Direct naar artikelinhoud
ReportageVS

‘Ik móest iets doen’: duizenden Amerikanen willen meevechten in Oekraïne

Britse veteranen die onder meer in Afghanistan hebben gediend, zoeken vervoer bij de grens tussen Oekraïne en Polen.Beeld Getty Images

De oproep van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky aan potentiële strijders uit het buitenland bereikte ook de Verenigde Staten. Duizenden Amerikanen hebben zich inmiddels aangemeld om Oekraïne te verdedigen tegen de Russen.

Veteraan Brittney Rissanen (39) zit op de grond in haar huis in de Californische plaats Lincoln, haar Peloton spinningfiets op de achtergrond. “Ik ben tijdens de pandemie begonnen en ik doe het nu zeker vijf keer per week”, vertelt ze via Zoom. “Goed voor mijn mentale gezondheid.” Over twee weken zal Rissanen het zonder haar Peloton moeten stellen, en ook zonder haar man, haar kinderen van 8 en 17 jaar oud, haar twee honden, en haar baan als verpleegkundige op de Eerste Hulp. Twaalf jaar nadat ze het Amerikaanse leger verliet, gaat ze terug de oorlog in. Op 4 april vliegt Rissanen naar Polen. Vanuit daar hoopt ze de grens met Oekraïne over te steken.

Ter voorbereiding staat ze sinds kort weer regelmatig op de schietbaan. “Ik moet er weer even inkomen. Met een trauma-arts in mijn ziekenhuis oefen ik ook dingen als het afsluiten van een zuigende borstwond, dat heb ik al een tijd niet meer gedaan”, vertelt ze. “Ik sprokkel mijn uitrusting en medische hulpmiddelen bij elkaar. En ik sleep mijn man aan zijn armen door de tuin. De buren weten niet wat ze zien, maar op zulke momenten moet je voorbereid zijn, want bewusteloze mensen zijn zwaar.”

Brittney Rissanen is veteraan uit het Amerikaanse leger, werkt als verpleegkundige op de Eerste Hulp en wil gaan helpen in Oekraïne.

6.000 Amerikanen hebben zich opgegeven

Volgens het Oekraïense leger hebben inmiddels 6.000 Amerikanen zich opgegeven om af te reizen. De voorkeur wordt gegeven aan ex-militairen en medisch personeel, blijkt uit het aanmeldingsformulier van de Oekraïense ambassade in de VS dat geïnteresseerden moeten invullen. Het in alle haast opgezette systeem zorgt online voor veel verwarring. In groepen op sociale media als Facebook en forums als Reddit stapelen de prangende vragen zich op.

Mag je naar Europa vliegen met een vuurwapen (nee), wat voor materiaal heb je nodig (sowieso een helm en een scherfvest, zeggen veel veteranen) en waarom horen sommige mensen maar niks terug van de ambassade (hoogstwaarschijnlijk overweldigd door de hoeveelheid aanmeldingen, op screenshots van e-mails van de ambassade staat onder meer ‘BEL ONS NIET!’).

Wesley Lowry wacht in zijn auto op zijn paspoort. Hij heeft ontslag genomen om in Oekraïne te gaan vechten.

Boerenknecht

Een van de Facebook-groepen waarin Amerikanen proberen uit te vogelen of en hoe ze naar Oekraïne kunnen afreizen, heet Volunteers for Ukraine en begon vijf dagen na de invasie met vijf leden. Nu zitten er 2.200 mensen in, vertelt oprichter Wesley Lowry via Zoom vanuit zijn auto. Hij staat geparkeerd bij een paspoortkantoor in de zuidelijke staat Mississippi, in afwachting van zijn felbegeerde blauwe boekje.

De 23-jarige Lowry is er geboren en getogen op een afgelegen boerderij en werkte tot vorige week als boerenknecht in Illinois. “Ik heb ontslag genomen en ik vertrek aanstaande maandag. Als ik mijn paspoort op tijd terugkrijg, tenminste”, grijnst hij. Lowry is nog nooit de Verenigde Staten uit geweest. Ook heeft hij geen militaire ervaring. Hij beseft dat hij afreist naar een oorlogsgebied, zegt hij. “Ik ga geen Russen lopen uitdagen. Maar ik doe daar wel wat er van me gevraagd wordt. Ik ga samen met een paar veteranen, die kunnen me laten zien hoe het moet.”

De ex-militairen in kwestie kent hij via Facebook en heeft hij niet eerder ontmoet, maar over hun beweegredenen maakt hij zich geen zorgen. Mensen die geweld verheerlijken of extreemrechtse ideeën verkondigen, worden direct zijn Facebook-groep uitgeknikkerd, zegt hij stellig. “We gaan omdat we staan voor vrijheid en gerechtigheid.”

Rissanen, die tien jaar lang hospik was en onder meer vanuit de Amerikaanse legerbasis in het Duitse Hanau missies uitvoerde, vindt de plannen van vrijwilligers als Lowry slecht doordacht. “Ik heb gespecialiseerde kennis”, zegt ze. “Als je zulke ervaring niet hebt, help dan op een andere manier. Je loopt het risico om in de weg te lopen, en daarmee breng je niet alleen jezelf, maar ook anderen in gevaar. Niks kan je voorbereiden op wat je ziet en meemaakt in een oorlogsgebied.”

Twee Britten die in Afghanistan op de Eerste Hulp werkten komen aan bij de Poolse grens met Oekraïne. Ze willen meehelpen in het gevecht tegen de Russische invasie.Beeld Getty Images

Reïntegratie is moeizaam

Professor in de psychologie Charles Figley, oprichter van het Traumatology Institute aan Tulane University in Louisiana en auteur van meerdere boeken over oorlogstrauma, vindt de in alle haast genomen beslissing van mensen als Lowry zorgelijk. “Het is heel problematisch dat mensen zonder militaire ervaring en zonder bootcamp training daar zomaar heengaan.”

Hoe het vrijwilligers die zich bij een buitenlands leger voegen zal vergaan is moeilijk te zeggen, aldus Figley, zelf Vietnam-veteraan. “Want we houden alleen bij wie er voor ons werkt”, zegt hij, doelend op het Amerikaanse leger. “Niet wie er in z’n eentje op uittrekt. Maar we weten wel dat veteranen het over het algemeen gesproken niet makkelijk hebben. Reïntegratie na uitzending verloopt vaak moeizaam. Er is te weinig begeleiding.”

Het verbaast Figley dan ook niet dat er onder de Amerikaanse vrijwilligers relatief veel veteranen zijn. “Dit zijn vaak mensen die gevoelsmatig nooit zijn teruggekeerd naar het gewone leven. Dus zodra ze de kans krijgen om te vertrekken, grijpen ze die. Zo behandelen ze als het ware hun eigen posttraumatische stress.”

‘Op zoek naar zichzelf’

Rissanen ziet het zo zwaar niet in. “Ik wil mensen helpen. Ik bleef die verschrikkelijke beelden maar zien”, zegt ze, terwijl elders in haar huis een hond blaft. “Tot ik het niet meer aan kon. Ik móest iets doen.” Haar man, die binnenkort zijn twintigjarig jubileum in het Amerikaanse leger viert, steunt haar volledig. “Hij was alleen verbaasd dat ik er niet eerder over was begonnen. Hij kent me.” Ze gaat in eerste instantie voor een maand. “Maximaal zes weken.” Rissanen is met onbetaald verlof, maar verwacht geen vergoeding voor haar diensten in Oekraïne. “Ik weet dat ik daar straks misschien moeilijk weg kan. Daar houden we rekening mee, ook financieel. Als je in het leger iets leert, is het flexibiliteit.”

De familie van boerenknecht Lowry vindt zijn plannen moeilijk te behappen. “Ze denken dat ik gek geworden ben. Maar ze kunnen me ook niet tegenhouden”, zegt hij. “Ik weet dat ik het juiste doe.” Volgens professor Figley komt geen enkele vrijwilliger ongeschonden uit een gewapend conflict als de oorlog in Oekraïne, militaire ervaring of niet. “Ze zeggen misschien dat ze willen vechten voor vrijheid. Maar uiteindelijk zijn ze vooral op zoek naar zichzelf.”

Lees ook

Volg alle ontwikkelingen rond Oekraïne in onze liveblog

Deze zakenman zette 1 miljoen dollar op het hoofd van Poetin: ‘Angst maakt hem tot een gevaarlijk man’