35 procent van de mensen lijdt aan het 'ACHOO-syndroom': daarom moet je niezen als je naar de zon kijkt
Naar de zon kijken zorgt bij sommige mensen voor extra niesbuien. Maar hoe komt dat nu en valt er iets tegen te doen? Onze wetenschapsjournalist Martijn Peters legt uit: “Het is een reflex waar zo’n 35 procent van de bevolking last van heeft.” Ook vertelt hij waarom de ene nies luider is dan de andere.
Glenn HaexLaatste update:16-03-22, 16:12
Al duizenden jaren filosoferen wetenschappers over het verband tussen niezen en in de zon kijken: “Zo vermoedde Aristoteles dat de hitte van de zon op de neus er verantwoordelijk voor was”, zegt Peters. “De Engelse filosoof Francis Bacon dacht dan weer dat tranen aan de oorzaak lagen. Tegenwoordig denken de meeste wetenschappers dat het ligt aan gelinkte zenuwen.”
Het is mogelijk dat de trigeminuszenuw geactiveerd wordt door een plotse toevloed van licht op het netvlies, iets wat zal leiden tot een niesbui
Martijn Peters
“Het zit zo: meestal veroorzaakt irritatie in jouw neus een niesbui. Het is de trigeminuszenuw, verantwoordelijk voor gevoel en controle van beweging in ons gezicht, die dit waarneemt. Deze zenuw ligt vlak bij de oogzenuw. Het is dus mogelijk dat wanneer de oogzenuw activeert bij een plotse toevloed van licht op het netvlies en een signaal naar onze hersenen stuurt om de pupil te vernauwen, de trigeminuszenuw ook wordt geactiveerd. Iets wat zal leiden tot een niesbui.”
ACHOO
“Deze niesreflex voor fel licht komt voor bij ongeveer 35 procent van de bevolking”, vertelt Peters. “Deze eigenschap is autosomaal dominant. Dat wil in de praktijk zeggen dat als een van de ouders moet niezen door licht, hun kind 50 procent kans heeft om het syndroom te erven. In het Engels wordt er gesproken over het ‘Autosomal Dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburst’, oftewel het ACHOO-syndroom.”
Wat is niezen?
Niezen is een reflex die optreedt als het slijmvlies in de neus geprikkeld wordt door iets wat er niet thuishoort. Het is dus eigenlijk een beschermende functie. We doen het trouwens gemiddeld vier keer per dag.
Hoe? De reflex zorgt ervoor dat je veel lucht inademt, die wordt ingesloten in de longen door afsluiting van de stembanden. Vervolgens spannen de buikspieren en het middenrif aan om druk op te bouwen. Je sluit ook je ogen. Dan gaan de stembanden uit elkaar, zodat de uitademingslucht met hoge snelheid naar buiten gaat: de nies.
Gevaarlijk? Niezen is niets om je over te schamen. Laat je lichaam gewoon zijn werk doen. Als je je nies toch ophoudt, kan dat in uitzonderlijke gevallen voor complicaties zorgen. Denk maar aan hoofdpijn, gescheurd trommelvlies, gebroken ribben, schade aan de keel... Dat komt door al de druk die erbij komt kijken.
Hard of zacht niezen
Veel mensen denken dat mannen harder niezen dan vrouwen: “Eigenlijk hangt het zowel af van enkele fysieke factoren als van je ‘opvoeding’. Zo spelen waarschijnlijk de longcapaciteit, de grootte van de inademing voorafgaand aan het niezen en de bouw van je gezicht een rol. Maar ook het feit of je je niesvolume zelf kunt regelen, is een belangrijke factor. Zo hebben sommige mensen een publieke nies en een privénies.”
