De afgelopen weken hebben veel westerse ketens aangekondigd dat ze hun activiteiten in Rusland (tijdelijk) staken. Door de oorlog in Oekraïne nam de druk op die bedrijven toe om maatregelen te nemen. Toch zijn er ketens die niet al hun Russische filialen hebben gesloten. Hoe komt dat?
Coca-Cola, McDonald’s en Ikea zijn maar enkele voorbeelden van bedrijven die de afgelopen weken hebben aangekondigd dat ze hun diensten of producten niet langer aanbieden in Rusland. Intussen is wel duidelijk geworden dat niet alle ondernemingen dat voorbeeld hebben gevolgd. De fastfoodketen Burger King, de hotelgroepen Marriott en Accor, en zelfs de beroemde Britse kledingketen Marks and Spencer zijn tot op vandaag nog actief in Rusland.
Het is niet dat deze bedrijven geen aandacht hebben voor wat er zich afspeelt in Oekraïne, of dat ze willen profiteren van een concurrentieel voordeel in Rusland. Neen, ze blijven in Rusland omdat ze wettelijk geen andere keuze hebben.
Franchisenemers
Al deze merken werken volgens een franchisesysteem: zij beheren hun winkels niet rechtstreeks, maar hebben de rechten, het merkbeeld en de exploitatie in handen gegeven van andere, minder bekende economische actoren.
Zo meldt de BBC dat de winkels van Marks and Spencer sinds 1999 worden geëxploiteerd door een Turkse onderneming, FiBA genaamd, die de rechten bezit om de producten van de detailhandelaar in Oost-Europa te verkopen. De kledingketen zei wel dat ze de leveringen van haar producten aan FiBA had opgeschort wegens de oorlog, maar in feite blijven de winkels van Marks and Spencer open in Rusland.
Graeme Payne, een franchisespecialist bij advocatenkantoor Bird&Bird, vertelde de BBC dat franchising nuttig is voor westerse merken die markten in verschillende landen willen betreden, maar niet over de plaatselijke kennis, het geld of het vermogen beschikken om dat te doen. “Als burger zou je je kunnen afvragen waarom ze niet gewoon hun winkels zouden sluiten. Maar uit louter commercieel en contractueel oogpunt is het zeer moeilijk om dat te doen zonder ernstige juridische gevolgen.”
Het grote Britse kledingmerk telt 48 Russische winkels. Burger King heeft dan weer 800 Russische restaurants die open blijven. Marriott en Accor bezitten respectievelijk 28 en 57 hotels in Rusland. Ook die vestigingen sluiten de deuren niet.
Ook McDonald’s kan niet alle Russische restaurants sluiten
Zelfs McDonald’s, waarvan het vertrek uit Rusland veel publiciteit kreeg, was niet in staat alle activiteiten te staken: de fastfoodketen heeft 847 verkooppunten op Russische bodem, goed voor ongeveer 62.000 werknemers (aan wie McDonald’s heeft beloofd dat ze hun salaris blijven behouden). Volgens BFM Business zijn nog 132 restaurants open.
Eerder schreven we waarom de sluiting van de Russische vestigingen van McDonald’s zo symbolisch is. De keten belichaamde de openstelling van de USSR voor kapitalistische waarden tijdens de Perestroika, de hervormingspolitiek van Michail Gorbatsjov.
(evb)
