Biden komt met harde, maar belangrijke boodschap naar Europa: meer actie, graag

Wanneer Joe Biden vandaag zijn bondgenoten ontmoet zal de Amerikaanse president zich moeten gedragen als een lenige koorddanser. Vanuit Washington voelt hij de druk om zijn toon tegen de Russische president Vladimir Poetin te verscherpen. Tegelijkertijd moet hij zich zien te voegen naar de wensen van de Europese leiders, die verdere escalatie willen voorkomen: het conflict vindt plaats in hún achtertuin.

Die verschillen moet hij ook nog eens zien te verbloemen, want als voor Biden één ding belangrijk is, is dat wel het uitstralen van westerse eensgezindheid. Wat kunnen de NAVO en EU-landen van hem verwachten?

1. Biden wil mogelijk een hardere toon aanslaan tegen Poetin

Biden kiest zijn woorden en daden zorgvuldig, omdat hij “een derde wereldoorlog wil voorkomen”, zegt hij steeds. Critici vinden dat hij een paar stappen overslaat. “Er was vaker frictie tussen Amerikaanse en Russische troepen zonder dat er een derde wereldoorlog van kwam”, zei veiligheidsexpert Barry Pavel dinsdag tegen ABC News. De Koude Oorlog leidde ook niet tot een wereldoorlog.

Pavel was veiligheidsadviseur onder de presidenten George W. Bush en Barack Obama, dus ook toen Biden zelf vice-president was. Volgens hem moet Biden zich harder opstellen jegens Rusland. Hoe zwakker de NAVO lijkt, zegt Pavel, hoe aantrekkelijker het voor Poetin wordt ook andere voormalige Sovjet-landen binnen te vallen.

Ook Daniel Serwer, directeur van het Conflict Management Program van de Johns Hopkins Universiteit, vermoedt dat Biden zijn toon wil verharden. “Biden zegt steeds dat hij geen Amerikaanse troepen naar Oekraïne gaat sturen”, zegt hij, “maar zijn critici zijn bang dat Poetin zo zijn gang kan blijven gaan.”

Om zijn spierballen meer te kunnen tonen, heeft Biden de steun van bondgenoten nodig. Europese landen zitten hier waarschijnlijk niet op te wachten, zegt Serwer: zij voelen niet de veilige afstand van een oceaan tussen hen en Rusland. Bovendien hebben de Amerikanen gemakkelijker praten, omdat hun leger veel sterker is. “Biden zou Poetin in hardere bewoording dan tot nog toe kunnen zeggen dat de NAVO veel sterker is dan Rusland”, zegt Serwer. “Dat als NAVO-gebied wordt aangevallen, Rusland het nooit zal winnen.”

2. Biden zal bondgenoten vragen om meer wapens voor de Oekraïners

De Oekraïners hebben de afgelopen maand bewezen over een veel langere adem te beschikken dan de Russen dachten. Dat is mede dankzij de hulp van westerse landen. “Biden zal er tijdens gesprekken op aandringen om nog meer militaire hulp te leveren aan Oekraïne”, zegt Sean Monaghan van het Center for Strategic and International Studies in Washington.

Voormalige Sovjet-bondgenoten als Tsjechië, Bulgarije, Roemenië en Slowakije beschikken over wapens, waaronder luchtafweersystemen, die de Oekraïners goed kunnen gebruiken. Maar deze hulp moet ook worden gecoördineerd. “De Oekraïners kunnen die wapens niet meteen inzetten, daar is soms training voor nodig. Ook daarover zal Biden willen praten”, zegt de defensie-expert.

Als ex-Oostbloklanden bereid blijken wapens te leveren, dan kunnen ze naar Biden kijken voor het aanvullen van hun eigen voorraden. Dat zou betekenen dat de Amerikanen nog meer leveren dan de 728 miljoen euro aan extra wapens die Biden vorige week al beloofde.

Waar hij het liever niet over heeft, maar waar sowieso naar gevraagd zal worden: de kwestie rond de Amerikaanse F-16-straaljagers. Ondanks smeekbeden van de Oekraïense president Zelensky heeft het Witte Huis gezegd geen Amerikaanse vliegtuigen naar Polen te zullen sturen (waarna Polen dan MiG-gevechtstoestellen aan de Oekraïense luchtmacht zou geven). Maar de Amerikaanse regering wil zich niet te veel mengen in het conflict.

Toch is deze uitruil niet van tafel, zegt Monaghan. “Zolang het geweld in Oekraïne toeneemt, zolang landen de druk voelen om meer te doen, zal Biden aan dit plan worden herinnerd.”

3. Biden wil EU-landen overhalen tot hardere sancties door te helpen de klappen op te vangen

Enkele weken terug kondigden de VS een boycot aan op Russisch gas. EU-landen hebben deze stap nog niet durven zetten, omdat zij van Russisch gas veel afhankelijker zijn dan de Amerikanen. “De VS kan die landen steunen door zelf meer vloeibaar gas naar Europa te exporteren en andere landen te vragen meer olie op te pompen”, zegt Jim Townsend van denktank Center for a New American Security. 

Biden kan Europa tevens steunen door meer graan te exporteren. Alle acties bevatten een belangrijke boodschap die voor Poetin is bedoeld, zegt Townsend: “dat het Westen eensgezind is, sterk en vastberaden”.