de hand. Dat verandert wanneer Manson halfweg 2007 de single ‘Heart Shaped Glasses’ en de bijhorende videoclip lanceert. In die clip is een lugubere vrijpartij te zien waarin Manson en de dan nog steeds amper 19-jarige Wood tijdens een bloederige regenbui de liefde bedrijven. Toen al doken geruchten op dat er bij die bewuste vrijscène niks geënsceneerd werd. Roddels die Manson – met zijn imago als shockrocker in het achterhoofd – maar al te graag voedde. In de docu vertelt Wood nu dat het tijdens die opnames wel degelijk helemaal fout liep. Vooraf kreeg ze absint te drinken waardoor ze amper besefte wat met haar gebeurde tijdens het filmen. “Het kwam erop neer dat hij me verkrachtte terwijl de camera’s draaiden”, getuigt ze.

Daarna gaat het pijlsnel van kwaad naar erger. Op tournee met de band maakt ze kennis met de woede-uitbarstingen van Manson, de cocktail van drugs en slaappillen die ze aangeboden krijgt worden steeds zwaarder en de vernederingen steeds meer mensonterend. Wood vertelt hoe ze door Manson werd opgesloten in een ijskoud huis, hoe hij haar nachtenlang wakker hield en haar tijdens haar slaap verkrachtte. Wanneer ze uiteindelijk het huis uit vlucht, bestookt hij haar met telefoontjes, verminkt hij zichzelf en dreigt met zelfmoord tot Wood uiteindelijk terugkeert in een poging de situatie te ontmijnen.

Over de rooie

De mishandelingen worden daarna alleen maar erger. Wood heeft het in de docu over één bijzonder gewelddadig incident waarbij ze vastgebonden in de badkamer met een zweep geslagen werd. “Mijn leven is op dat moment veranderd. Een stukje van mezelf is in die badkamer achtergebleven. Voorgoed.” Maar hoe ver Manson ook over de rooie ging, zijn gedrag was binnen zijn directe omgeving nooit een gespreksonderwerp. 

Wood legt in de documentaire uit hoe dat komt. Volgens haar verzamelde Manson compromitterend materiaal over de mensen uit zijn entourage. Naaktbeelden, bewijs van drugsgebruik of videomateriaal waarop ze – vaak onder druk van Manson – racistische praat verkondigen. Wie uit de biecht klapte, wist dat die beelden verspreid zouden worden. Die manier van werken verklaart volgens Wood waarom Manson vier jaar lang ongestoord zijn lusten op haar kon botvieren. Pas na een abortus – Manson wou niet dat Wood voorbehoedsmiddelen gebruikte – een mislukte zelfmoordpoging en de daaropvolgende opname in een psychiatrische kliniek kon ze uiteindelijk uit de toxische relatie stappen.

Maar Phoenix Rising is meer dan de breed uitgesponnen getuigenis van Wood. De docu toont ook hoe de actrice de voorbije jaren een van de voorvechters werd van de Phoenix Act, een initiatief dat de slachtoffers van huiselijk geweld betere juridische bescherming moet geven. Een strijd die ze aanging nadat ze zelf ondervond hoe ontoereikend die was. Toen ze na jaren twijfelen een advocaat onder de arm nam om te bekijken of en welke juridische stappen ze tegen Manson kon ondernemen, wist die haar doodleuk te melden dat de feiten verjaard waren. Op de vraag of er dan helemaal niks meer kon, antwoordde de advocaat: “Misschien moet je de wet veranderen.”

Dat is precies wat de Phoenix Act nu doet, met Wood als een van de boegbeelden. We krijgen te zien hoe ze bij een hele reeks politici langsgaat om haar zaak te bepleiten. Met als belangrijkste agendapunt het verlengen van de verjaringstermijn bij huiselijk geweld en verkrachtingszaken. Telkens opnieuw vertelt ze wat haar is overkomen en telkens opnieuw zie je hoe zwaar haar dat valt. Die inspanningen lonen, in de staat Californië is de verjaringstermijn ondertussen verlengd tot vijf jaar. Een compromis, want eigenlijk hadden Wood en co. die termijn liever opgetrokken gezien tot tien jaar. Maar hoe vaak Wood haar verhaal ook vertelde, de naam van Warner werd nooit genoemd.

Ontnuchtering

Al was het natuurlijk niet zo heel erg moeilijk om de puntjes met elkaar te verbinden. Dat deden ook de fans van het rockicoon, met een stroom doodsbedreigingen aan het adres van Wood tot gevolg. Al kreeg de actrice ook steunbetuigingen binnen en getuigenissen van andere slachtoffers van Manson. Dat leidde er uiteindelijk toe dat ook de FBI zich met de zaak ging bemoeien. Fragmenten uit het poltieverhoor van Wood zijn zonder klank in de documentaire gemonteerd, maar de handgebaren waarmee ze toont wat haar overkomen is, zeggen genoeg. Het politieonderzoek zal de aanzet zijn tot de uiteindelijke ontmaskering van Manson. 

Na de aanvankelijke opluchting – eindelijk wordt naar haar geluisterd, eindelijk wordt haar verhaal niet in twijfel getrokken – volgt al snel de ontnuchtering. Het onderzoek blijft maar aanslepen en ondanks de waarschuwingen van haar omgeving – namen noemen kan haar carrière schaden en de bedreigingen van Manson-fans dreigen in de realiteit omgezet te worden – besluit Wood dan toch de naam Brian Warner in de openbaarheid te brengen.

De gevolgen blijven niet uit. Zijn platenlabel Loma Vista zet Manson meteen op straat. De rocker wordt ook geschrapt uit een aantal televisiereeksen waarin hij gastrolletjes vertolkt en verdwijnt van het voorplan. Al doet niet iedereen hem in de ban. Rapper Kanye West, bijvoorbeeld, werkte voor zijn twee laatste albums met Manson samen. Al is het nog maar de vraag of hij dat zal blijven doen na het vernietigende beeld dat Phoenix Rising schetst van zijn muzikale kompaan. 

Manson zelf gaat ondertussen in de tegenaanval. Hij weigerde elke medewerking aan de documentaire, doet de aantijgingen af als vals en heeft het over een gecoördineerde aanval van voormalige partners en medewerkers. Volgens hem hebben ze persoonlijke details uit zijn leven en de relaties die ze met wederzijdse toestemming aangingen moedwillig vervormd tot horrorverhalen. Begin deze maand, nadat het eerste deel van Phoenix Rising in première ging op het Sundance Festival, ging hij nog een stap verder door Wood en haar medeactiviste Ilma Gore voor de rechter te dagen wegens laster en eerroof. Door hem valselijk en doelbewust af te schilderen als een verkrachter en een pleger van seksueel misbruik hebben de twee er volgens Manson voor gezorgd dat zijn succesvolle carrière in muziek, tv en film helemaal is ontspoord.

Phoenix Rising, vanaf 17 maart op Streamz