Het militaire conflict in Oost-Europa heeft wereldwijde gevolgen. Denk onder meer aan de stijgende energieprijzen. Intussen groeit de hoop dat Rusland en Oekraïne tot een overeenkomst komen om de oorlog te beëindigen. De uitkomst van dit conflict kan ook aanzienlijke geopolitieke gevolgen hebben voor het Midden-Oosten.

Tot op vandaag gaat de oorlog in Oekraïne onverminderd verder. Toch is de afgelopen dagen de hoop toegenomen dat Oekraïne en Rusland alsnog een akkoord bereiken over een staakt-het-vuren. De Financial Times liet gisteren weten dat er onderhandeld wordt over een 15-puntenplan, waarbij Oekraïne een neutraal statuut en enkele territoriale concessies aanvaardt in ruil voor vrede.

Neutrale houding Midden-Oosten

Iedereen zal er hoe dan ook baat bij hebben dat er een diplomatieke oplossing komt voor het conflict. De oorlog in Oost-Europa heeft de prijzen in het Westen aanzienlijk de hoogte ingejaagd. Ook de landen uit Midden-Oosten blijven niet gespaard van wat er zich afspeelt in Oost-Europa.

Het conflict aldaar kan namelijk vergaande geopolitieke gevolgen hebben voor die regio’s, waardoor sommige landen niet meteen weten welke positie ze moeten innemen. Veel van die landen veroordelen de Russische aanval, maar nemen geen maatregelen tegen de Russische dictator Vladimir Poetin.

Sinds een aantal jaar zijn er in het Midden-Oosten heel wat gesprekken aan de gang om de regionale spanningen te doen afnemen. Turkije heeft bijvoorbeeld communicatielijnen geopend met Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Israël. Deze regeringen willen niet dat de inval van Rusland in Oekraïne deze inspanningen tenietdoet en een nieuwe golf van polarisatie op gang brengt. Tegelijk willen ze niet dat Poetin een verpletterende nederlaag lijdt, want dat kan het Amerikaanse unilateralisme versterken en het voor die landen moeilijk maken hun allianties te diversifiëren. Dat schrijft de internationale nieuwssite Al Jazeera in een analyse.

De relatie tussen de Verenigde Staten en sommige Arabische landen staat intussen onder druk. Zo is Saudi-Arabië onder meer niet te spreken over het feit dat de Amerikaanse president Joe Biden nauwelijks steun biedt bij de oorlog in Jemen. Het land voert intussen gesprekken met China om een deel van de olieverkopen af te rekenen in yuans in plaats van dollars.

Nucleaire deal

Sommige Arabische landen volgen ook de gesprekken met Iran over een nucleaire deal met argusogen op. De gesprekken zijn tijdelijk gepauzeerd, maar de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov heeft aangegeven die gesprekken opnieuw op gang te willen trekken. De Arabische regeringen willen dat Rusland sterk blijft zodat het land voldoende weerwerk kan bieden tegen de ambities van Iran om zijn invloed in de regio uit te breiden.

Iran probeert zichzelf, ondanks een fragiele relatie met Rusland, een neutrale aanhouding aan te meten. De relatie tussen de twee landen is de jongste jaren weliswaar onder druk komen te staan. Zo heeft Moskou Teheran niet resoluut gesteund in zijn confrontatie met de regering-Trump en Israël. Iran wil overigens de Verenigde Staten niet op de tenen trappen nu een nucleaire deal op tafel ligt. Maar indien de onderhandelingen op niets uitdraaien zal Teheran weer toenadering zoeken tot Moskou. Bij een akkoord zal Iran zich naar alle waarschijnlijkheid meer distantiëren van Rusland. Iran balanceert op dit moment dus op een dunne koord.

De oorlog heeft ook de fragiele relatie tussen Rusland en Turkije in de verf gezet. Als Rusland de hele Oekraïense kust verovert, zal het zijn controle over de Zwarte Zee verscherpen, wat een bedreiging zou vormen voor Turkije. Toch neemt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan geen sancties tegen zijn Russische evenknie. Ankara veroordeelt wel het conflict en stuurt drones naar Oekraïne.

Dat is misschien niet geheel naar de zin van Poetin, maar hij kan op zijn beurt niet te scherp optreden tegen Turkije. Poetin heeft Erdogan nu meer dan ooit nodig, omdat zijn land een goede bestemming zou kunnen zijn voor Russisch kapitaal en toeristen die aan de Amerikaanse sancties willen ontsnappen.

(lb)