Steeds meer minderjarige Oekraïense vluchtelingen komen aan zonder ouders: net nu staakt dienst die hen moet helpen

“Op dit moment wachten 560 niet-begeleide minderjarigen op een voogd”, zegt ACV-afgevaardigde Pieterjan Schurmans. “En de wachttijd is al opgelopen al op tot vier maanden.” Dat heeft, aldus Schurmans, niet rechtstreeks te maken met de tachtig Oekraïense jongeren en kinderen die zich tot nu toe hebben geregistreerd, maar eerder met “een chronisch tekort aan middelen en personeel”. “Daar zijn deze minderjarigen nu de dupe van, aangezien ze niet wettelijk vertegenwoordigd worden in ons land.”

Praktische zaken regelen

Het ACV eist 4 miljoen euro aan bijkomende middelen en vijftien nieuwe aanwervingen om de goede werking van de dienst te kunnen garanderen. Zo niet staakt het personeel voort. Daarbij leggen de dertig medewerkers niet volledig het werk neer, maar voorzien ze geen permanentie meer voorzien buiten de werkuren. “We willen immers niet dat kwetsbare minderjarigen het slachtoffer worden van onze actie”, klinkt het.

“Binnen de federale overheidsdienst Justitie zijn wij een vrij kleine dienst, maar men mag het belang van ons werk niet onderschatten”, vervolgt Schurmans. “We zorgen ervoor dat elke niet-begeleide minderjarige vreemdeling in ons land wettelijk vertegenwoordigd is. De voogd regelt daarbij vooral praktische zaken zoals een advocaat voor de asielaanvraag, de aansluiting bij een mutualiteit en het aanvragen voor een groeipremie. Zonder voogd dreigen minderjarigen zowel sociaal als financieel in een zwart gat te vallen en zijn ze een vogel voor de kat.”

Grote gaten in controlesysteem

De dienst Voogdij staat niet alleen in voor de toewijzing, maar ook voor de opvolging van voogden. Wie als wettelijke vertegenwoordiger een kind opvolgt, moet zesmaandelijks een verslag kunnen voorleggen ter controle. “Dat moet eventueel financieel misbruik of uitbuiting door de voogd voorkomen”, benadrukt Schurmans. “Maar ons personeelstekort leidt tot grote gaten in dat controlesysteem. Zo zijn er op dit moment 60 voogden die geen referentiepersoon meer hebben bij onze dienst en dus ook niet worden gecontroleerd.”

“Wanneer de voogden specifieke vragen hebben over het dossier van hun pupil, moeten ze nu bellen naar een permanentielijn in plaats van een referentiepersoon. Maar zo’n vaste beheerder kent de specifieke gevoeligheden van een dossier. Bij de permanentielijn komen ze telkens terecht bij iemand anders die minder vertrouwd is met de specifieke situatie van de jongere, en dat gaat ten koste van het advies dat zulke jongeren nodig hebben.

Werkdruk

Ons land telt op dit moment ongeveer 550 voogden, waarvan er 300 actief zijn in Vlaanderen. Elke voogd krijgt gemiddeld vijf minderjarigen onder zijn of haar vleugels. Een referentiepersoon bij de dienst Voogdij beheert volgens Schurmans idealiter 50 voogdendossiers. Door het personeelstekort loopt dat nu op tot 80. Dat wil het ACV nu terug omlaag om met minder werkdruk een “optimale dienst te kunnen garanderen”.

Volgens de Federale Overheidsdienst Justitie kwamen 200 van de 560 niet-begeleide minderjarigen pas recent aan in ons land. Ze werden ondergebracht in observatie- en oriëntatiecentra van Fedasil. Voor hen wordt nu in de eerste plaats naar een duurzame verblijfplaats gezocht. “Zo kan in een tweede fase voor hen een voogd in die lokale omgeving worden gezocht en aangesteld”, klinkt het.

“De dienst Voogdij spant zich in om voor alle betrokken minderjarigen zo snel mogelijk een voogd aan te duiden, op basis van onze reserves en met oog voor de nodige prioriteiten. Minderjarigen die extra kwetsbaar zijn, krijgen daarbij voorrang. In tussentijd hebben alle minderjarigen opvang, hetzij bij familie en vrienden, hetzij bij nieuwe lokale opvanginitiatieven, hetzij bij de gebruikelijke officiële instanties.”

Er staat intern overleg gepland om structurele oplossingen uit te werken.