Oekraïne wil buitenlandse vrijwilligers met militaire ervaring. Gaan zij het verschil maken?

Wie melden zich aan voor het Internationale Legioen?

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba meldde maandag dat op dat moment 20.000 buitenlandse vrijwilligers uit 52 landen zich hadden aangemeld voor Oekraïne. Het is onmogelijk om dat aantal onafhankelijk te bevestigen. Ook vanuit ons land zijn al meerdere mensen vertrokken.

Uit welke landen ze allemaal precies komen zei Kuleba niet, omdat het niet overal legaal is om voor een buitenlands leger te vechten. Op de website van het vreemdelingenlegioen staat dat de vrijwilligers uit in ieder geval Denemarken, Israël, Polen, Letland, Kroatië, het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Canada komen. Elders zijn ook berichten te vinden over strijders uit de Verenigde Staten, Mexico, Zweden, Litouwen en India.

Aanvankelijk kon iedereen zich aanmelden als vrijwilliger, maar twee dagen na de aanval op het trainingskamp meldde Oekraïne dat het alleen nog op zoek is naar rekruten met gevechtservaring. Voor training is geen tijd, ze moeten linea recta door naar het front.

Oekraïne accepteert sinds 2014 al buitenlandse vrijwilligers in het leger. Volgens Kacper Rekawek, die onderzoek deed naar deze vrijwilligers, had een aanzienlijk deel van hen extremistische sympathieën. Maar dat ziet hij niet bij de lichting van 2022. “Ze lijken niet als groep gemotiveerd te zijn door een specifieke reeks ideologische denkbeelden”, zei hij tegenover het Amerikaanse onlinemagazine Slate. 

Wat zijn de consequenties als je je aanmeldt?

In België worden rekruten niet tegengehouden, tenzij ze voor een terroristische groepering gaan vechten. Alleen Belgen die deel uitmaken van ons leger, mogen niet vrijwillig naar Oekraïne vertrekken.

De Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken raadt in haar reisadvies wel sterk af om naar Oekraïne te vertrekken, om welke reden dan ook. Belgen die daar in de problemen komen, kunnen mogelijk niet geholpen worden.

In Oekraïne moeten de rekruten een contract ondertekenen waarin ze toezeggen om drie jaar lang, of zelfs tot het einde van de staat van beleg in Oekraïense militaire dienst te blijven. De straffen op overtreding zijn niet mild: volgens de wet mogen deserteurs in gevechtssituaties door hun officier worden neergeschoten, of kunnen ze voor drie jaar de cel in. Het lijkt er echter op dat de regels voor de buitenlanders niet zo nauw genomen worden. Nederlandse vrijwilligers die na de luchtaanval hun biezen pakten, hebben Oekraïne zonder problemen kunnen verlaten, ondanks het feit dat ze het contract al hadden getekend.

Waar worden de buitenlandse vrijwilligers nu ingezet?

Dat is lastig om te bevestigen. Het Oekraïense leger meldde begin vorige week dat de eerste rekruten rondom Kiev zijn ingezet. Dezelfde dag meldde een Oekraïense official dat “elke dag een nieuwe groep het slagveld bereikt”. Uit berichten in buitenlandse media valt op te maken dat de meeste rekruten naar het front nabij Kiev gaan. Vrijwilligers zonder militaire ervaring die er al waren voordat er hogere eisen werden gesteld, krijgen eerst twee weken training.

Hoe reageert Rusland?

Rusland ergert zich aan de buitenlandse bemoeienis en noemt de rekruten “huurlingen”. Overigens doen over het salaris van de rekruten verschillende berichten de ronde, maar voor het geld hoeven ze het niet te doen.

Bij de raketaanval van zondag zouden volgens de Russen 180 buitenlandse strijders om het leven zijn gekomen, maar Oekraïne houdt het op 35 doden, waaronder geen buitenlanders, en 134 gewonden. Noch de Russische, noch de Oekraïense aantallen kunnen bevestigd worden. 

Ondertussen schermt Rusland ook met zijn eigen buitenlandse vrijwilligers. Defensieminister Sergej Sjojgoe meldde vorige week in de ministerraad dat 16.000 veteranen van de strijd tegen IS in Syrië nu zouden staan te trappelen om voor Rusland te vechten in Oekraïne. Het Amerikaanse ministerie van Defensie ziet echter nog geen aanwijzingen dat Rusland op grote schaal buitenlandse strijders naar het slagveld brengt.

Welke invloed gaan de buitenlanders hebben op het slagveld?

“In het algemeen maken vreemdelingenlegioenen niet het verschil”, denkt militair historicus Christ Klep. “Integendeel: door hun gemengde samenstelling, de cultuurverschillen en gevarieerde motivatie is het vaak lastig om ze te integreren in de krijgsmacht van de uitnodigende partij.”

Dat de Oekraïners nu alleen rekruten accepteren met militaire ervaring, kan volgens Klep wel helpen. “Een paar weken gevechtservaring kan al een heel verschil maken. Ook is het handig als men kan omgaan met wapens, radio’s en ander materieel. Maar ook hier geldt: de doorslag geven ze meestal niet.”

Andere experts wijzen er ook op dat goed getrainde buitenlandse vrijwilligers de intensiteit en lengte van de oorlog waarschijnlijk zullen vergroten. Oekraïne zal zich misschien beter kunnen verdedigen, maar dat zou ook tot meer geweld van Russische zijde kunnen leiden, zowel op het slagveld als tegen burgers.