In de periode voor 14 maart registreerde de dienst Voogdij van de Federale Overheidsdienst Justitie al 63 niet-begeleide minderjarigen in ons land. Dat blijkt uit een parlementaire vraag van Ben Segers (Vooruit) aan minister van Justitie Vincent Van Quickenborne. De meerderheid van was in het gezelschap van familie (zonder hun ouders), anderen kwamen ons land binnen met kennissen en twee minderjarigen reisden alleen. Omdat de familie en kennissen geen wettelijke vertegenwoordigers zijn, krijgen deze kinderen en jongeren het statuut van niet-begeleide minderjarige en moet er een voogd worden aangesteld. Dat is nu slechts in acht van de 63 geregistreerde dossiers het geval.

Moeilijk te controleren

Volgens minister van Quickenborne is er momenteel een groot tekort aan kandidaat-voogden. Daarom krijgen de meest kwetsbare personen voorrang. Het gaat onder andere om tienermoeders, minderjarigen met medische problemen of jonge kinderen. Voor de anderen wordt naar een oplossing gezocht. Volgens David Lowyck van hulporganisatie Minor Ndako wacht men daar best niet te lang mee. “De band tussen de minderjarigen en hun meerderjarige medereizigers is niet altijd duidelijk. Zo kunnen mensen wel beweren familie of kennissen van de jongeren te zijn, maar dat is moeilijk te controleren. Een wettelijke vertegenwoordiger is noodzakelijk om de belangen en het welzijn van minderjarige asielzoekers te behartigen en onder andere misbruik te voorkomen.”

Voor alle duidelijkheid moeten voogden de minderjarigen niet fysiek opvangen maar wel zorgen voor juridische en sociale begeleiding. Ze staan onder andere in voor de zoektocht naar een advocaat met betrekking tot zijn of haar verblijf in België, het openen van een bankrekening en het beheer van financiële middelen zoals schooltoelagen. Verder helpen ze de jongeren hun weg te vinden naar hulpverlening en sociale diensten.

Chronisch tekort

Het tekort aan kandidaat-voogden ligt niet aan de 63 Oekraïense minderjarige vluchtelingen. Volgens verschillende bronnen gaat het om een chronisch probleem, al blijft het momenteel onduidelijk hoeveel minderjarigen er in totaal op een wettelijke vertegenwoordiger wachten. “Eind 2021 lanceerde de dienst Voogdij nog een wervingscampagne om hun aantal op te krikken. Daarbij werden 98 nieuwe vrijwilligers geselecteerd. 60 Franstalige kandidaten volgen momenteel de basisopleiding. De Nederlandstaligen zijn al gestart”, aldus Van Quickenborne.

Daarom is volgens de minister geen nieuwe campagne nodig. Op korte termijn wordt nu vooral gekeken naar het verhogen van de capaciteit bij de huidige vrijwilligers en het activeren van ex-voogden. “Daarbij moet men wel voorzichtig zijn dat de belangen van de minderjarigen niet in het gedrang komen”, waarschuwt David Lowyck. De website van de dienst voogdij vermeldt zelf dat een voltijds werkend persoon twee mandaten naar behoren kan uitoefenen.

Zelf voogd worden

Wie zelf de belangen van een niet-begeleide minderjarige wil behartigen, heeft geen specifiek diploma nodig. Kandidaten moeten wel in België wonen en meerderjarig zijn. Ze worden uitgenodigd voor een gesprek waarbij wordt gepeild naar hun motivatie en bekwaamheid. “Het is noodzakelijk dat ze zich enkele keren per jaar kunnen vrijmaken om aanwezig te zijn bij verhoren en procedures”, luidt het bij de dienst.

Geïnteresseerden kunnen voor meer informatie terecht op de website van de dienst Voogdij.