De eerste Facebookverkiezingen van Nederland: trollen en apptivisten
Als de Nederlandse partijen het in deze verkiezingsstrijd over één iets eens zijn, dan is het wel het belang van sociale media tijdens de campagne. Bij de partij Forum voor Democratie spreken ze zelfs over “de eerste Facebook-verkiezingen” van Nederland. En ook de andere partijen doen er alles aan om de 7,5 miljoen Nederlandse Facebook-gebruikers te bereiken in de laatste rechte lijn naar de Tweede Kamerverkiezingen.
Partij voor de Dieren
Uit onderzoek van de Erasmus Universiteit in Rotterdam blijkt dat vooral de PVV van Geert Wilders, maar ook nieuwkomers als Forum voor Democratie en DENK het goed doen op Facebook. De berichten van die partijen worden vlot gedeeld en lokken ook veel reactie uit.
De partij met de meeste vind-ik-leuks is verrassend genoeg Partij voor de Dieren, een kleine one-issue-partij. Toch is het volgens Claes de Vreese, hoogleraar politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam, geen verrassing dat net de PvdD goed scoort: “De partij profileert zich duidelijk op één thema en communiceert bijna uitsluitend over dierenrechten, daardoor krijg je een soort van community op Facebook.”
De trollen van DENK
Ook DENK, een relatief nieuwe partij, heeft op Facebook een soort gemeenschap opgebouwd met gelijkgestemden. De partij gelooft in de maakbaarheid van de multiculturele samenleving en doet het volgens de peilingen vooral goed bij kiezers met een migratieachtergrond.
Maar achter het succes van DENK gaat ook een duister kantje schuil. NRC ontdekte dat de partij valse accounts gebruikt om te "trollen" op Facebook en Twitter. Achter de trollen zitten DENK-sympathisanten die onder een valse naam en profielfoto discussies proberen te beïnvloeden, meestal met foutieve informatie. “Een zorgwekkende trend”, vindt Claes de Vreese.
Volgens NRC zijn er minstens 20 valse profielen actief, goed voor meer dan 1.600 reacties op Facebook. DENK wou niet reageren op vragen van NRC over het gebruik van trollen. De partij plaatste wel een video online waarin ze de Nederlandse journalisten beschuldigen van eenzijdige berichtgeving en "een obsessieve focus op moslims”, een video die ook op de website van NRC verscheen onder de titel "DENK reageert liever via eigen kanalen".
Hoogleraar politieke communicatie de Vreese spreekt van een populistische strategie en ziet gelijkenissen met PVV, de politieke tegenpool van DENK: “Door geen vragen van journalisten te beantwoorden, maar vol in te zetten op sociale media, kunnen de journalisten niet anders dan YouTube-filmpjes en Facebook-berichten letterlijk over te nemen. Als Wilders een tweet stuurt, is dat nieuws. De traditionele media zijn een vergrootglas en kunnen geen kritische vragen meer stellen.”
Nog rol voor traditionele media?
De strategie van PVV en DENK is volgens Claes de Vreese ook het perfecte bewijs dat traditionele media nog steeds een belangrijke rol spelen in de verkiezingscampagne: “De impact van politieke boodschappen op sociale media is nog altijd beperkt, de meeste mensen zijn op Facebook niet bezig met politiek.”
In een gesprek met "Terzake" (zie video hieronder) bevestigen ook GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver en partijvoorzitter Marjolein Meijer het belang van de traditionele media voor politieke partijen: “Het gaat over een combinatie. De debatten op televisie gaan belangrijk en bepalend zijn voor de verkiezingsuitslag.”
Toch doet ook GroenLinks er alles aan om de kiezers rechtstreeks te bereiken op sociale media. Daarvoor doet de partij beroep op online activisten, of ‘apptivisten’, die via een WhatsApp-kanaal regelmatig gevraagd worden om bepaalde filmpjes te delen. “Dankzij die digitale achterban”, zegt GroenLinks, “kunnen we miljoenen kiezers bereiken zonder veel kosten.” Een techniek die de partij heeft afgekeken bij de campagne van Obama.
De "Terzake"-reportage over het belang van sociale media bij de Nederlandse politieke partijen kunt u hieronder bekijken.