Waarom schieten we sneller te hulp bij mensen die "op ons lijken"?

Sinds de inval van Russische troepen in Oekraïne zijn miljoenen Oekraïense burgers op de vlucht. In Europa, maar ook in ons land komt er langs alle kanten steun. Oekraïense vluchtelingen krijgen een speciaal statuut. Burgers halen Oekraïners in huis en zamelen massaal geld en kleding in. Hoe komt het dat we zo solidair zijn met de Oekraïense vluchtelingen? En is dat oneerlijk ten opzichte van andere vluchtelingen die in ons land terecht komen?

Beluister hier een fragment uit de achtste aflevering:

"Snapt ge mij nu" is een podcast voor en door jongeren, gehost door Aurélie Boffé. Aurélie gaat in gesprek met jonge twintigers die allemaal een andere visie hebben op een actueel onderwerp. Zo laat ze elke stem in het debat horen. De eerste zes afleveringen zijn nu beschikbaar op alle podcastkanalen. 

Is het oké om meer solidair te zijn met mensen die op je lijken? Waarom worden vluchtelingen nu met open armen ontvangen? En hoe wordt er over Oekraïners gepraat in de media? Die vragen stel ik aan Noémie Tybebo (27), Seth Van der Slycken (20), Silke Goubin (28) en Salah Jaradeh (26) in de nieuwe aflevering van  "Snapt Ge Mij Nu".

Noémie Tybebo (27) uit Gent heeft een dubbel gevoel bij de solidariteit die nu wordt getoond tegenover Oekraïners. “Dat is allemaal heel mooi, maar er zijn zoveel andere vluchtelingen die in schrijnende omstandigheden leven. Ik vind dat zo oneerlijk voor alle andere vluchtelingen die in Europa zitten." Noémie zou nu eerder een vluchteling uit een ander land opvangen, omdat die nu nog minder kans maken om geholpen te worden. "Iedereen is gefocust op Oekraïne".

Wat als er oorlog uitbreekt in België, en ik moet vluchten? Gaan de mensen mij zien als een Europeaan of als een Afrikaan?”

Noémie Tybebo

Volgens haar is dit toch wel een vorm van racisme. “Mensen worden nu op basis van hun afkomst in hokjes gedeeld. Dat is heel pijnlijk.” Noémie vindt het ook opvallend dat vooral mensen met een migratieachtergrond moeite hebben met de gigantische solidariteit. Mijn papa komt uit Congo. Ik krijg dus zelf ook te maken met discriminatie, en ik zie racisme ook sneller gebeuren bij anderen. Ik stel me zelf vaak de vraag: wat als er oorlog uitbreekt in België, en ik moet vluchten? Gaan de mensen mij zien als een Europeaan of als een Afrikaan?”

Seth Van der Slycken (20) uit Sint-Niklaas vindt het logisch dat Oekraïners hier zo goed opgevangen worden. “Oekraïne grenst aan Europa. Dat conflict ligt dus dichter bij ons, en zou ook naar Europa kunnen overwaaien." Volgens Seth is dat de belangrijkste reden waarom Belgen nu zo solidair zijn. "En ik denk dat we ons cultureel meer verbonden voelen met een Oekraïner dan met een Syriër, bijvoorbeeld. Dat zou geen reden mogen zijn, maar ik snap wel waarom mensen Oekraïners makkelijker in huis zouden nemen.” 

 Mensen zijn meer geïnteresseerd als er iets gebeurt in Nederland, dan als er iets gebeurt in Jordanië.

Seth Van der Slycken

Dat er nu zoveel media-aandacht naar Oekraïne gaat, vindt Seth terecht. “Dat is nu eenmaal het principe van nabijheid. Mensen zijn meer geïnteresseerd als er iets gebeurt in Nederland, dan als er iets gebeurt in Jordanië.” Maar hij vindt wel dat de conflicten in het Midden-Oosten wat meer aandacht zouden mogen krijgen. 

Silke Goubin (28) uit Brussel is sociologe en doet onderzoek naar de houding van Europeanen ten opzichte van migranten en vluchtelingen. Volgens haar zijn er verschillende verklaringen voor het feit dat we plots allemaal Oekraïners willen helpen. "Dat is een heel menselijke reflex", zegt ze. "Mensen gaan nu eenmaal meer solidair zijn met mensen die dichter bij hen staan." Wat volgens Silke ook meespeelt, is het feit dat er nu een duidelijke vijand is. "Een autoritaire staat valt een democratisch land aan. Dat is een duidelijk conflict als je het vergelijkt met de oorlog in Syrië bijvoorbeeld. Daar snappen mensen niet veel van."

We kunnen deze crisis ook echt als een opportuniteit zien om onze Europese waarden opnieuw op de kaart te zetten.

Silke Goubin

Silke zegt ook dat Europeanen geloven dat de Oekraïners hier maar tijdelijk zullen zijn.  En dat ze daarom ook minder problemen hebben om ze op te vangen. "Toen de vluchtelingen uit Syrië in 2015 naar hier kwamen, wisten we dat ze hier zouden blijven omdat hun land als een pudding in elkaar was gezakt." Silke gelooft wel dat deze oorlog voor meer begrip zal zorgen voor vluchtelingen in het algemeen. "We kunnen deze crisis ook echt als een opportuniteit zien om onze Europese waarden opnieuw op de kaart te zetten en te tonen dat we ook een menselijk beleid kunnen voeren", concludeert ze.

Salah Jaradeh (26) is in 2015 naar België gevlucht uit Syrië. Als hij zijn eigen situatie vergelijkt met hoe de Oekraïners worden opgevangen, knaagt er toch iets. Salah vindt het meer dan normaal dat Oekraïners nu zo goed worden opgevangen. Maar niet dat andere vluchtelingen in de kou blijven staan. Er mag volgens hem geen onderscheid gemaakt worden tussen landen van herkomst. "Hoe de Oekraïners nu worden opgevangen, zo zou het altijd moeten zijn. Ik kan niet zeggen dat wij Syriërs in 2015 slecht behandeld zijn, maar wij hebben veel minder hulp en steun gekregen.”

Ik kan niet zeggen dat wij Syriërs in 2015 slecht behandeld zijn, maar wij hebben veel minder hulp en steun gekregen.

Salah Jaradeh

Salah ging in Syrië regelmatig op straat protesteren tegen het dictatoriale regime en is zo op de radar van de intelligentiediensten komen te staan. Hij moest vluchten voor zijn leven. Salah heeft het er dus moeilijk mee dat Oekraïners nu worden gezien als "echte oorlogsvluchtelingen". “Er bestaan geen echte en valse oorlogsvluchtelingen. Oorlog is oorlog." Salah zegt dat Syriërs ook zijn gevlucht voor een oorlog, maar dat dat conflict niet even uitgebreid in de media wordt besproken. “Mensen weten nog steeds niet waarom wij gevlucht zijn. Daarom denken ze dat Syriërs gelukzoekers zijn.”

Luister hier naar de achtste aflevering:

Wat wil jij horen in een volgende aflevering? Stuur jouw suggesties via DM naar de Instagrampagina van VRT NWS.

Meest gelezen