‘Ongelooflijk en afschuwelijk hoe mensen in staat zijn zich aan oorlog aan te passen’: inwoners van Kiev getuigen

Sonja Gorelik: ‘Het is ongelooflijk hoe mensen in staat zijn zich aan oorlog aan te passen’

Normaal gesproken begint Sonja Gorelik (32) haar dag met een kop koffie. Dinsdagochtend nam ze om 4 uur een kalmeringspil. Minstens drie luide explosies in het centrum van haar thuisstad Kiev schrokken haar wakker. Harder had Gorelik ze nog niet gehoord, de schrik bezorgde haar steken aan het hart. 

Gorelik woont eigenlijk in een buitenwijk in het zuiden van de Oekraïense hoofdstad, maar de vertaler en leraar Engels verblijft nu al weken bij vrienden in het centrum, omdat het daar veiliger is. ‘De stad voelt ontzettend leeg’, zegt ze. ‘Wie een tijdje niet is geweest, herkent het niet meer terug.’ 

Meer dan de helft van de inwoners is Kiev ontvlucht, volgens de burgemeester. Sinds dinsdagavond 20 uur moeten de inwoners 35 uur lang binnen blijven, omdat dat veiliger zou zijn vanwege de bombardementen.

Toen de Volkskrant Gorelik ruim twee weken geleden sprak, had ze geen idee of en wanneer ze weer in haar eigen appartement zou wonen. Ze is er inmiddels alleen een paar keer geweest om spullen op te halen. Met haar hond Ichiro loopt ze dagelijks door de stad. Gisteren at ze bij haar ouders. ‘De stad functioneert nog. Voedsel kan worden aangeleverd. De regering heeft ons opgeroepen zo veel mogelijk ons normale leven te leven en aan het werk te gaan, ook om de economie te stimuleren. Sommige cafés in Kiev gaan weer open, ik kon gisteren gewoon een kop koffie drinken in een café met een vriend.’

‘Het is ongelooflijk en afschuwelijk hoe mensen in staat zijn zich aan de oorlog aan te passen. Soms lijkt het leven weinig zin meer te hebben, maar die momenten gaan voorbij. Je ellendig voelen verandert niets, we moeten ervoor kiezen om moedig en optimistisch te zijn.’

Dat lukt Gorelik. Ze ruimt zelfs de poep van haar hond op. ‘Ik wil niet dat mijn stad vol ligt met hondenpoep als dit allemaal voorbij is’. Ze haalt kracht uit de manier waarop inwoners van Kiev zich organiseren. ‘Cafés en restaurants functioneren als coördinatiecentra voor vrijwilligers, we komen via de achteringang binnen. De lhbti-gemeenschap werkt samen met bouwvakkers om medicijnen en voedsel te verspreiden door de stad. We zijn meer verenigd dan ooit.’

Alla Dzhun: ‘We waren nog niet weg of het schieten begon opnieuw’ 

Op minder dan 10 kilometer van de stadsgrenzen van Kiev zijn de gevolgen van de oorlog desastreus. In Bucha, een van de getroffen voorsteden, zag de 41-jarige Alla Dzhun bijna twee weken geleden de Russische tanks binnenrijden. ‘De Russen kwamen tot in de tuin voor het gebouw. Ze hebben alles verwoest.’

Vanuit haar raam legde ze de eerste gevechten vast. Via Whatsapp stuurt ze foto’s van een grote zwarte rookpluim. Op andere beelden zijn de afdrukken van rupsbanden te zien in de speeltuin voor haar flatgebouw. In een nachtelijke video is een harde explosie in een aangrenzende straat te horen. ‘Dat was alleen het begin van de oorlog. Van de laatste dagen heb ik geen foto’s meer’, zegt Dzhun. ‘De elektriciteit, water, alles was afgesloten.’

Samen met de andere families in het flatgebouw schuilde ze dagenlang in een benauwde kelder. ‘Niet iedereen paste erin, sommigen moesten schuilen in de gangen.’ Doordat de Russen de voorstad Bucha blokkeerden, raakten voedsel en medicijnen snel op. Zonder contact met de buitenwereld leek evacueren lange tijd onmogelijk. ‘Maar tussen de beschietingen door kon ik soms naar mijn auto om mijn mobiel op te laden’, vertelt Dzhun. ‘Daardoor kreeg ik zo nu en dan berichtjes van vrienden die mij vertelden over de evacuaties.’

Ze hoorde dat de eerste vluchtpogingen mislukten. ‘Twee families werden beschoten in hun auto's toen ze probeerden te vluchten. We durfden niet weg te gaan. Het was te gevaarlijk om te vertrekken.’

Vorige week donderdag besloot Dzhun toch te gaan. In een lange colonne auto’s verliet ze de stad. ‘We waren nog niet weg toen het schieten opnieuw begon. We hebben onze auto aan de kant gezet, de lichten uitgedaan en gewacht tot we weer veilig door konden.’

Sindsdien verblijft ze in het relatief veilige westen van Oekraïne. Via sociale media volgt ze wat er in haar regio gebeurt. In een Facebookgroep ziet ze de foto’s voorbij gekomen van gedode families in het gebied. ‘Een moeder en zoon moesten in de tuin worden begraven omdat er geen andere mogelijkheid was’, zegt Dzhun. ‘Aan het geluid van de beschietingen raak je gewend. Maar de angst die ik in Bucha heb ervaren is nog niks bij het gevoel dat ik krijg als ik zoveel menselijk leed zie.’