Afrikaanse landen hebben de jongste tien jaar belangrijke inspanningen gedaan om de ecologische voetafdruk van hun transportsector te verminderen. Daarbij wordt echter vaak een belangrijk detail over het hoofd gezien. Een groot deel van het transport wordt immers uitgevoerd door informele operatoren, die veelal van minibussen met vervuilende verbrandingsmotoren gebruik maken. 

Dat zegt een studie onder leiding van wetenschappers aan het Center for Sustainable Urban Development at the Columbia Climate School, gebaseerd op een onderzoek in de steden Nairobi (Kenia), Cairo (Egypte) en Kaapstad (Zuid-Afrika). Indien de problemen van dat informele transport niet worden aangepakt, dreigt een duurzame sector volgens de onderzoekers in vele Afrikaanse steden nog lange tijd een utopie te blijven.

Vervuiling

“Afrika doet volop inspanningen om elektrische wagens en motorfietsen te introduceren en ook in het openbaar vervoer wordt naar een grotere duurzaamheid gestreefd”, erkennen de onderzoekers. “In realiteit bestaat de Afrikaanse autovloot echter voor 30 procent uit minibussen met vervuilende verbrandingsmotoren, die vaak zonder vergunning vervoerdiensten aanbieden.”

“Elektrische minibussen zouden voor de volksgezondheid en het leefmilieu dan ook een grote verbetering betekenen, maar zonder steun is een succesvolle implementatie hoogst onwaarschijnlijk.”

Veel Afrikaanse landen importeren momenteel het overgrote deel – 95 procent – van hun auto’s en bussen tweedehands uit de Verenigde Staten, Europa en Japan. “Naast veiligheidsproblemen, gelinkt aan de leeftijd en kwaliteit van deze voertuigen, is er ook nog het quasi exclusieve verbruik van fossiele brandstoffen, waardoor de uitstoot van broeikasgassen in stand wordt gehouden”, luidt het nog.

“Transport is de snelst groeiende bron van emissies van koolstofdioxide in de wereld. Naarmate Afrikaanse steden uitbreiden en industrialiseren, neemt de uitstoot van transport op het continent met 7 procent per jaar toe.”

“In Nairobi liggen de gemiddelde concentraties van fijnstof, de belangrijkste vervuilende restproduct van diesel, meer dan 70 procent boven de grenswaardes die door de World Health Organization (WHO) worden aanbevolen.”

“Dit vormt een ernstig bedreiging voor de volksgezondheid, waarbij bovendien gemeenschappen met een laag of middelmatig inkomen het zwaarst worden getroffen. Deze groepen moeten hun verplaatsingen vaak te voet afleggen of maken zelf van de minibussen gebruik.”

Exclusieve klasse

De weinige elektrische voertuigen die momenteel in Afrikaanse steden worden gepromoot, zijn bovendien afkomstig van dure buitenlandse fabrikanten zoals Tesla. “De voordelen van deze technologie worden dan ook alleen door een bijzonder exclusieve klasse geplukt”, zegt onderzoeksleider Jackie Klopp, directeur van het Centre for Sustainable Urban Development. “De baten worden niet eerlijk verdeeld.”

“De trend om oude voertuigen naar Afrika af te voeren, zal zich waarschijnlijk ook voortzetten naarmate rijkere landen hun eigen transitie naar duurzame energie versnellen”, stippen de onderzoekers nog aan. “Indien de Afrikaanse steden niet in staat zijn hun transportsystemen te upgraden en te elektrificeren, kunnen ze nog tientallen jaren in een extra uitstoot van broeikasgassen en luchtvervuiling gevangen zitten.”

Er moeten volgens de onderzoekers dan ook belangrijke stimulansen worden voorzien om het gebruik van elektriciteit in het Afrikaanse transport te promoten. Daarbij wordt onder meer gewezen op financiële tussenkomsten om de aankoop van elektrische minibussen betaalbaar te maken.

“Maar tevens moeten er publieke investeringen, onder meer in de uitbouw van netwerken van laadinstallaties, worden voorzien,” luidt het nog. “Tegelijkertijd moeten ook de toeleveranciers van de huidige vloot minibussen, onder meer voor onderhoud en herstellingen, worden omgeschoold of alternatieve kansen krijgen aangeboden.”