‘Groenen willen stevige prijs voor uitstel kernuitstap’: kernkabinet zit samen over cruciaal energiedossier

Hoe verlopen de onderhandelingen momenteel?

“De topministers zitten sinds deze middag samen, en voorlopig lekt er nog niet veel uit over de discussies. Het lijkt er in elk geval op dat de gesprekken op dit moment nog hoffelijk verlopen en ze elkaar nog niet in de haren zitten. 

“Bij aankomst in de Wetstraat vanmiddag werd wel meteen duidelijk dat de tegenstellingen tussen liberalen en groenen nog altijd torenhoog zijn. Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) maakte duidelijk dat er wat haar partij betreft twee kernreactoren kunnen openblijven, ‘en niet meer’. 

“MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez reageerde op Twitter meteen op die uitspraak. ‘Als ze zal inzien dat er zelfs met twee reactoren een capaciteitstekort is, zal ze van mening moeten veranderen’, maakte hij zich sterk. Om er dan nog aan toe te voegen: ‘Tenzij de groenen absoluut zo veel van gas houden…’ Dat zegt genoeg over de grote afstand die er nog is tussen de partijen denk ik.”

Op welk vlak zijn de tegenstellingen het grootst?

“Er is eigenlijk nog weinig discussie over de vraag of er nog twee kerncentrales moeten openblijven of niet. Groen beseft ook dat de oorlog in Oekraïne de zaken helemaal op zijn kop heeft gezet en kan dus met de levensduurverlenging van twee reactoren leven.

“De grote vraag is hoe plan B - de verlenging van de kerncentrales - er in de praktijk zal uitzien. Groen ziet twee reactoren verlengen als het hoogst haalbare, de liberalen en dan vooral de MR willen bekijken of het toch niet mogelijk is de oudere kerncentrales alsnog te verlengen.

“Belangrijker is ook welke vervangcapaciteit we gaan voorzien. De liberalen zijn tegen nieuwe gascentrales omdat die ons volgens hen net meer afhankelijk maken van Poetin. De groene partijen zwaaien met de rapporten van netbeheerder Elia en zeggen dat minstens één en liefst twee nieuwe gascentrales een minimum zijn om de stroombevoorrading te verzekeren. ‘Als de liberalen denken dat er alternatieven zijn, dat ze die dan tonen’, valt te horen.

En zijn die alternatieven er ook?

“De experten zijn het daar ook niet altijd over eens. De liberalen neigen naar de energieregulator CREG, waar te horen valt dat er nog mogelijkheden zijn. Desnoods meer kerncentrales openhouden. De groenen gaan voort op netbeheerder Elia, bevoegd voor de bevoorrading.

“De discussie spitst zich nu toe op de winter van 2025/2026. De verlenging van de twee jongste kerncentrales is tegen dan wordt kantje boord, aangezien er nog onderhandelingen met Engie Electrabel gevoerd moeten worden, er vergunningen afgeleverd moeten worden, brandstof aangekocht moet worden en de veiligheidswerken dan nog moeten starten. Volgens de groenen zal het niet meer lukken en zijn er dus twee gascentrales nodig. De liberalen zeggen dat het een kwestie van ‘politieke wil’ is om de kerncentrales op tijd klaar te krijgen.

“De liberale partijen vragen zich af of het echt nodig is om twee gascentrales te openen voor één winter. Tegelijkertijd vrezen ze politieke manoeuvres van de groenen. Die zouden, eens er beslist zou zijn om twee gascentrales te openen, de verlenging van de twee kernreactoren toch nog kunnen saboteren. Dan blijven de liberalen met lege handen achter en krijgen de groenen toch nog hun plan A: de volledige kernuitstap. Als er géén nieuwe gascentrales komen, zijn de groenen echter gedwongen om mee te gaan in de schrapping van de kernuitstap.”

De groenen eisen ook forse investeringen in alternatieven: hoe zit dat juist?

“Groen en Ecolo vragen inderdaad tot 8 miljard euro voor de transitie naar duurzame energie. Voor hen is dát de enige manier om van het Russisch gas af te komen. Het gaat onder meer om een tijdelijke verlaging van de btw op zonnepanelen en extra investeringen in het spoor. De liberalen vinden dat bedrag echter veel te hoog. Zowel premier Alexander De Croo als staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker moeten natuurlijk het volledige financiële plaatje van de regering in het oog houden. De begroting kampt met een tekort van ruim 24 miljard euro.

“Toch verwacht ik hier uiteindelijk minder problemen. Die 8 miljard is een openingsbod van de groenen. Groen en Ecolo weten zelf ook dat dat bedrag nog zal zakken. De vraag is dan tot waar. Voor hun achterban hebben ze in elk geval een stevig pakket aan duurzame investeringen nodig als prijs voor het verlies van de kernuitstap.” 

Zit er een akkoord in vandaag? 18 maart is de deadline die de regering in december zelf heeft gesteld.

“Dat is echt niet zeker. De kans is reëel dat ze er vandaag niet uitraken en dit weekend nog zullen voortwerken. Nog langer uitstellen lijkt me politiek moeilijk, maar zeg nooit nooit. Uiteindelijk is dit dossier al 20 jaar uitgesteld. De opeenvolgende regeringen hebben er allemaal mee in de knoop gelegen, het zal nog heel wat compromiskunst vergen om de liberalen en groenen bij elkaar te brengen.

“Sowieso zal het een voorwaardelijke beslissing worden om de simpele reden dat er nog onderhandelingen gevoerd moeten worden met Engie Electrabel, de uitbater van de kerncentrales.”