‘Zuiveringen zullen Rusland sterker maken’: de huiveringwekkende boodschap van Poetins toespraak

Poetin rechtvaardigde de inval in Oekraïne met het argument dat er al acht jaar een ‘genocide’ gaande is tegen de Russen in het oosten van Oekraïne. Bovendien werkte Kiev volgens hem aan een kernbom en was een Oekraïense aanval op de Donbas en de Krim ‘slecht een kwestie van tijd’. 

Dus had Rusland volgens Poetin ‘geen andere keuze’ dan een ‘speciale militaire operatie’ te beginnen die zich niet kon beperken tot de pro-Russische rebellenrepublieken. “Dat zou geen definitieve oplossing zijn”, aldus de president.

Hij sloeg ook keiharde taal aan richting het Westen. Daar zouden Russen worden vervolgd; hij trok zelfs een vergelijking met de pogroms tegen de Joden. Het Westen zou er met de sancties ook op uit zijn Rusland te ‘cancellen’. “Het enige doel is de destructie van Rusland”, waarschuwde Poetin zijn landgenoten.

Huiveringwekkend

Zijn waarschuwing dat sprake is van een ‘existentiële bedreiging’ voor Rusland was duidelijk bedoeld als een poging de bevolking te mobiliseren, op een moment dat er in Rusland juist her en der kritiek begint te klinken over de oorlog die steeds meer Russische militairen het leven kost.

Voor iedereen die niet pal achter de militaire operatie staat had Poetin een huiveringwekkende boodschap. Hij had het over een ‘vijfde colonne’ van mensen met een ‘slaafse’ houding tegenover het Westen. Maar volgens hem kan het Russische volk heel goed “onderscheid maken tussen patriotten en schorem en verraders, die spugen ze uit als een vlieg die ze in de mond hebben gekregen”.  

Die boodschap leek vooral gericht aan oligarchen die volgens Poetin “hun geld hier verdienen, maar daar (in het Westen, red.) wonen”. Poetin zei geen probleem te hebben met mensen die een villa in Frankrijk hebben en “van foie gras, oesters en gendervrijheden houden”, maar wel met diegenen die “mentaal niet één zijn met het volk, met Rusland”. 

En niet alleen de oligarchen moeten op hun tellen passen. Poetin pleitte voor een ‘zuivering van de maatschappij’, waardoor Rusland volgens hem ‘alleen maar sterker’ zal worden.

Giftig klimaat

Veel Russen zullen een huiveringwekkende echo horen van de terreur onder het Sovjetbewind, vooral onder Sovjetdictator Stalin. De afgelopen jaren heeft Poetin al een keiharde campagne gevoerd tegen alles wat naar oppositie tegen zijn regime rook. Oppositieleider Aleksej Navalny werd vergiftigd en toen hem dat niet het zwijgen oplegde, werd hij gevangengezet. Mensenrechtengroeperingen werden ‘buitenlands agent’ verklaard of kregen zelfs het stempel ‘extremistisch’ opgedrukt, terwijl het ene na het andere onafhankelijke medium moest sluiten.

Maar het klimaat wordt nu nog giftiger. Sinds het begin van de invasie in Oekraïne zijn de autoriteiten bezig een oorlogssfeer te scheppen, hoewel er alleen bommen vallen aan de Oekraïense kant van de grens. Op scholen krijgen de leerlingen dag in dag uit te horen dat de NAVO op het punt staat Rusland binnen te vallen. Zelfs op de kleuterscholen krijgen peuters die nog maar nauwelijks kunnen lopen, hun eerste militair-patriottische lessen. Hun fleurige kledingstukken worden uitgedost met een Z, het teken van de Russische troepen in Oekraïne.

Begin deze maand nam het Russische parlement al een wet aan die een celstraf tot vijftien jaar stelt op het verspreiden van ‘nepnieuws’ dat de Russische strijdkrachten in diskrediet brengt. Nog een heel milde straf, vond een afgevaardigde. “In de Tweede Wereldoorlog werden zulke mensen ter plekke geëxecuteerd.”

‘Njet vojne’

Duizenden mensen die tegen de oorlog protesteerden, werden opgepakt, zelfs betogers die een blanco papiertje omhooghielden of een bord met de tekst ‘twee woorden’, een verwijzing naar ‘njet vojne’, ‘nee tegen de oorlog’. De eerste processen zijn al begonnen. In de stad Seversk is een 63-jarige vrouw aangeklaagd voor het bekladden van het leger via Telegram, ook al heeft ze maar 170 volgers. Ze kan drie jaar krijgen.

Het komt sinds kort ook voor dat mensen die bekendstaan als tegenstanders van de oorlog ontdekken dat hun voordeur beklad is met een Z, het oorlogsteken dat ‘Voor de overwinning’ staat. Maar volgens Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov is dat nog geen teken van een aanstaande zuivering. “Op dit moment geven alle mensen heel emotioneel uiting aan hun gevoelens over wat er gebeurt”, zei hij tegenover de onafhankelijke site Meduza. “En de overgrote meerderheid van hen zijn mensen die de president emotioneel steunen.”

Maar het zijn niet alleen wat overenthousiaste aanhangers van Poetin die zich in de jacht op ‘landverraders’ hebben gestort. In de Russische exclave Kaliningrad kregen de inwoners volgens de onafhankelijke krant Novaja Gazeta een sms’je van de autoriteiten met het verzoek de telefoonnummers en adressen door te geven van ‘kwaadwillige’ mensen die de strijdkrachten in diskrediet willen brengen.