Microdoseren: een klein beetje lsd om in balans te blijven

‘Ik ben een believer in psychedelica en geloof dat ze de wereld kunnen veranderen”, vertelt Eva* (42). Ze staat aan het hoofd van een grote organisatie en het was een combinatie van nieuwsgierigheid en werkdruk die haar ertoe bracht enkele maanden lsd te microdoseren. Dat betekent dat je ongeveer een tiende van een recreatieve dosis gebruikt. “Als twintiger nam ik af en toe paddo’s omdat het leuk was, en later heb ik echt betekenisvolle ervaringen gehad met ayahuasca en lsd.” 

Eva: “Op het moment zelf zijn trips vooral chaotisch, alsof je hersenen en zintuigen in overdrive gaan. Toch stak ik er altijd iets van op: soms kleine dingen, af en toe levensveranderende inzichten. Zo ging ik me inzetten voor het milieu, nadat ik tijdens een lsd-trip had ervaren hoezeer we verbonden zijn met de natuur. Dankzij mijn eerste ayahuasca-ervaring snapte ik plots hoe mijn moeder haar onvermogen om met emoties om te gaan van haar eigen moeder had geërfd, en hoe mij dat nog beïnvloedt. En een andere keer besefte ik dat het meer een nadeel was om zo hard en zakelijk te zijn, zelfs al werk je in een nogal harde, professionele wereld. Kortom: ik heb enkel positieve ervaringen met psychedelica en ben bevooroordeeld.” (lacht) “Ik had gelezen over hoe ze in Silicon Valley aan microdoseren doen en was nieuwsgierig.”

Online vind je praktische informatie. Je kan om de andere dag microdoseren of elke derde dag, zoals de Amerikaanse psycholoog en onderzoeker James Fadiman aanraadt. Hij verzamelt al sinds 2010 ervaringen van ‘microdosers’. Ook intuïtief of op je gevoel kan, zolang het maar niet dagelijks is. Anders zou je lichaam een tolerantie opbouwen.

“Vorig jaar, toen iedereen verplicht moest thuiswerken, heb ik het geprobeerd”, gaat Eva voort. “De eerste keer was op een vrije dag, om zeker te zijn dat de dosis niet te groot was – dat bleek niet zo. Ik heb enkele maanden om de andere dag 15 microgram lsd in druppelvorm genomen. Het effect was amper waarneembaar op het moment zelf, maar als ik terugkijk op die periode, denk ik dat het microdoseren me meer focus gaf en me toeliet zaken positiever te bekijken. Op het werk was er een herstructurering en moest ik enkele mensen ontslaan. Er was best veel drama. Tijdens die moeilijke gesprekken met medewerkers had ik het gevoel dat ik empathischer kon zijn. Het gaf me ook extra energie, want ik maakte erg lange dagen. Maar zeker ben ik niet. Was het allemaal een placebo-effect? Dat is best mogelijk.”

Empathie

Een studie uit 2021 aan het Imperial College in Londen besloot dat het effect van microdoseren van lsd en psilocybine, de actieve stof in truffels en magic mushrooms, wellicht te wijten is aan een placebo-effect. Wie microdoseerde met echte capsules, meldde positieve effecten in humeur, creativiteit en angst… Alleen behaalde wie microdoseerde met een placebo deze betere resultaten ook.

“De meeste kennis komt van studies waarbij gebruikers achteraf rapporteren over de effecten die ze ervaren tijdens het microdoseren”, vertelt universitair hoofddocent Kim Kuypers, die aan Maastricht University de effecten van psychedelica bestudeert en onderzoek doet naar microdoseren. “Mensen melden positieve effecten op hun gemoedstoestand, concentratie, focus en productiviteit, maar ook negatieve effecten, zoals fysieke ongemakken en soms verhoogde angst. Mogelijk sturen ze onbewust hun antwoorden in de richting van hun verwachtingen. Idealiter test je alles in placebogecontroleerde studies, maar zo zijn er nog niet veel. Op dit moment kun je stellen dat microdoseren voor bepaalde taken effecten laat zien, maar ze zijn klein. In een labostudie die wij deden, kregen proefpersonen bijvoorbeeld een microdosis lsd, waarna ze een aantal opdrachten moesten doen. We toonden verbeterde aandacht en een beter humeur aan na één dosis van 20 microgram lsd. Voor het werkgeheugen zagen we een verslechtering. Voor empathie zagen we geen effect.”

Onderzoeker Michiel van Elk van de Universiteit van Leiden noemde de effecten van het microdoseren op creativiteit subtieler dan verwacht. Zijn studie uit 2021 liet onder mensen die microdoseerden wel wat meer verwondering zien bij het aanschouwen van bijvoorbeeld kunst, in vergelijking met een placebo. Maar mogelijk werd die uitkomst beïnvloed doordat proefpersonen aan de hand van bijwerkingen – zoals overmatig zweten – soms konden raden of ze al dan niet een echt middel kregen.

Tegelijk blijken mensen die microdoseren in online vragenlijsten minder depressie- en angstsymptomen te rapporteren dan mensen die niet microdoseren. Voor mensen met mentale problemen is een verbeterde stemming de belangrijkste reden om te microdoseren.

Selah Sue vertelde recent in De Standaard over hoe zij haar antidepressiva kon afbouwen dankzij microdoseren. Voor fotografe Lien* (40) was dat een herkenbaar verhaal. “Ik neem al tien jaar Efexor: in de VS noemen ze het Sideffexor, vanwege de vele bijwerkingen”, legt ze uit. “Dit antidepressivum is een van de moeilijkste om mee te stoppen. Maar ik merkte al lang dat de antidepressiva mijn gevoelens afvlakten en mijn creativiteit dempten.”

“De eerste keer dat ik over microdoseren las, was een jaar of vijf geleden, toen het boek A Really Good Day: How Microdosing Made a Mega Difference in My Mood, My Marriage, and My Life van de Israëlisch-Amerikaanse Ayelet Waldman uitkwam. Zij microdoseerde met lsd, maar dat leek me een ver-van-mijn-bedshow. Hoe zou je daaraan raken? Ik liet het idee rusten tot de tweede lockdown vorig jaar. Een erg lastige periode voor mij, met liefdesverdriet, en ik had mijn starterstraject voor een nieuwe zaak moeten stopzetten. Ik voelde me moedeloos.”

Lien kocht truffels – in Nederland kan dat legaal, al dan niet online. Intussen had ze zich ingelezen en zat ze in enkele Facebook-groepen over microdoseren. “De eerste dag ging ik wandelen, het regende lichtjes. Bij een microdosis is het niet de bedoeling dat je die echt voelt, maar ik werd erg emotioneel en moest een beetje huilen, alsof het veel losmaakte vanbinnen. Al bij al werd het een mooie dag, wat later zag ik een prachtige zonsondergang en ben ik naar huis gegaan om yoga te doen. Wow, dacht ik. Hier ga ik mee voort, ik ga meteen mijn antidepressiva afbouwen!”

Zo gezegd, zo gedaan, en Lien microdoseerde om de andere dag. “Alleen heb ik dat afbouwen te snel willen doen en voelde ik erg snel dat het niet goed ging. Ik herkende de ontwenningsverschijnselen van vroeger: ik werd grieperig, kreeg hoofdpijn en raakte enorm geïrriteerd. Dus heb ik snel weer mijn dosis antidepressiva verhoogd.”

Toch probeerde ze het later opnieuw met gedroogde magic mushrooms – “Zeg alsjeblieft niet paddo’s. Iedereen noemt het tegenwoordig cubensis, om zo ver mogelijk te blijven van dat recreatieve” – die ze nauwkeurig afweegt op een weegschaal. ‘Golden Teacher’ heet die, en ja, die toont Lien de weg. “Dankzij gesprekken met mijn psycholoog was ik er de voorbije jaren al op vooruitgegaan. Maar sinds ik microdoseer, heb ik het gevoel dat ik eindelijk de motivatie heb om de inzichten toe te passen.” 

“Mijn psycholoog weet dat ik aan het microdoseren ben en zegt: doen! Mijn huisarts vindt me een speciaal geval, geloof ik. (lacht) In een jaar tijd heb ik mijn dosis antidepressiva afgebouwd van 225 mg per dag naar 65 mg per dag. Daar ben ik trots op. Ik zeg niet dat ik er al ben, maar ik ben op de goede weg. Het effect is subtiel. Vroeger was ik bijvoorbeeld altijd aan het malen in mijn hoofd, nu heeft die donkere stem veel minder de bovenhand. Ik hou er rekening mee dat het een placebo-­effect is, maar mocht er geen wetenschap achter psilocybine zitten, zou ik er niet aan begonnen zijn.”

‘Heroïsche dosis’

Er zit inderdaad wetenschap achter psilocybine. Recent bleek een hogere dosis effectief als onderdeel van een therapie bij patiënten die zonder succes al verschillende behandelingen hebben doorlopen. Het gaat om therapeutische sessies met een psychotherapeut, waarbij de patiënt enkele keren onder begeleiding een hogere dosis krijgt. Maar is zo’n positief effect blijvend? Wie de documentaire Magic Medicine zag op Netflix, kent het antwoord. Dat is het niet, toch niet bij iedereen. “Op zich is dat logisch bij deze populatie”, aldus Kuypers. “Misschien werkt microdoseren ooit als een soort onderhoudsdosis, voor na de therapie met een macrodosis. Dat moet onderzocht worden.”

In depressie speelt ook neuroplasticiteit – het vermogen van hersenen om vormbaar te zijn – een rol, al is onduidelijk welke precies. “We weten ook dat een microdosis lsd de neuroplasticiteit bevordert in gezonde proefpersonen. Een theorie is dat je dankzij de verbeterde neuroplasticiteit na zo’n microdosis een window of opportunity creëert waarbij bepaalde therapiën gemakkelijker aanslaan.”

Ook Saar* (42) ging microdoseren om haar depressie te verlichten. Ze is psychotherapeut, werkt met drugsverslaafden en weet hoeveel schade een verslaving kan aanrichten. Ze kent haar drugs – de ene is de andere niet en “vooral cocaïne en alcohol kunnen verwoestend zijn, net als opioïden en ketamine” – en gebruikt sinds haar tienerjaren af en toe recreatief psychedelica. In haar kast staan boeken over psychologie en psychedelica en ze volgt het onderzoek naar de mogelijke therapeutische effecten. Saar is endogeen klinisch depressief. “Dat wil zeggen dat je er van jongs af mee kampt. Ik heb ook ADHD en ben al twintig jaar in therapie, maar medicatie wilde ik nooit slikken. Toen ik vorig jaar in een serieuze depressie ben gesukkeld, hoopte ik dat microdoseren zou helpen.”

“Ik startte met om de paar dagen een microdosis truffels, maar na een week moest ik stoppen omdat de angst onhoudbaar werd. Mijn psychiater drong er toen op aan dat ik met SSRI’s (selectieve serotonine-heropnameremmers, een vorm van antidepressiva, red.) zou starten, en al na een week later ebden mijn bijna-suïcidale neigingen weg. Mijn mening over antidepressiva heb ik dus bijgesteld: ik had de SSRI’s nodig om het serotoninetekort in mijn hersenen op te lossen. Maar ik ben bij mijn besluit gebleven om ze tijdelijk te nemen. Een depressie verloopt in fases en antidepressiva lossen niet alles op. In die acht maanden bleef ik therapie volgen, en hoewel ik wel hoorde wat mijn therapeut zei, drong veel ervan pas door nadat dat ik met de medicatie was gestopt.”

Bijna terloops vertelt Saar hoe een hoge, “heroïsche dosis” lsd haar weer levenslust gaf. “Toen heb ik de schoonheid van het leven weer gezien. Ken je Alex Grey? Het was alsof ik in een van zijn schilderijen zat. Ik denk dat de lsd me heeft geholpen, ja. Die gaf me – op het moment zelf en nadien – weer perspectief. Ik kreeg opnieuw contact met mijn innerlijke zelf, dat was ik door mijn depressie allang kwijt. Vanaf dan ging ik gezonder leven en een paar maanden later was ik klaar met de antidepressiva. De naweeën van mijn depressie voel ik nog, maar het ergste is eraf. Ik zit in de eindfase.”

Het valt op hoeveel gesprekken over microdoseren eindigen bij een macrodosis. Sommige wetenschappers menen dat een spirituele ervaring nodig is voor een doorbraak, anderen focussen op het biologische mechanisme. Kuypers wijst erop dat zo’n psychedelische ervaring vooral niet altijd handig is. “Denk aan kinderen, wilsonbekwame mensen of aan wie acuut suïcidaal is. Maar de twee therapieën, met macro- dan wel microdosis, kunnen ook gewoon naast elkaar bestaan.”

Een kwart van wie microdoseert, doet dat om middelenmisbruik aan te pakken. Mogelijk komt de inspiratie hiervoor ook uit studies met macrodosissen. Zo onderzoekt verslavingsexpert Matthew Johnson van Johns Hopkins University al langer het effect van psilocybine als onderdeel van therapie bij nicotineverslaving, met beloftevolle resultaten.

“Als roker ga je sowieso minder roken wanneer je microdoseert”, vertelt Wim* (38). “Zelfs al grijp je naar een sigaret, het wordt een bewustere keuze.”

In het verleden microdoseerde hij met een legale lsd-variant, magic mushrooms, truffels en caapi, een plant uit de Amazone. “Al deze middelen maken je bewuster van je lichaam en zetten je zintuigen op scherp”, vertelt hij. “Wondermiddelen zijn het niet: ze geven alleen een zetje om aan de slag te gaan met jezelf, want bij een depressie kan het al een gevecht zijn om uit bed te komen.” 

‘Plant teachers’

Wim werkt in de zorg en nam gedurende een jaar zo’n tien à twintig keer, telkens op vrije dagen, microdosissen van een legale lsd-variant. “Ik ben nu niet meer depressief omdat ik mijn slechte leefgewoonten – ik rookte nog, dronk alcohol en at ongezond – heb veranderd. Dankzij het microdoseren kon ik mezelf als het ware herprogrammeren. Na het opstaan nam ik 5 of 10 microgram lsd, at ik een gezond ontbijt en ging ik joggen. Of ik ruimde mijn woonkamer op – dat is weleens nodig als je depressief bent. Geleidelijk aan ging het beter.”

Of hij ooit therapie heeft overwogen? “Ik heb een uitvoerig verleden met psychologen en psychiaters vanwege mijn autisme en ben het gewend mijn eigen ‘werk’ te doen.” Vroeger nam hij af en toe medicatie voor zijn ADHD. “Rilatine ontwrichtte me emotioneel: de highs en lows werden extremer. Als je zulke pillen continu neemt, raakt er niets echt opgelost. Ik denk dat je het verst raakt met een combinatie van gezonde voeding, sporten en microdoseren met psychedelica of plantmedicijnen. Die noemen ze niet voor niets plant teachers: ze geven je telkens een ander inzicht om mee verder te gaan.” Tegenwoordig houdt Wim het bij lion’s mane, zo nu en dan bij het ontbijt: gedroogde en vermalen paddenstoelen die onder meer goed zouden zijn voor de focus en het geheugen.

“Van mensen die microdoseren voor ADHD horen we al langer positieve verhalen”, zegt onderzoeker Kim Kuypers. “Een Engelse studie toonde aan dat lsd iets doet met de tijdsperceptie – en die is verstoord in mensen met ADHD – en we weten dat lsd de aandacht verbetert in gezonde proefpersonen. Binnenkort starten we een studie om te kijken of lsd de symptomen verlicht bij mensen met ADHD.”

Er komt ook onderzoek met parkinsonpatiënten – “om te kijken of het microdoseren van psilocbyine hun cognitieve en emotionele problemen kan verbeteren” – en pijnpatiënten. “Gezonde proefpersonen kunnen beter tegen de pijn na 20 microgram lsd – ze konden hun hand tijdens een koudwatertest langer onder water houden dan na een placebo. We gaan kijken of dat bij pijnpatiënten ook zo is, alleen zal deze studie met psilocybine gebeuren.”

Een studie naar het effect van microdoseren op premenstrueel syndroom (pms) bleek moeilijk uitvoerbaar. “De deelnemers moesten de ene maand microdoseren en de andere niet, maar velen deden dat niet zo precies, waardoor de data onbruikbaar waren. Onderzoek in de echte wereld is altijd moeilijker dan in het labo. (lacht) Maar we zoeken nog vrouwen die willen meewerken aan een andere microdosingstudie.”

Intussen loopt de praktijk van het microdoseren vooruit op het onderzoek. “Ik heb zeven jaar last gehad van pms, tot microdosing mijn leven veranderde”, vertelt de Nederlandse Maaike Boere (37). “De helft van de maand had ik enorm veel stemmingswisselingen. Ik voelde me niet mezelf, dacht erg zwart-wit en werd vooral in de week voor mijn menstruatie geleefd door mijn hormonen. Soms was ik down en angstig. Als diëtist at ik evenwichtig, ik sportte, deed aan yoga en mediteerde twee keer per dag. Extra vitamine B6 en sint-janskruid hielpen amper. Op aanraden van een goede vriend probeerde ik microdosing. De allereerste keer had ik per ongeluk te veel genomen: een truffel van 1 gram in plaats van de aangeraden 0,5 gram als je begint. Ik heb toen een energie-explosie gehad en heb mijn hele huis schoongemaakt. (lacht) Intussen neem ik 0,75 gram truffel om de andere dag, al combineer ik het altijd met reiki (een soort energietherapie, red.): dat is volgens mij hét medicijn tegen pms. Het verschil was er vanaf de eerste maand en ik ben er zo enthousiast over dat ik sinds kort zelf reiki­sessies geef en overweeg pms-microdosingcoach te worden.”

Heeft microdoseren een positiever effect in combinatie met coaching? Dat hoopt Kuypers in de toekomst uit te zoeken, met hulp van het Nederlandse Microdosing Institute. Deze organisatie werkt wel vaker samen met wetenschappers, verzamelt sinds 2016 ervaringen, en heeft vooral als doel correcte informatie te verstrekken. “We willen een zo realistisch beeld geven”, vertelt oprichter Hein Pijnnaken. Voorts biedt de organisatie onlinecoaching aan, zowel persoonlijke als in groep. Het was Pijnnaken bij wie Selah Sue te rade ging terwijl ze haar antidepressiva afbouwde, al benadrukt hij nooit medisch advies te geven. “Ik heb verschillende mensen begeleid die op eigen initiatief hun antidepressiva hebben afgebouwd met een schema van hun behandelend arts, in combinatie met microdoseren.”

“We werken altijd met een intentie: dan is de kans op een positief resultaat groter. Ik ben overtuigd van de holistische aanpak. De beste resultaten zie ik bij mensen die al een stapje verder staan, die gezond eten en aan yoga, meditatie en journalling (een dagboek bijhouden, red.) doen. Microdoseren is zeker geen quick fix of oplossing voor al je problemen, wel een tool voor persoonlijke groei.”

Sinds corona krijgt hij veel meer aanvragen van mensen die willen microdoseren én therapeuten die ermee aan de slag willen. “We zijn met ons netwerk een blauwdruk en standaard ethische code aan het creëren om een wildgroei – zoals bijvoorbeeld met de ayahuascaceremonies is gebeurd – te vermijden.”

Spirituele ervaring

Tim Cools (39), een van de weinige microdosingbegeleiders in België, is lid van de Psychedelic Society Belgium, een organisatie is die streeft naar een wettelijk kader en therapeutisch gebruik van psychedelica in België. Hij werkte jarenlang als softwareontwikkelaar – “ik ben van nature een zeer rationeel mens” – maar is intussen enkele jaren aan de slag als mindfulness- en levenscoach. Zijn klanten zijn vooral professionals. “Vaak zijn ze op zoek naar een spirituele ervaring of lopen ze ergens tegenaan en willen ze aan zelfontwikkeling doen. Mensen met ernstige mentale problemen verwijs ik door omdat ik niet ben opgeleid als therapeut.” 

Cools benadrukt dat hij nooit psychedelica verstrekt. “Ik werk vooral rond bewustzijn en zie ze als hulpmiddel. Psilocybine microdoseren kan je emoties versterken, ook als er bijvoorbeeld verdriet is. Dat verwachten mensen niet altijd, maar de beste manier om emoties te verwerken, is je aandacht er volledig naartoe brengen. Microdoseren kan ook helpen bij het mediteren en om meer in het nu te zijn.”

“De grootste transformaties heb ik wel gezien bij mensen die een grotere dosis hebben genomen”, vertelt hij. “Zo’n legale psychedelische ervaring kan in Nederland. Als iemand voor zo’n traject kiest, kijken we vooraf naar de mentale en fysieke gezondheid, wat die persoon heeft meegemaakt, waar die staat en naartoe wil, en wat de emotionele triggers zijn. De sessie met macrodosis gebeurt met aangepaste muziek en een hoofdtelefoon en oogmasker op. Achteraf is er integratiebegeleiding. Wat is er gebeurd? Hoe kun je de ervaring vertalen naar een langdurige gedragsverandering? Zo’n traject met een macrodosis kun je vergelijken met een hamer waarmee je je hoofd openbreekt. Je kunt inzichten krijgen op persoonlijk of professioneel vlak, of over je relaties.”

Cools komt integer over, maar zou dat ook gelden voor alle micro- en macrodosingcoaches, tripsitters en retreats die je – in Nederland, maar ook elders – vindt? Ook de psychedelische wereld kent #MeToo-schandalen. Cools: “Er is een probleem in de hele therapiewereld. (verontwaardigd) Uit een studie blijkt dat 9,4 procent van de mannelijke therapeuten en 2,5 procent van de vrouwelijke seksueel contact heeft gehad met een klant. Sommigen in de psychedelic community pleiten al lang voor een soort rijbewijs voor wie als coach bij psychedelische ervaringen wil werken. Er zijn al organisaties die met ethische codes werken. Zelf heb ik een site gemaakt, Psychedelic Experience, een soort TripAdvisor waar mensen hun ervaringen kunnen delen. Het is belangrijk om te weten dat niet alle organisaties op dezelfde manier werken: het gaat van een erg rationele aanpak over new age tot sjamanistisch. Dat weet je best allemaal vooraf.”

Deze week bereikte ons nog het nieuws van The Microdose Club van Gentenaars Lorenzo Bown en Nicolas Roegiers. Bij deze Belgische start-up, gevestigd in Amsterdam, kan je binnenkort een ‘microdose starter-pack’ bestellen met truffels waarbij twee maanden online begeleiding van microdosingexperts is inbegrepen. “We willen ’s werelds beste microdosingervaring worden”, laat Bown weten. De interesse blijkt groot. “Nog voor onze site online ging, hadden we al een wachtlijst van 300 mensen.”

* Sommige geïnterviewden getuigden onder een schuilnaam.