Westerse landen negeerden alarmbellen over conflict: “Deze oorlog is het resultaat van 30 jaar wegkijken”

Mattelaer wees op drie grote momenten waarop we meer aandacht hadden moeten hebben voor het feit dat het diepe politieke conflict tussen Moskou en het Westen al jaren aan het broeden is. Zo gaf president Vladimir Poetin tijdens een toespraak op de Veiligheidsconferentie van München in 2007 een waarschuwing voor wat er de komende vijftien jaar zou gebeuren, maar nam niemand die ernstig. Daarnaast werd het beperkte conflict in Oekraïne in 2014 voor niemand - noch Moskou, noch Kiev, noch het Westen -  op een bevredigende manier opgelost en keken landen weg toen het conflict bleef aanmodderen. En in december vorig jaar presenteerde de Russische overheid een reeks diplomatieke ultimatums.

Volgens Mattelaer gingen er pas toen alarmbellen af, maar eigenlijk was het dan al te laat. Landen zijn beginnen dreigen met sancties om het tij nog te keren, maar dat is niet gelukt. "En nu voeren we sancties in, die niet alleen de overheid maar ook het Russische volk raken, en worstelen we met de vraag wat onze volgende stap moet zijn", aldus de defensie-expert. "Ik denk dat we onze diplomatieke aanpak moeten heroverwegen en de manier waarop we reageren op het probleem, want we hebben er duidelijk een zootje van gemaakt."

Holslag ging nog een stap verder en stelde dat er altijd een oorlog is geweest, maar dat die nu gewoon dichterbij komt. "Denk maar aan de Russische bombardementen in Aleppo, de Russische acties in de Kaukasus. Dat heeft de ogen geopend van veel mensen die bezig zijn met internationale veiligheid, maar was toch nog net ver genoeg zodat we liever de olie- en gastoevoer op een redelijk niveau hielden en verwachtten dat gesprekken zouden werken." Na de annexatie in de Krim in 2014 waren er beperkte sancties, maar die hadden geen effect op de Russische expansionistische logica.

Volgens Holslag waarschuwen diplomaten en andere diensten al sinds 2015 voor het risico op een escalatie van het conflict tussen Rusland en het Westen. "Soms werden die aan de kant geschoven, in verschillende lidstaten zelfs gecensureerd", aldus de expert diplomatieke geschiedenis en internationale betrekkingen, die zei dat er bewijzen zijn dat de Duitse bondskanselier ervoor gezorgd heeft dat bepaalde rapporten niet tot bij het parlement zijn geraakt. "De politieke verantwoordelijkheid die wij hebben, zeker in West-Europa, is kolossaal. Als we spreken over straffeloosheid rond oorlogsmisdaden, dan moeten we onszelf in parlementaire commissies zeer moeilijke vragen stellen. Als we niet leren uit de fouten van het verleden, dan is de kans groot dat Europa niet in staat zal zijn om de uitdaging aan te gaan.”