Is Belgische handel met Russische diamanten nog te verantwoorden? Het antwoord kan alleen maar neen zijn

Toen de Europese Unie en de VS op de Russische invasie in Oekraïne in eerste instantie reageerden met economische sancties, leidde dat bij sommigen tot hoongelach. Alsof het bewijs van de westerse onmacht tegen het autocratische leiderschap uit het Oosten nu wel geleverd was. Intussen is gebleken dat Rusland ondanks alle agressie erg kwetsbaar is en dat de sancties wel degelijk onmiddellijke en grote impact hebben.

Toch blijft de sanctiepolitiek door een wolk van dubbelzinnigheid omgeven. Belangrijke sectoren blijven de dans ontspringen, omdat ze voor de eigen economie te interessant worden geacht. In België gaat het dan over diamant. Officieel ontkent de Belgische regering dat ze ‘gelobbyd’ heeft voor de uitzonderingspositie voor diamant. Maar ons land moet wel toegeven dat het de Europese Commissie gevraagd heeft om de diamantsector wat te ontzien, zoals onderzoek van deze krant afgelopen weekend al leerde. We laten het aan taalkundigen om te beoordelen of zoiets wel of niet lobbying genoemd mag worden. 

Dit is helaas geen taalspel. Meer dan 90 procent van de Russische ruwe diamant wordt verhandeld via het semi-staatsbedrijf Alrosa. Het merendeel van de Alrosa-export gaat naar Antwerpen. De miljardenopbrengst van die handel vloeit naar Poetins schatkist en sponsort zelfs rechtstreeks militaire technologie, waaronder de Russische nucleaire wapenindustrie. 

Dit plaatst de federale regering, het Antwerpse stadsbestuur en de hele Belgische diamantsector voor een gewetenskwestie die ze niet langer kunnen ontlopen. Is handel met de Russische diamantgigant nog te verantwoorden? Het antwoord kan eigenlijk alleen maar neen zijn. De diamanthandel via Antwerpen is een belangrijke donor van het regime van Poetin en dus ook van zijn brutale, onrechtmatige oorlog. Ook die geldkraan zou beter dicht gaan. 

Succes zal wel samenwerking vergen. Vermeden moet worden dat de Russische handel  zich van de ene dag op de andere verlegt naar Dubai. Daarom zal er ook internationale druk gezet moeten worden op Dubai (en Israël en de VS) om geen zaakjes te doen op kap van een bloederige oorlog. Ook uit de rest van het diamantcircuit - van de mijnen in Angola over de slijperijen in India tot de juweliers in New York - zou Alrosa weggeknipt moeten worden. 

België en Antwerpen kunnen dit niet alleen. Dit is een lastig proces dat economische risico’s met zich meebrengt. Toch zouden we dit beter doen. De gewetensvraag geldt overigens bij uitstek voor de diamantsector zelf. Voortdurend hebben sectorfederaties het over een nieuwe cultuur en schone diamanten, weg van de bloederige geschiedenis van de edelsteen. Als er nu een type diamant ‘bloeddiamant’ genoemd mag worden, is het wel de Alrosa-diamant. De tragische bevestiging daarvan komt dagelijks onze huiskamer binnen, via beelden uit Marioepol en Charkiv.